کشاورزی و علوم پایه
حمید رضا فلاحی؛ محمدعلی بهدانی؛ پرویز رضوانی مقدم؛ مجید جامی الاحمدی
چکیده
بسیاری از مراحل تولید، فرآوری، تجارت و مصرف زعفران (Crocus sativus L.) در ایران بر مبنای دانش بومی پایهریزی شده و بیشتر تولیدات این گیاه در مزارعِ کوچک با همکاری خانوادگی و با بهرهگیری از نهادهها و فناوریهای محلیِ بومسازگار شکل میگیرد. بر این اساس بخش قابل توجهی از تولید زعفران در ایران قرابت بالایی با اصول کشاورزی ارگانیک دارد، ...
بیشتر
بسیاری از مراحل تولید، فرآوری، تجارت و مصرف زعفران (Crocus sativus L.) در ایران بر مبنای دانش بومی پایهریزی شده و بیشتر تولیدات این گیاه در مزارعِ کوچک با همکاری خانوادگی و با بهرهگیری از نهادهها و فناوریهای محلیِ بومسازگار شکل میگیرد. بر این اساس بخش قابل توجهی از تولید زعفران در ایران قرابت بالایی با اصول کشاورزی ارگانیک دارد، ولی از نظر قواعد و استانداردهای مربوط به این نظامِ تولیدی، صرفاً بهعنوان محصول شبهارگانیک تلقی میشود. کشاورزی ارگانیک یک نظام جامع تولید است که به جنبههای کمی و کیفی تولیدات کشاورزی در تمامی مراحل چرخة تولید از مزرعه تا سفره و نیز به مسایلی مانند عدالت، روابط اجتماعی، سلامت خاک و حقوق تمامی جانداران کوچک و بزرگِ دخیل در فرآیند تولید توجه مینماید. بر اساس این تعریف و با در نظر گرفتن اصولِ حاکم بر شیوههای تولید زعفران در بومنظامهای کشاورزی ایران، با ارایة استانداردهای پیشنهادی میتوان زمینة مناسبی برای هدفمند شدن تولید ارگانیک این گیاه ایجاد نمود که ضمن افزایش درآمد کشاورزان منجر به حفظ و افزایش سهم ایران از بازار جهانی این گیاه دارویی ارزشمند، خواهد شد. در این مقاله، برای هر یک از مراحل چرخة تولید زعفران با کمکگیری از نتایج تحقیقات علمیِ مربوط به زعفران و نیز استانداردهای بینالمللی، منطقهای و ملیِ مرتبط با تولیدات ارگانیک، یکسری اصول کلی، پیشنهادها (توصیهها)، الزامات و تبصرهها ارایه شده است. توصیههای ارایه شده عمدتاً با هدف افزایش عملکرد کمیِ محصول ارایه شده است، در حالیکه با رعایت الزاماتِ پیشنهادی می-توان به کیفیت بالاتری از زعفران دست یافت. افزون بر این، مجموعه دستورالعملهای پیشنهادی در این مقاله، کمک خواهد نمود تا در کنار حفظ و بهبود کمیت و کیفیت محصول در تمامی مراحل چرخة تولید زعفران، سایر اهداف و قواعد مرتبط با کشاورزی ارگانیک نیز تأمین گردد. در برنامة پیشنهادی کنونی به موضوعات مرتبط با زراعت (تولید و انتخاب بنه، انتخاب و آمادهسازی زمین، کاشت، تغذیه، آبیاری، کنترل عوامل تنشزای زنده و ...)، بهنژادی، برداشت و پس از برداشت (جابجایی و ذخیرهسازیِ گل؛ جداسازی، خشک کردن، درجهبندی، بستهبندی، برچسبزنی و ذخیرهسازیِ کلاله) و نیز مختصری به موضوع فرآوری و مسایل حقوقی مربوط به تولید زعفران ارگانیک توجه شده است.
اقتصاد و بازاریابی
فاطمه یعقوبی؛ مجید جامی الاحمدی؛ محمد رضا بخشی؛ محمد حسن سیاری زهان
چکیده
یکی از عوامل مهم در تعیین سیستمهای کشاورزی مناسب مناطق خشک و نیمهخشک، بهرهوری آب آنها میباشد. این تحقیق با هدف تعیین شاخصهای کارایی فنی و اقتصادی مصرف آب محصولات زعفران و گندم و همچنین شناخت عوامل تأثیرگذار بر آن در شهرستان قائنات واقع در استان خراسان جنوبی به اجرا درآمد که در آن 50 مزرعه گندم و 48 مزرعه زعفران در طی سال زراعی ...
بیشتر
یکی از عوامل مهم در تعیین سیستمهای کشاورزی مناسب مناطق خشک و نیمهخشک، بهرهوری آب آنها میباشد. این تحقیق با هدف تعیین شاخصهای کارایی فنی و اقتصادی مصرف آب محصولات زعفران و گندم و همچنین شناخت عوامل تأثیرگذار بر آن در شهرستان قائنات واقع در استان خراسان جنوبی به اجرا درآمد که در آن 50 مزرعه گندم و 48 مزرعه زعفران در طی سال زراعی 91-1390 مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات لازم از قبیل عملکرد محصول، نوع منبع آبیاری، دبی منبع آبیاری، تعداد و مدت زمان آبیاری از طریق پرسشنامه جمعآوری گردید. حجم آب آبیاری کاربردی برای تولید محصول تعیین و بر مبنای آن شاخص کارایی فنی و اقتصادی مصرف آب محاسبه گردید. بر اساس نتایج حاصله شاخص کارایی مصرف آب برای کل زیستتوده و دانه تولیدی گندم به ترتیب 91/0 و 36/0 کیلوگرم در مترمکعب و برای کل زیستتوده و کلاله تولیدی زعفران 36/0 و 002/0 کیلوگرم در مترمکعب به دست آمد. میانگین کارایی اقتصادی مصرف آب در کل منطقه مورد بررسی برای گندم 4041 و برای زعفران 39962 ریال به ازای هر مترمکعب آب مصرفی برآورد گردید که مزارع پنجساله زعفران با بالاترین عملکرد بیشترین مقدار این شاخص را بین سنین مختلف مزارع زعفران به خود اختصاص دادند. در محصول گندم تحصیلات زارعین و مساحت مزرعه از عوامل تأثیرگذار بر دو شاخص مورد بررسی شناخته شد. همچنین بین دو شاخص مورد نظر و شوری خاک مزارع ارتباط منفی و معنیداری مشاهده گردید.
اقتصاد و بازاریابی
فاطمه یعقوبی؛ مجید جامی الاحمدی؛ محمد رضا بخشی؛ محمد حسن سیاری زهان
چکیده
تجاری شدن فعالیتهای کشاورزی و به دنبال آن استفاده گسترده از سموم و کودهای شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی باعث ایجاد مشکلات جدی در محیط زیست شده است. با توجه به این مسئله و بهمنظور ارزیابی میزان نهادههای مصرفی کود و سم در زراعت گندم و زعفران، مطالعهای در شهرستان قائنات واقع در خراسان جنوبی در سال زراعی 91-1390 انجام شد که در ...
بیشتر
تجاری شدن فعالیتهای کشاورزی و به دنبال آن استفاده گسترده از سموم و کودهای شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی باعث ایجاد مشکلات جدی در محیط زیست شده است. با توجه به این مسئله و بهمنظور ارزیابی میزان نهادههای مصرفی کود و سم در زراعت گندم و زعفران، مطالعهای در شهرستان قائنات واقع در خراسان جنوبی در سال زراعی 91-1390 انجام شد که در آن 50 مزرعه گندم و 48 مزرعه زعفران مورد بررسی قرار گرفتند.نتایج نشان داد که میانگین مصرف کود نیتروژن در بین دو محصول گندم و زعفران به ترتیب 4/222 و 8/57 کیلوگرم در هکتار بوده و این دو محصول از این نظر دارای تفاوت معنیداری میباشند. همچنین برخلاف محصول گندم، کاربرد سموم شیمیایی در تولید محصول زعفران بسیار ناچیز بوده و در بسیاری از مزارع اصلاً مصرف نمیشوند. لذا با توجه به نتایج مذکور میتوان زعفران را یک محصول سالمتر و دارای پتانسیل بیشتری برای تولید ارگانیک قلمداد نمود. همچنین مقادیر مصرف کود نیتروژن، فسفر و پتاس در محصول گندم در منطقه بهطور معنیداری کمتر از مقادیر توصیهشده آن میباشد. ولی در محصول زعفران بین مقادیر مصرفی و توصیهشده تفاوت معنیداری مشاهده نگردید. لذا به نظر میرسد انجام آزمایشهای تجزیه خاک در هر منطقه و ارائه فرمولهای مناسب کود و خدمات ترویجی-آموزشی لازم در این خصوص و بالا بردن سطح آگاهی عمومی یک راهکار مناسب جهت کاهش مصرف نهادههای شیمیایی باشد.