کشاورزی و علوم پایه
نورالدین حسین پورآزاد؛ الناز غفارزاده؛ علی شاهی؛ اولیویا دمورتاس
چکیده
گیاه زعفران با نام علمی (Crocus sativus L.) و از خانواده زنبقیان بوده کلاله سه شاخه این گیاه بخاطر داشتن آپوکاروتنوئیدهای کروسین (مسئول رنگ)، پیکروکروسین (طعم تلخ) و سافرانال (عطر) از جمله گرانترین ادویه دنیا است. جهت بررسی کمّی این متابولیت‌ها به روش اسپکتروسکوپی و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC UV-Vis) در عصاره دو فازی حاصل شده از کلاله ...
بیشتر
گیاه زعفران با نام علمی (Crocus sativus L.) و از خانواده زنبقیان بوده کلاله سه شاخه این گیاه بخاطر داشتن آپوکاروتنوئیدهای کروسین (مسئول رنگ)، پیکروکروسین (طعم تلخ) و سافرانال (عطر) از جمله گرانترین ادویه دنیا است. جهت بررسی کمّی این متابولیت‌ها به روش اسپکتروسکوپی و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC UV-Vis) در عصاره دو فازی حاصل شده از کلاله گیاه زعفران، با هدف معرفی تیپ‌های بیوشیمیایی مناسبی از این گیاه جهت کشت در سطح استان اردبیل، تحقیقی بر پایه طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تجزیه واریانس دادهها با نرم افزار آماری GenStat ver. 12.1 نشان داد که بین مناطق مورد مطالعه از نظر مقادیر کمی آپوکارتنوئیدها اختلاف معنیدار (P<0/01) وجود داشته و مقایسات میانگین با آزمون فیشر حفاظت شده، ضمن تایید برتری ارزیابی متابولیتی با کروماتوگرافی مایع، نشان داد در بین مناطق مورد مطالعه کیموتایپ روستای اونار در شهرستان مشگین‌شهر با تبعیت از الگوی کمی آپوکاروتنوئیدها دارای غالبیت نسبی در مقایسه با دیگر مناطق بوده و بطور میانگین مقادیر ماده کروسین، پیکروکروسین و سافرانال در وا حد حجم نمونه به ترتیب0/1 ±15/0،0/13±9/4 و0/21±1 گرم در هر صد گرم از ماده خشک اندازهگیری شد، با توجه به دادههای حاصله میتوان استنباط نمود که این منطقه از استان اردبیل، نسبت به دیگر مناطق این استان پتانسیل لازم جهت تولید این محصول را با کیفیت بالا دارا میباشد.
فرآوری، صنایع غذایی و بیوشیمی
جواد فیضی؛ مسلم جهانی؛ الهه مرادی؛ سیما احمدی
چکیده
یکی از روشهای مدیریتی نوین به منظور کاهش هزینه و همچنین کاهش آلودگی محیط زیست استفاده از پسماندهای حاصل از کشاورزی است. نظر به اهمیت ترکیبات فلزی در سلامتی مصرف کنندگان و نقش تعیین کننده آن در پیشنهاد نواحی کشت مناسب برای توسعه مصارف خوراکی اجزای مختلف گل زعفران در ایران، سنجش مواد معدنی و عناصر فلزی مفید تغذیهای و باقیمانده ...
بیشتر
یکی از روشهای مدیریتی نوین به منظور کاهش هزینه و همچنین کاهش آلودگی محیط زیست استفاده از پسماندهای حاصل از کشاورزی است. نظر به اهمیت ترکیبات فلزی در سلامتی مصرف کنندگان و نقش تعیین کننده آن در پیشنهاد نواحی کشت مناسب برای توسعه مصارف خوراکی اجزای مختلف گل زعفران در ایران، سنجش مواد معدنی و عناصر فلزی مفید تغذیهای و باقیمانده فلزات سنگین در آن ضروری است. ایران با تولید سالانه ۳۳۰ تن و صادرات ۲۸۰ تن از این محصول بزرگترین تولیدکننده و صادر کننده زعفران در دنیا است. در این مطالعه مواد معدنی اجزای مختلف گل زعفران (گلبرگ، پرچم و خامه) جمع آوری شده از یازده مزرعه (در استان خراسان رضوی و قزوین) با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازهگیری شد. نتایج بدست آمده نشان داد، در پرچم بیشترین میزان مواد معدنی به ترتیب مربوط به منیزیم (90/3031) سدیم (29/366)، آهن (57/236)، مس (01/122)، منگنز (04/109) و روی (17/91) بر حسب میلیگرم در کیلوگرم است. همچنین میزان کلسیم و پتاسیم نیز به ترتیب 30/2 و 51/3 گرم در 100 گرم بود. در خامه نیز بیشترین میزان مواد معدنی به دست آمده به ترتیب مربوط به منیزیم (78/2365)، سدیم (53/394)، آهن (11/238)، منگنز (13/113)، روی (83/66) و مس (39/49) بر حسب میلیگرم در کیلوگرم بود. میزان کلسیم و پتاسیم نیز به ترتیب 30/4 و 15/2 گرم در 100 گرم بود. در مورد گلبرگ نیز همانند خامه بیشترین میزان مواد معدنی به ترتیب مربوط به منیزیم (80/1805)، سدیم (25/539)، آهن (63/292)، منگنز (98/81)، روی (76/56) و مس (17/16) بر حسب میلیگرم در کیلوگرم بود. همچنین میزان کلسیم (45/3) و پتاسیم (59/1)گرم در 100 گرم بود. با توجه به نتایج و غنی بودن اجزا مختلف گل زعفران از مواد معدنی، میتوان از آنها در صنایع غذایی مختلف جهت غنیسازی و جبران کمبود مواد معدنی انواع غذاهای فراوری شده و کنسرو شده استفاده کرد.
اقتصاد و بازاریابی
محمد جواد مهدی زاده راینی؛ حمید محمدی؛ مسعود دهدشتی
چکیده
زعفران از جمله محصولات صادارتی غیرنفتی است که بیش از نیمی از بازار جهانی آن به ایران تعلق دارد. در دو دهه اخیر قیمت صادارتی محصول زعفران روند نزولی داشته است. ادامه این روند از طریق کاهش صادرات میتواند پیامدهای رفاهی مهمی بر روی تولیدکنندگان، صادرکنندگان و مصرف‌کنندگان داشته باشد. در همین راستا مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثرات رفاهی ...
بیشتر
زعفران از جمله محصولات صادارتی غیرنفتی است که بیش از نیمی از بازار جهانی آن به ایران تعلق دارد. در دو دهه اخیر قیمت صادارتی محصول زعفران روند نزولی داشته است. ادامه این روند از طریق کاهش صادرات میتواند پیامدهای رفاهی مهمی بر روی تولیدکنندگان، صادرکنندگان و مصرف‌کنندگان داشته باشد. در همین راستا مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثرات رفاهی کاهش قیمت صادراتی زعفران در بازار جهانی بر روی گروه‌های یادشده صورت گرفت. ابزارهای تحلیلی مورد استفاده شامل توابع عرضه و تقاضای داخلی و عرضه صادرات میباشد که با استفاده از دادههای سری زمانی دوره 1399-1359 برآورد گردید. یافتههای مطالعه حاکی از اثر معنیدار کاهش قیمت صادراتی بر صادرات زعفران میباشد. مشخص شد که با کاهش قیمت صادراتی تولیدکنندگان و صادرکنندگان با زیان رفاهی مواجه می شوند اما رفاه مصرف‌کنندگان داخلی افزایش می‌یابد که البته این افزایش به مراتب کمتر از کاهش رفاه دو گروه دیگر است. تحلیل رفاهی نشان داد در بازار زعفران در صورتی که انحصار در بازار این محصولات بهطور کامل از میان برود رفاه کل گروه‌های یادشده حدود 53 درصد کاهش خواهد یافت. پیشنهاد میشود پیش از آسیب دیدن تولیدکنندگان، برای این گروه بهطور خاص برنامه‌های حمایتی تدارک دیده شود تا در صورت تغییر شرایط در بازار جهانی با حمایت از محصول امکان تداوم تولید فرآهم شود. تاکنون همواره قیمت صادراتی به مراتب بالاتر از قیمت داخل بوده است و صادرکنندگان توانستهاند سود کسب نمایند لذا برای حمایت از تولیدکنندگان انتقال درآمد از صادرکنندگان در قالب تشکیل صندوق حمایت از تولید می تواند بهعنوان یک راهکار سیاستی باشد. این صندوق می تواند بهعنوان وسیله‌ای برای کاهش نوسان درامد صادرکنندگان نیز مورد استفاده قرار گیرد.
کشاورزی و علوم پایه
علیجان سالاریان؛ سهراب محمودی؛ محمدعلی بهدانی؛ حامد کاوه
چکیده
به منظور بررسی اثر سطوح کود زیستی، نانو کود آهن و شوری آب آبیاری بر خصوصیات کمی و کیفی زعفران، آزمایشی بصورت فاکتوریل دو عاملی (کود زیستی و نانو ذرات آهن) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهای در شهرستان تربت حیدریه در سال 98-1397 انجام شد و مورد تجزیه مرکب در مکان (شوری) قرار گرفت. عامل کود زیستی در چهار سطح صفر، 500، ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر سطوح کود زیستی، نانو کود آهن و شوری آب آبیاری بر خصوصیات کمی و کیفی زعفران، آزمایشی بصورت فاکتوریل دو عاملی (کود زیستی و نانو ذرات آهن) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهای در شهرستان تربت حیدریه در سال 98-1397 انجام شد و مورد تجزیه مرکب در مکان (شوری) قرار گرفت. عامل کود زیستی در چهار سطح صفر، 500، 1000و 1500 کیلوگرم در هکتار و عامل کود نانو ذرات آهن در دو سطح عدم مصرف و کاربرد چهار لیتر در هکتار بودند که در دو شرایط متفاوت شوری آب آبیاری (29/2 و 49/4 دسیزیمنس بر متر) بررسی شدند. کود زیستی (بیوارگانیک گرانول شده) در مرحله سلهشکنی (بعد از اولین آبیاری در اواخر مهر ماه و در زمان گاورو شدن مزرعه) اعمال شد. نتایج نشان داد که صفات وزن گل، تعداد گل، وزن خشک کلاله و وزن کلاله + خامه، در شرایط آبیاری با شوری 29/2 دسیزیمنس بر متر نسبت به شوری 49/4 دسیزیمنس بر متر برتر بودند. همچنین در صفات مذکور، تحت شرایط اعمال آبیاری با شوری 29/2 دسیزیمنس بر متر، بین سطوح کاربرد و عدم کاربرد نانو کود آهن اختلاف معنیداری وجود نداشت، اما بررسی برهمکنش شوری و نانو کود آهن نشان داد که در شرایط اعمال آبیاری با شوری 49/4 دسیزیمنس بر متر، کاربرد نانو کود آهن در مقایسه با عدم کاربرد آن، به ترتیب باعث افزایش معنیدار 5/35، 33، 8/32 و 1/34 درصدی در صفات وزن گل، تعداد گل، وزن خشک کلاله و وزن کلاله + خامه شد. بررسی مقایسات میانگین اثر متقابل سه گانه نشان داد که در هر دو سطح شوری 29/2 و 49/4 دسیزیمنس بر متر، در شرایط عدم استفاده از کود زیستی، کاربرد نانو کود آهن توانست بطور معنیداری میزان کروسین را ارتقا دهد؛ اما در شرایط بکارگیری سطوح مختلف کود زیستی، کاربرد نانو کود آهن، میزان کروسین را بطور معنیداری کاهش داد. بطوری که در شوری 49/4 دسیزیمنس بر متر و کاربرد 1000 کیلوگرم در هکتار کود زیستی، کاربرد آهن مقدار کروسین را به 29/2 گرم بر لیتر کاهش داد. بیشترین میزان سافرانال در شرایط اعمال شوری 49/4 دسیزیمنس بر متر و در تیمارهای کاربرد 500 و 1500 کیلوگرم در هکتار کود زیستی و کاربرد نانو کود آهن و همچنین عدم کاربرد کودهای زیستی و نانو آهن مشاهده شد. آبیاری با شوری 49/4 دسیزیمنس بر متر در سطوح کود زیستی (به جزء تیمار 500 کیلوگرم در هکتار) سبب افزایش معنیدار میزان پیکروکروسین گردید و در این سطح شوری، کاربرد 1000 کیلوگرم در هکتار کود زیستی، میزان پیکروکروسین را به 53/2 گرم بر لیتر افزایش داد. در مجموع به نظر میرسد که جهت حصول عملکردهای بالاتر، آبیاری بوسیلۀ آبهای با شوری کمتر و در صورت آبیاری بوسیلۀ آبهای شور، استفاده از کود آهن جهت تعدیل اثرات شوری قابل توصیه باشد.
سایر موضوعات مرتبط با زعفران
سمیه خوش پیک؛ رضا صدرابادی؛ احمد احمدیان
چکیده
بهمنظور مطالعه پاسخهای فیزیولوژیک زعفران (Crocus sativus L.) به تنش شوری تحت تأثیرکاربرد سیلیکون، نانوسیلیکون و پلیمر سوپرجاذب آزمایشی به‌صورت کرت‌های یک‌بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و دو سال زراعی (98-1396) در مزرعهای واقع در بخش ضیاء الدین شهرستان تربت حیدریه انجام شد. فاکتور اصلی کیفیت آب آبیاری ...
بیشتر
بهمنظور مطالعه پاسخهای فیزیولوژیک زعفران (Crocus sativus L.) به تنش شوری تحت تأثیرکاربرد سیلیکون، نانوسیلیکون و پلیمر سوپرجاذب آزمایشی به‌صورت کرت‌های یک‌بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و دو سال زراعی (98-1396) در مزرعهای واقع در بخش ضیاء الدین شهرستان تربت حیدریه انجام شد. فاکتور اصلی کیفیت آب آبیاری در دو سطح (شامل آب با هدایت الکتریکی 98/1 دسیزیمنس بر متر بهعنوان شاهد و آب با هدایت الکتریکی 6 دسیزیمنس بر متر) و فاکتور فرعی کاربرد سیلیکون و سوپرجاذب در شش سطح (شامل عدم مصرف بهعنوان شاهد، سیلیکون، نانوسیلیکون هر کدام با غلظت 5/1 در هزار، سوپر جاذب (4/0 گرم به ازای هرکیلوگرم وزن خشک خاک)، سیلیکون با سوپرجاذب و نانوسیلیکون با سوپرجاذب) بود. نتایج نشان داد که شوری باعث کاهش و مصرف سیلیکون و سوپرجاذب در هر دو تیمار شوری و عدم تنش شوری باعث افزایش معنیدار صفات مهم زایشی شامل تعداد گل، وزن متوسط تک گل، متوسط طول کلاله و عملکرد گل و کلاله زعفران در هر دو سال آزمایش شد. اثر تیمارها روی صفات رویشی برگ زعفران شامل تعداد برگ، متوسط طول برگ، عملکرد برگ، میزان کلروفیل a و b و همچنین روی صفات بنههای دختری تولید شده شامل تعداد کل بنه دختری، متوسط وزن بنه و عملکرد بنه دختری در هر دو سال آزمایش معنیدار بود. مصرف توأم نانو سیلیکون با سوپرجاذب باعث کاهش5/27 و 7/23 درصدی میزان سدیم و همچنین افزایش1/22 و 33 درصدی میزان پتاسیم برگ و بنه زعفران نسبت به شاهد در شرایط شوری در سال دوم آزمایش شد. بیشترین میزان پرولین بنه (6/124 میلیگرم بر کیلوگرم) مربوط به تیمار شاهد و شوری در سال دوم و بیشترین مقدار پرولین برگ(23/205 میلیگرم بر کیلوگرم) مربوط به تیمار شاهد و شوری در سال اول آزمایش به‌دست آمد . مصرف نانوسیلیکون همراه با سوپرجاذب در شرایط شوری باعث افزایش 8/46% و 3/54% به ترتیب در عملکرد گل و کلاله زعفران سال دوم نسبت به سال اول شد. نتایح آزمایش نشان داد که کاربرد تلفیقی نانو سیلیکون و سوپرجاذب باعث افزایش عملکرد کمی و کیفی زعفران در شرایط شوری گردید.
کشاورزی و علوم پایه
علی زین الدینی؛ میرناصر نویدی؛ مهناز اسکندری؛ سید علیرضا سیدجلالی؛ جواد سیدمحمدی؛ ابوالحسن مقیمی؛ محمد قاسم زاده گنجه ای؛ علیرضا مقری فریز؛ محمدرضا پهلوان راد
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر خصوصیات خاک و اراضی بر عملکرد زعفران، درجهبندی آنها و تهیه جدول نیازهای رویشی این گیاه برای انجام مطالعات تناسب اراضی به روش FAO انجام شد. نخست، 124 مزرعه زعفران در استانهای خراسان رضوی، خراسان جنوبی، فارس، گلستان، مرکزی و کرمان انتخاب شدند. با حفر پروفیل در هر مزرعه، نمونههای مناسب از افقهای ...
بیشتر
این پژوهش با هدف بررسی تأثیر خصوصیات خاک و اراضی بر عملکرد زعفران، درجهبندی آنها و تهیه جدول نیازهای رویشی این گیاه برای انجام مطالعات تناسب اراضی به روش FAO انجام شد. نخست، 124 مزرعه زعفران در استانهای خراسان رضوی، خراسان جنوبی، فارس، گلستان، مرکزی و کرمان انتخاب شدند. با حفر پروفیل در هر مزرعه، نمونههای مناسب از افقهای خاک برداشت شد و پرسشنامه کاربری اراضی نیز طیّ سه سال از 1396 الی 1398، تکمیل گردید. نمونههای خاک، مورد آزمایش قرار گرفت تا ویژگیهای فیزیکیوشیمیایی آنها مشخص شود. پس از آمادهسازی دادهها، از نظر آماری تجزیه شدند. رگرسیون چند متغیره بین عملکرد به عنوان متغیر وابسته و مقدار شوری، درصد سدیم قابل تبادل، واکنش، گچ، آهک، رس، شن، سیلت، سنگریزه، پتاسیم و فسفر قابل جذب خاک به عنوان متغیرهای مستقل به روش گام به گام، بررسی گردید. با بررسی روابط رگرسیون ساده بین ویژگیهای اراضی مهم و مؤثر با عملکرد، درجهبندی خصوصیات اراضی انجام شد. سپس جدول نیازهای رویشی تهیه شده با دادههای 21 مزرعه جدید، ارزیابی و صحتسنجی شد. نتایج نشان داد که پتاسیم قابل جذب، شن، شوری خاک، درصد سدیم تبادلی و آهک، بیشترین و واکنش خاک و کربن آلی، کمترین دامنه تغییرات را داشتند. نتایج رگرسیونی نشان داد به ترتیب متغیرهای مستقل شوری خاک، ESP، آهک، گچ، سنگریزه و پتاسیم وفسفر قابل جذب، بر عملکرد مؤثر هستند. ضریب تبیین رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای وارد شده به مدل توانستهاند 95 درصد از واریانس مربوط به متغیر وابسته را تعیین نمایند. بیشترین سهم در کاهش عملکرد زعفران مربوط به شوری خاک، سنگریزه، درصد سدیم تبادلیو مقدار آهک میباشد. نتایج صحتسنجی نشان داد که ضریب تبیین بین عملکرد با شاخص خاک جدول پیشنهادی برای زعفران حدود 92/0 میباشد که نشاندهنده دقت قابلقبول جدول پیشنهادی است.
فرآوری، صنایع غذایی و بیوشیمی
بهروز اکبری آدرگانی؛ مرتضی محمدزاده مقدم؛ مهدی کریمی نوقابی؛ مجتبی محمدپور؛ محمد خلیلیان موحد
چکیده
زعفران یکی از گرانترین ادویههای جهان محسوب میشود. زعفران ادویهای که بسیار مورد تقلب قرار میگیرد. توسعه تکنیکهای مبتنی بر ابزار ساده، ارزان قیمت، مناسب و سریع در صنایع غذایی جهت تشخیص تقلّباتی همچون تقلّبات زعفران ضروری است. در پژوهش حاضر، ترکیب پردازش تصویر و روش ماشین بردار پشتیبان (SVM) برای ارزیابی سریع و غیر مخرّب ...
بیشتر
زعفران یکی از گرانترین ادویههای جهان محسوب میشود. زعفران ادویهای که بسیار مورد تقلب قرار میگیرد. توسعه تکنیکهای مبتنی بر ابزار ساده، ارزان قیمت، مناسب و سریع در صنایع غذایی جهت تشخیص تقلّباتی همچون تقلّبات زعفران ضروری است. در پژوهش حاضر، ترکیب پردازش تصویر و روش ماشین بردار پشتیبان (SVM) برای ارزیابی سریع و غیر مخرّب تشخیص زعفران واقعی از زعفران تقلبی به کار رفته است. پس از تهیه تصاویر از توده زعفران خالص و تقلّبی و کلالههای مجزا، تصاویر وارد مراحل پیش پردازش شدند و در نهایت، ویژگیهای آماری مرتبط با بافت تصاویر و ویژگیهای مورفولوژی شامل 105 ویژگی استخراج شدند. به منظور افزایش سرعت و دقت طبقهبندی، از روش آنالیز مؤلفههای اصلی PCA برای کاهش ابعاد ماتریس ویژگی استفاده شد. همچنین طبقهبندی تصاویر به کمک توابع کرنل مختلف SVM ،به صورت دو کلاس انجام شد. سپس شاخصهای آماری نظیر دقت، صحت، حساسیّت، اختصاصی بودن و سطح زیر منحنی به منظور ارزیابی طبقهبند محاسبه شدند که مقادیر این شاخصها برای طبقهبندی با کرنل کوبیک SVM برای تشخیص زعفران تقلبی از زعفران واقعی به ترتیب 97، 93، 83، 5/97و 97 درصد بدست آمد. نتایج حاصل از این طبقهبندی نشان داد که این سیستم به عنوان یک روش هوشمند، سریع، غیرمخرب و دقیق، قابلیت تشخیص زعفران واقعی را از تقلبی دارد.
اقتصاد و بازاریابی
علیرضا کرباسی؛ محمود صبوحی صابونی؛ بهاره زندی دره غریبی
چکیده
این مطالعه در راستای ارتقاء سطح طبقهبندی کیفی محصول زعفران و افزایش سود کشاورزان با ایجاد بازار فرضی به بررسی عاملهای مؤثر بر انتخاب و میزان تمایل به پرداخت کشاورزان برای انجام آزمون کیفیت زعفران با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط و پرسش انتها – باز پرداخته است. دادههای موردنیاز با تکمیل پرسشنامه از یک نمونه تصادفی 170 نفر ...
بیشتر
این مطالعه در راستای ارتقاء سطح طبقهبندی کیفی محصول زعفران و افزایش سود کشاورزان با ایجاد بازار فرضی به بررسی عاملهای مؤثر بر انتخاب و میزان تمایل به پرداخت کشاورزان برای انجام آزمون کیفیت زعفران با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط و پرسش انتها – باز پرداخته است. دادههای موردنیاز با تکمیل پرسشنامه از یک نمونه تصادفی 170 نفر از زعفران کاران استان خراسان رضوی جمعآوری گردید. از مدل دومرحله‌ای هکمن برای تشخیص عاملهای مؤثر بر انتخاب و میزان تمایل به پرداخت اضافه استفاده شد. تحلیل دادهها نشان داد که حدود 48 درصد کشاورزان حاضر به پرداخت مبلغ اضافه برای انجام آزمون کیفیت میباشند، که از این تعداد، 29 درصد تمایل به پرداختی بیشتر از 900 هزار ریال به ازای هر کیلوگرم گل‌تر را نشان دادند. نتایج حاصل از برآورد مدل نیز نشان داد که متغیرهای سن، تحصیلات، مالکیت زمین و سابقه انجام آزمون کیفیت زعفران درگذشته هم بر احتمال انتخاب و هم بر میزان تمایل به پرداخت اضافی برای انجام آزمون کیفیت تأثیر مثبت و معناداری دارند. بر این اساس استفاده از آموزش‌های درست و همه‌جانبه، برگزاری تشکل‌های عمومی و فعالیت‌های ترویجی میتواند در ترغیب کشاورزان جهت انجام آزمون کیفیت نقش مؤثری داشته باشد.
اقتصاد و بازاریابی
میلاد امینی زاده؛ حنانه آقاصفری؛ علیرضا کرباسی
چکیده
تئوریهای تجارت بینالمللی بر تخصصی شدن کشورها تأکید داشته و شرط انتفاع از تجارت را تخصصی شدن عنوان کردهاند. ایران در صادرات زعفران به عنوان یکی از محصولات مهم و ارزآور کشور به بازارهای هدف با نوسانات و تغییراتی روبرو بوده است که تخصصی شدن در این بازارها را با تردید روبرو کرده است. از این رو، پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این ...
بیشتر
تئوریهای تجارت بینالمللی بر تخصصی شدن کشورها تأکید داشته و شرط انتفاع از تجارت را تخصصی شدن عنوان کردهاند. ایران در صادرات زعفران به عنوان یکی از محصولات مهم و ارزآور کشور به بازارهای هدف با نوسانات و تغییراتی روبرو بوده است که تخصصی شدن در این بازارها را با تردید روبرو کرده است. از این رو، پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که آیا صادرات زعفران ایران در بازار جهانی و بازارهای هدف به سمت تخصصی شدن حرکت کرده است؟ به منظور دستیابی به این هدف شاخص مزیت نسبی آشکار شده و الگوی تخصصی شدن در دوره زمانی 2018-2001 مورد بررسی قرار گرفت. یافتههای پژوهش دارای سه نتیجه اصلی است. اول، صادرات زعفران ایران با کاهش تخصصی شدن در بازار جهانی همراه بوده و اسپانیا به عنوان مهمترین رقیب صادراتی ایران در مسیر تخصصی شدن صادرات گام برداشته است. دوم، ایران در دوره زمانی 2009-2001 در صادرات زعفران دارای رویکرد تخصصی شدن بوده است که این موضوع در دوره زمانی 2018-2010 با کاهش تخصصی شدن همراه بوده است. سوم، ایران تنها در 15 درصد بازارهای هدف از بعد میزان صادرات (کشورهای چین، هند، هنگکنگ و آلمان) در مسیر افزایش تخصصی شدن بوده و در دیگر بازارها با کاهش تخصصی شدن همراه بوده است. از آنجا که تخصصی شدن در یک بازار از مسیر شناسایی مولفههای جمعیتشناختی آن بازار عبور میکند، پیشنهاد میشود که انعقاد قراردادهای بلندمدت با مشتریان زعفران ایران جهت اتخاذ و پیادهسازی سیاستهای تولیدی و بازاریابی از طریق انطباق بیشتر تولید و صادرات زعفران ایران با فرهنگ مصرفی بازارها ایجاد شود.
کشاورزی و علوم پایه
احسان تقی زاده طوسی
چکیده
در این پژوهش غلظت وانادیوم، کروم، منگنز، کبالت، روی و آرسنیک در خاک و گیاه زعفران در دو شهرستان تربت حیدریه و زاوه به عنوان دو قطب تولید زعفران در جهان، با استفاده از روش فعال‌سازی نوترونی مورد ارزیابی قرار گرفت. غلظت کروم و کبالت در خاک از سطح مجاز سازمان بهداشت جهانی بسیار بالاتر و میزان غلظت عناصر وانادیوم، منگنز، روی و آرسنیک از ...
بیشتر
در این پژوهش غلظت وانادیوم، کروم، منگنز، کبالت، روی و آرسنیک در خاک و گیاه زعفران در دو شهرستان تربت حیدریه و زاوه به عنوان دو قطب تولید زعفران در جهان، با استفاده از روش فعال‌سازی نوترونی مورد ارزیابی قرار گرفت. غلظت کروم و کبالت در خاک از سطح مجاز سازمان بهداشت جهانی بسیار بالاتر و میزان غلظت عناصر وانادیوم، منگنز، روی و آرسنیک از سطح مجاز این سازمان کمتر، اندازهگیری شد. هیچ کمبود عناصر ضروری برای رشد گیاه زعفران در خاک مشاهده نشد. برای ارزیابی نتایج آنالیز فعال‌سازی نوترونی از دو آزمون آماری استفاده شد. نتایج آزمون تی جفت شده نشان داد که غلظت عناصر وانادیوم، منگنز، کروم و کبالت در عمق‌های مختلف خاک هم‌ارز بوده که بر توزیع یکنواخت این عناصر در خاک اشاره دارد. فقط غلظت فلز روی در بنه و خاک اطراف آن از نظر آماری هم‌ارز بود، که میتواند یکی از نشانه‌های روند حرکتی مناسب روی از خاک به گیاه زعفران باشد. همچنین این آزمون نشان داد که توزیع عناصر جذب شده در قسمت‌های هوایی گیاه زعفران یکنواخت بود. محاسبه ضریب همبستگی نیز نشان داد که افزایش غلظت روی در خاک باعث کاهش جذب کبالت و منگنز توسط گیاه زعفران میشود. براساس شاخصهای آلودگی و زمین‌انباشت خاک تمامی مزارع زعفران شهرستان‌های تربت حیدریه و زاوه، بسیار زیاد به کروم آلودهاند. در مناطق مجاور هم در دو شهرستان (جنوب تربتحیدریه و غرب زاوه) سطح آلودگی خاک مزارع زعفران به آرسنیک، متوسط و در منطقه مرکزی زاوه بسیار زیاد ارزیابی شد. همچنین براساس شاخص آلودگی، به‌جز زعفران شرق زاوه و جنوب تربتحیدریه که به کروم آلوده بودند، محصول زعفران در تمام مزارع غیرآلوده تخمین زده شد. دو شاخص بار و درجه آلودگی، خاک مزارع زعفران را در مجموع به شدت آلوده ارزیابی کردند. همچنین براساس این دو آزمون به‌جز در منطقه شهری شهرستان تربتحیدریه که محصول زعفران در سطح متوسط آلودگی ارزیابی شد، محصول زعفران در شهرستان‌های تربت حیدریه و زاوه به صورت کلی غیرآلوده تخمین زده شد.
فرآوری، صنایع غذایی و بیوشیمی
مرتضی محمد زاده مقدم؛ مسعود تقی زاده؛ حسن صدرنیا؛ حمیدرضا پوررضا
چکیده
طبقهبندی زعفران به عنوان گرانترین ادویه از اهمیت بالایی برای مشتریان و تجار برخوردار است. به طور کلی، در حال حاضر دو روش برای درجهبندی زعفران استفاده میشود. روش اول براساس تجربیات فرد خبره و با مشاهده نمونهها انجام میشود. روش دوم تخریبی بوده و با استفاده از متدهای آزمایشگاهی انجام میگیرد. طبق نظر متخصصان، استفاده ...
بیشتر
طبقهبندی زعفران به عنوان گرانترین ادویه از اهمیت بالایی برای مشتریان و تجار برخوردار است. به طور کلی، در حال حاضر دو روش برای درجهبندی زعفران استفاده میشود. روش اول براساس تجربیات فرد خبره و با مشاهده نمونهها انجام میشود. روش دوم تخریبی بوده و با استفاده از متدهای آزمایشگاهی انجام میگیرد. طبق نظر متخصصان، استفاده از تکنیکهای یادگیری ماشین برای طبقهبندی زعفران به دلیل داشتن ماهیت غیر مخرب و خصوصیات بهنگام، یک هدف است. این روش همچنین میتواند باعث افزایش دقت فرآیند درجهبندی در مقیاس صنعتی شود. در این مقاله، یک روش مبتنی بر ماشین بینایی ارائه شده است. با توجه به عدم تحقیقات مستند در مورد این موضوع، جستجوی مشروح جامع در این کار ارائه میشود. تقریباً تمام ویژگیهای رنگ استخراج و در تعداد زیادی از طبقهبندی کنندهها استفاده شد. افراد خبره در ایران زعفران را بر اساس خصوصیات ظاهری به سه طبقه اصلی یعنی پوشال، نگین و سرگل طبقهبندی میکنند. در این مقاله، یک بانک اطلاعاتی متشکل از 440 تصویر از زعفران برای سه کلاس مختلف با استفاده از دوربین تلفن همراه جمعآوری شد. پس از اعمال تعدادی از مراحل پیش پردازش مانند حذف پس زمینه، بریدن و حذف مناطق ناخواسته تصاویر و غیره ، 21 ویژگی رنگی با استفاده از روش های مختلف تحلیل تصویر استخراج شد. برای طبقهبندی از 22 طبقهبندیگر استفاده شدند. مقایسه نتایج طبقهبندی کنندههای مختلف نشان داد که Linear Discriminant ، Linear SVM، Bagged Trees و RUSBoost Trees می توانند در هنگام استفاده از ویژگیهای رنگی، درجهبندی دقیقتری را نسبت به سایر طبقهبندی کنندهها ایجاد کنند. به طور خاص، دراین کار، میانگین دقت 23/82 درصد با استفاده از طبقهبندیکننده خطی SVM بدست آمد.
سایر موضوعات مرتبط با زعفران
علی اکبر عنابستانی؛ مهدی جوانشیری؛ خدیجه یزدانی
چکیده
تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستا که عمدتاً در اثر فعالیت‌های انسانی روی میدهد، علاوه بر تغییرات مستقیم زیست محیطی، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی غیرمستقیمی بر زندگی بشر گذاشته است. ازاین‌رو پژوهش حاضر باهدف بررسی آثار و پیامدهای کشت زعفران در سالهای اخیر بر زندگی روستاییان در دهستان میان جام از شهرستان تربت‌جام، انجام‌شده ...
بیشتر
تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستا که عمدتاً در اثر فعالیت‌های انسانی روی میدهد، علاوه بر تغییرات مستقیم زیست محیطی، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی غیرمستقیمی بر زندگی بشر گذاشته است. ازاین‌رو پژوهش حاضر باهدف بررسی آثار و پیامدهای کشت زعفران در سالهای اخیر بر زندگی روستاییان در دهستان میان جام از شهرستان تربت‌جام، انجام‌شده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای جمعآوری اطلاعات از روشهای اسنادی و میدانی (1397) استفاده‌شده است. جامعه نمونه 10 روستای دهستان میانجام میباشد که بیشترین سطح زیر کشت زعفران را دارند. از مجموع 3444 خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران و خطای (0.08)، حجم نمونه 115 خانوار به‌دست‌آمده است که این افراد با روش نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد، ازنظر روستاییان تأثیر تغییر الگوی کشت در شاخصهای اجتماعی-فرهنگی با میانگین 84/3 کمترین و در شاخصهای کالبدی با میانگین 4 بیشترین تأثیر داشته است. با توجه به نتایج آزمون T تک نمونه‌ای نیز اثرات کشت زعفران در شاخص اقتصادی با مقدار 56/75، بیشتر از سایر شاخصها است. در توزیع فضایی میانگین اثرات کشت زعفران در سطح روستاها، روستای امغان با رقم 02/4 بیشترین و روستاهای باغسنگان علیا و حاجی‌آباد با رقم 86/3 کمترین آماره‌ها را نشان میدهد. نتایج تکنیک آراس برای رتبه‌بندی دقیق روستاهای نمونه نیز این امر را تائید کرد. در ادامه برای بررسی معناداری ارتباط بین متغیرهای تحقیق و ضریب اثرگذاری شاخصها از نرم‌افزارSmart PLS استفاده شد، که ضریب مسیر مقدار t مشخص کرد رابطه بین متغیرهای زیست‌محیطی، کالبدی و اقتصادی با اثرات کلی کشت زعفران در روستاهای نمونه معنادار و مستقیم است؛ که طبق ضرایب استاندارد، 36 درصد از اثرات کشت زعفران بهطور مستقیم توسط شاخص اقتصادی پیش‌بینی میشود. با توجه به یافتههای تحقیق میتوان آموزش کشاورزان در رابطه با اشاعه روشهای استفاده از شیوه‌های بومی و نوین آبیاری در کشت محصول زعفران، آشنا نمودن کشاورزان به اصول علمی کاشت و بالابردن کیفیت زعفران، اصول دقیق برداشت را پیشنهاد نمود.
اقتصاد و بازاریابی
سید حسین محمدزاده؛ علیرضا کرباسی؛ حسین محمدی
چکیده
تجارب چندساله اخیر ایران نشان میدهد که تکیه اقتصاد به درآمد حاصل از فروش نفت خام، بیثباتی درآمد صادراتی را بهدنبال دارد. بهمنظور کاهش وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت خام، جهتگیری سیاستهای صادراتی باید به سود صدور کالاهای غیرنفتی از جمله صادرات محصولات کشاورزی تغییر یابد. زعفران یکی از اقلام مهم صادراتی ایران است ...
بیشتر
تجارب چندساله اخیر ایران نشان میدهد که تکیه اقتصاد به درآمد حاصل از فروش نفت خام، بیثباتی درآمد صادراتی را بهدنبال دارد. بهمنظور کاهش وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت خام، جهتگیری سیاستهای صادراتی باید به سود صدور کالاهای غیرنفتی از جمله صادرات محصولات کشاورزی تغییر یابد. زعفران یکی از اقلام مهم صادراتی ایران است که در سالهای اخیر علی رغم افزایش سطح زیرکشت و تولید ، میزان صادرات آن رشد چشمگیری نداشته است. نتایج پژوهشهای مختلف در ایران نشان میدهد یکی از دلایل مهم عدم موفقیت شرکت های ایرانی در بازار جهانی صادراتی گیاهان دارویی، کاهش قدرت رقابتپذیری در این بازارها در سالهای اخیر است. از این رو این مطالعه بر آن است تا به بررسی عاملهای مؤثر بر رقابت پذیری شرکتهای صادرکننده زعفران ایران در بازارهای جهانی بپردازد. اندازه گیری رقابت پذیری با استفاده از شاخص مزیت نسبی آشکار شده متقارن و تحلیل عوامل اثر گذار بر آن با استفاده از الگوی رقابتی الماس پورتر و مدل رگرسیونی پانل لاجیت کسری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. آمار و اطلاعات لازم از طریق جمع آوری پرسشنامه از 35 شرکت صادرکننده زعفران برای سالهای 1395- 1390 به دست آمد. نتایج نشان داد عوامل ششگانه الگوی الماس پورتر شامل شرایط تقاضا، شرایط عوامل، صنایع پشتیبان، استراتژی بنگاه، دولت و اتفاقات و حوادث غیر قابل پیش بینی، بر وضعیت رقابتی شرکتهای مورد مطالعه اثرگذار میباشند. بر این اساس رعایت استاندادهای صادراتی به لحاظ کمی و کیفی، جلوگیری از نوسانات قیمتی زعفران، کاهش نوسانات نرخ ارز متناسب با سیاستهای دولت، کاهش نوسانات تولیدی به دلیل تغییرات اقلیمی با ارائه راهکارهای فنی و توجه کافی شرکتهابه استراتژیهای بازاریابی در کوتاهمدت و بلندمدت به عنوان پیشنهاد جهت بهبود وضعیت رقابتی شرکتهای مورد مطالعه مطرح می شود.
شکراله شعبان؛ آرش دوراندیش؛ محمد قربانی
چکیده
زعفران یکی از محصولات کشاورزی است که در سالهای اخیر مورد توجه کشاورزان افغانستان قرار گرفته است. با توجه به موقعیت استثنایی زعفران افغانستان در دنیا، بررسی تمایل کشاورزان این منطقه به تداوم کشت این محصول از اهمیت ویژهای در توسعه این محصول و ارتقاء سطح جهانی آن برخوردار است. لذا هدف از انجام این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر تمایل ...
بیشتر
زعفران یکی از محصولات کشاورزی است که در سالهای اخیر مورد توجه کشاورزان افغانستان قرار گرفته است. با توجه به موقعیت استثنایی زعفران افغانستان در دنیا، بررسی تمایل کشاورزان این منطقه به تداوم کشت این محصول از اهمیت ویژهای در توسعه این محصول و ارتقاء سطح جهانی آن برخوردار است. لذا هدف از انجام این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به تداوم کشت زعفران در بین کشاورزان استان هرات افغانستان میباشد. آمار و اطلاعات این پژوهش از طریق ابزار پرسشنامه و مصاحبهی حضوری با زعفرانکاران استان هرات، به روش نمونهگیری تصادفی ساده با 202 نمونه در سال 1397 تهیه و میزان تمایل به تداوم کشت زعفرانکاران به 4 گروه خیلی کم، کم، متوسط و زیاد طبقهبندی شد. نتایج به‌کارگیری الگوی لاجیت ترتیبی نشان داد متغیرهای عملکرد، قیمت، اندازه خانوار کشاورز، تجربهی زعفرانکاری و سرمایه در دسترس، اثر مثبتی بر افزایش تمایل به تداوم کشت این محصول توسط زعفرانکاران دارند؛ درحالی‌که متغیرهای درآمد غیرکشاورزی، سن و نیروی کار در جهت معکوس بر تمایل به تداوم زعفرانکاری اثرگذارند. در انتها پیشنهاداتی در جهت نیل به هدف پژوهش ارائه شده است. که ازجمله میتوان به اعطای تسهیلات کم بهره به کشاورزان برای دسترسی آسانتر و ارزانتر به نهادههای تولید و به‌کارگیری تکنولوژیهای نوین نظیر تجهیز آزمایشگاهها، بهبود کیفیت بستهبندیها و تجهیزات خشک‌کردن محصول اشاره کرد.
اقتصاد و بازاریابی
آرش دوراندیش؛ محمدرضا رمضانی؛ میلاد امینی زاده
چکیده
افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی امری ضروری است و با روند رو به رشد جمعیت، نیاز به ابداع سیستم‌های با بهره‌وری بالا پررنگ‌تر میشود، اما فعالیت‌های زراعی همواره با آثار زیست محیطی همراه بوده است. بنابراین دو مقوله بهره‌وری و پایداری کشاورزی باید به صورت همزمان مورد توجه قرار گیرند. مطالعه حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر بهره‌وری ...
بیشتر
افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی امری ضروری است و با روند رو به رشد جمعیت، نیاز به ابداع سیستم‌های با بهره‌وری بالا پررنگ‌تر میشود، اما فعالیت‌های زراعی همواره با آثار زیست محیطی همراه بوده است. بنابراین دو مقوله بهره‌وری و پایداری کشاورزی باید به صورت همزمان مورد توجه قرار گیرند. مطالعه حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر بهره‌وری عوامل تولید در مزارع زعفران شهرستان گناباد با تاکید بر نقش نگرش نسبت به کشاورزی پایدار صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه شامل تمام زعفرانکاران شهرستان گناباد بود. برای دستیابی به اهداف تحقیق 110 پرسشنامه بر اساس روش نمونهگیری تصادفی ساده تکمیل و پس از محاسبه بهره‌وری کل عوامل تولید با استفاده از شاخص ترنکوئیست-تیل، از الگوی لاجیت ترتیبی برای شناسایی عوامل اثرگذار بر بهره‌وری استفاده شد. نتایج گویای آن است که متغیرهای نگرش نسبت به کشاورزی پایدار و درآمد اثر مثبت و معنیداری بر احتمال دستیابی کشاورزان به سطوح بالاتر بهره‌وری دارند. در حالی که متغیر شرکت در کلاس‌های آموزشی این احتمال را به صورت معنیداری کاهش میدهد. متغیرهای سطح زیر کشت، شغل اصلی و بیمه کشاورزی نیز اثر معنیداری بر احتمال دستیابی به سطوح مختلف بهره‌وری ندارند. اتخاذ سیاست‌هایی در راستای بهبود نگرش زعفرانکاران نسبت به فعالیت‌های کشاورزی پایدار و آگاهی دادن به آنها درباره آثار جانبی کشت ناپایدار، حمایت مالی از کشاورزان برای تامین نهادههای کشاورزی مورد نیاز، تجدید نظر اساسی در محتوای کلاس‌های آموزشی و ترویجی و اصلاح ساختار نظام بیمه محصولات کشاورزی از راهکارهای موثر در راستای بهبود بهره‌وری مزارع زعفران است.
اقتصاد و بازاریابی
سید مهدی حسینی؛ امیر دادرس مقدم؛ علیرضا کرباسی؛ احمد وندکی
چکیده
ریسک در فعالیت‌های کشاورزی، تأثیر بسزایی در تولیدات کشاورزی دارد و ریسک تولید کشاورزان بر اقتصاد خانوار به تبع آن بر اقتصاد جامعه اثر گذار است. از اینرو شناسایی عوامل و تعیین کنندههای مهم مؤثر بر مدیریت ریسک کشاورزان از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل تأثیرگذار بر ریسک زعفرانکاران قاینات صورت گرفته ...
بیشتر
ریسک در فعالیت‌های کشاورزی، تأثیر بسزایی در تولیدات کشاورزی دارد و ریسک تولید کشاورزان بر اقتصاد خانوار به تبع آن بر اقتصاد جامعه اثر گذار است. از اینرو شناسایی عوامل و تعیین کنندههای مهم مؤثر بر مدیریت ریسک کشاورزان از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل تأثیرگذار بر ریسک زعفرانکاران قاینات صورت گرفته است. نمونه آماری با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی از 120 زعفران‌کار این شهرستان در سال 1396 جمعآوری شده است. نتایج با استفاده از تقریب تابع الگوریتم ژنتیک نشان داد که از 44 فاکتور، عاملهای عملکرد، آبیاری، زمان فروش، راهنمای کارشناسان، کیفیت آب، بذر جوانتر و پسانداز با ریسک زعفرانکاران قاینات رابطه مثبت دارد و همچنین فاکتورهای متنوعسازی فعالیتها، حل اختلاف، فروش کل، هزینه خرید پیاز با ریسک زعفرانکاران رابطه منفی دارد. در این راستا پیشنهاد میشود که به منظور کاهش شاخص ریسک زعفرانکاران راهنماییهای کارشناسان را ارتقاء داده تا اختلافات بین زعفرانکاران را به حداقل ممکن کاهش یابد و همچنین با افزایش زمان فروش و پس انداز، ریسک زعفرانکاران را کاهش داد.
کشاورزی و علوم پایه
سید محمد جعفر اصفهانی؛ جواد خزاعی
چکیده
با توجه به اثرات سوء مصرف نهادههای خارجی در بخش کشاورزی و وابستگی این بخش به انرژی‌های مستقیم و غیرمستقیم، تحلیل پایداری تولیدات کشاورزی از اهمیت ویژهای برخوردار شده است. شاخص ردپای اکولوژیک یک شاخص قوی در تحلیل پایداری است که امروزه در مجامع علمی از آن استفاده میشود. این شاخص فضای لازم برای حمایت از یک فعالیت را بوسیله میانگین ...
بیشتر
با توجه به اثرات سوء مصرف نهادههای خارجی در بخش کشاورزی و وابستگی این بخش به انرژی‌های مستقیم و غیرمستقیم، تحلیل پایداری تولیدات کشاورزی از اهمیت ویژهای برخوردار شده است. شاخص ردپای اکولوژیک یک شاخص قوی در تحلیل پایداری است که امروزه در مجامع علمی از آن استفاده میشود. این شاخص فضای لازم برای حمایت از یک فعالیت را بوسیله میانگین مساحت لازم برای فراهم آوردن منابع مصرفی و جذب مواد زائد برحسب هکتار جهانی تعیین میکند. در این مطالعه با توجه به افزایش قابل ملاحظه تولید زعفران در سالهای اخیر، پایداری تولید زعفران در استان خراسان جنوبی به عنوان یکی از مهمترین مراکز تولید زعفران کشور بررسی شد. اطلاعات لازم برای این پژوهش از طریق پرسشنامه و مصاحبه رودررو با 396 کشاورز در سال 1396 جمع آوری شد و با توجه به عملکرد و مصرف نهاده در سالهای مختلف، محاسبات مربوط به پایداری برای سالهای مختلف اول تا ششم انجام شد. برای این منظور میزان زمین بهرهور زیستی که به طور مستقیم برای تولید محصول لازم است به عنوان شاخص ردپای اکولوژیک مستقیم و میزان زمین لازم برای جذب مواد زائد حاصل از فرآیند تولید به عنوان ردپای غیر مستقیم در نظر گرفته شد. نتایج مطالعه نشان داد که میانگین شاخص ردپای اکولوژیک غیرمستقیم زعفران 20/0 هکتار جهانی بود که 07/0 به انتشارات داخل مزرعه و 13/0 به انتشارات خارج مزرعه مربوط می‌شد. بیشترین شاخص ردپا به سال اول تولید اختصاص داشت. شاخص ردپای چند کارکردی نشان داد که شاخص ردپای اکولوژیک بر حسب زمین 01/0 هکتار جهانی، برحسب درآمد 63/0 هکتار جهانی و بر حسب عملکرد 003/0 هکتار جهانی است. مقایسه نتایج این مطالعه با نتایج مطالعات دیگر محصولات بخش کشاورزی که در ایران و سایر نقاط جهان انجام شده است نشان داد که تولید زعفران در حالت نسبتاً پایدارتری نسبت به سایر محصولات کشاورزی قرار دارد.
اقتصاد و بازاریابی
میلاد امینی زاده؛ علیرضا کرباسی؛ اندیشه ریاحی؛ محمدرضا رمضانی
چکیده
امروزه کشورهای در حال توسعه به منظور دستیابی به بازارهای هدف ایمن‌تر و کاهش موانع تجاری، سعی به حضور در توافق‌نامه‌های تجاری دارند. ایران نیز در موافقت‌نامه‌های تجاری سازمان همکاری‌های اقتصادی (ECO) و نظام جهانی ترجیحات تجاری (GSTP) حضور دارد. با وجود آن که به طور عمومی این باور وجود دارد که حضور در موافقت‌نامه‌های تجاری به طور کلی ...
بیشتر
امروزه کشورهای در حال توسعه به منظور دستیابی به بازارهای هدف ایمن‌تر و کاهش موانع تجاری، سعی به حضور در توافق‌نامه‌های تجاری دارند. ایران نیز در موافقت‌نامه‌های تجاری سازمان همکاری‌های اقتصادی (ECO) و نظام جهانی ترجیحات تجاری (GSTP) حضور دارد. با وجود آن که به طور عمومی این باور وجود دارد که حضور در موافقت‌نامه‌های تجاری به طور کلی اثری مثبت بر جریان تجارت کشورها دارد، ولی هیچ تضمینی برای اثر مثبت آن بر تجارت همه کشورها و کالاها وجود ندارد. با توجه به اهمیت صادرات زعفران برای ایران، هدف پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که آیا عضویت ایران در توافق‌نامه‌های تجاری موجب افزایش صادرات زعفران به کشورهای واردکننده عضو شده است؟ برای دستیابی به این هدف، از الگوی جاذبه و دادههای صادرات زعفران در دوره زمانی 2001-2014 استفاده گردید. نتایج نشان داد که متغیرهای درآمد و جمعیت واردکنندگان زعفران اثری مثبت و معنیدار و متغیرهای فاصله جغرافیایی و بحران اقتصادی اثری منفی و معنیدار بر صادرات زعفران داشته است. براساس نتایج، عضویت ایران در موافقت‌نامه‌های تجاری اثری منفی و معنیدار (475/3-) بر صادرات زعفران ایران داشته است. به عبارتی عضویت در موافقت‌نامه‌های تجاری نتوانسته موجب افزایش صادرات زعفران ایران به شرکای تجاری عضو در موافقت‌نامه‌ها شود. این موضوع بیانگر این است که صادرکنندگان علی‌رغم وجود ظرفیت‌های مناسب نتوانسته‌اند که از آن بهره ببرند، لذا پیشنهاد میشود که شرکتهای صادراتی زعفران، از بسترهای نهادی و قانونی ایجاد شده به واسطه حضور ایران در این موافقت‌نامه‌های تجاری جهت اتخاذ سیاست‌ها و استراتژیهای مناسب بازاریابی بلندمدت جهت افزایش صادرات زعفران ایران به شرکای تجاری عضو توافق‌نامه و توسعه سبد بازارهای صادراتی هدف بهره ببرند.
زیست فناوری، ژنتیک و اصلاح نباتات
قاسم نجاری؛ خشنود نوراللهی
چکیده
بیماری لکه موجی با عامل Alternaria alternata یکی از مهمترین بیماری‌های گیاهی در دنیا به شمار می‌رود. برای تعیین تنوع ژنتیکی در جمعیتهای قارچAlternaria 50 نمونه در سطح مزارع زعفران در استان خراسان رضوی (کاشمر، تربت‌جام، تربت حیدریه، مه ولات، بردسکن) و استان خراسان جنوبی (قائنات، سرایان، بیرجند) جمع آوری گردید. در نهایت 50 جدایه قارچ A. alternata از نمونههای ...
بیشتر
بیماری لکه موجی با عامل Alternaria alternata یکی از مهمترین بیماری‌های گیاهی در دنیا به شمار می‌رود. برای تعیین تنوع ژنتیکی در جمعیتهای قارچAlternaria 50 نمونه در سطح مزارع زعفران در استان خراسان رضوی (کاشمر، تربت‌جام، تربت حیدریه، مه ولات، بردسکن) و استان خراسان جنوبی (قائنات، سرایان، بیرجند) جمع آوری گردید. در نهایت 50 جدایه قارچ A. alternata از نمونههای آلوده با استفاده از محیط کشت سیب زمینی، دکستروز، آگار جداسازی گردید. آزمایش مولکولی جدایه‌ها بعد از خالص سازی و شناسائی با استفاده از پنج جفت آغازگر ریز ماهواره انجام گرفت. در مجموع 22 آلل با میانگین 11.1 آلل در تمام جمعیت ها توسط آغازگرهای ریزماهواره تولید شد. بیشترین مقدار آلل مربوط به جمعیت مه ولات با 14 آلل و و کمترین جمعیتهای سرایان، بیرجند و قائن با 10 آلل بود. مقایسه پارامترهای تنوع ژنتیکی در هشت جمعیت نشان داد که جمعیت تربت جام بیشترین تنوع ژنتیکی را دارند. اما مقادیر پایینی برای قائنات محاسبه شده است. بیشترین و کمترین فاصله ژنتیکی بین قائن- مه ولات (328/0) و بردسکن- مه ولات (054/0) دیده شد. بر اساس دندروگرام جمعیت ها، دو گروه از همدیگر متمایز شدند؛ یک گروه شامل قائنات و دیگری بیرجند، مه ولات، سرایان، بردسکن، کاشمر، تربت جام و تربت حیدریه بود. تجزیه واریانس ملکولی نشان داد که میزان تنوع ژنتیکی در درون جمعیت 71% و بین جمعیت‌ها 29% میباشد. شباهت ژنتیکی بالایی بین جدایه ها از مناطق مختلف وجود داشت. نتایج به دست آمده از این مطالعه میتواند در اصلاح ارقام مقاوم زعفران و گسترش اقدام قرنطینه‌ای بسیار مفید باشد.
اقتصاد و بازاریابی
بهاره زندی دره غریبی؛ علیرضا کرباسی؛ تکتم محتشمی
چکیده
پایین بودن بازدهی آب مصرفی در بخش کشاورزی اتخاذ استراتژیهای بهینه‌سازی الگوی کشت و لذا مصرف آب را، به‌خصوص در مناطق کم‌آبی همچون کشور ایران ضروری کرده است. زعفران میتواند محصولی مناسب ازنظر صرفه‌جویی در مصرف آب باشد. هدف از اجرای این مطالعه بررسی تأثیر توسعه کشت زعفران بر تخصیص منابع آب و افزایش درآمد کشاورزان از طریق به‌کارگیری ...
بیشتر
پایین بودن بازدهی آب مصرفی در بخش کشاورزی اتخاذ استراتژیهای بهینه‌سازی الگوی کشت و لذا مصرف آب را، به‌خصوص در مناطق کم‌آبی همچون کشور ایران ضروری کرده است. زعفران میتواند محصولی مناسب ازنظر صرفه‌جویی در مصرف آب باشد. هدف از اجرای این مطالعه بررسی تأثیر توسعه کشت زعفران بر تخصیص منابع آب و افزایش درآمد کشاورزان از طریق به‌کارگیری الگویی مبتنی بر رهیافتی توسعه‌یافته از برنامه‌ریزی ریاضی مثبت است که در آن امکان اعمال توسعه کشت در آینده، به همراه برآورد تخصیص آب از طریق یک تابع تولید مبتنی بر مقدار آب آبیاری، وجود دارد. نمونه موردبررسی را 200 نفر از بهره برداران زعفران در شهرستان‌های تربتحیدریه و زاوه دراستان خراسان رضوی در سال 94-1393 تشکیل میدهد. اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار GAMS مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. نتایج سناریوهای افزایش در سطح زیر کشت زعفران، پیامدهای مثبت این سیاست را افزایش سود خالص و کاهش مصرف آب در سطح هر سه گروه مزارع کوچک، متوسط و بزرگ ارزیابی می کند که بیانگر تأثیر اجرای آن بر حفظ و پایداری منابع آب منطقه است. نتایج سناریوی افزایش منابع آب در دسترس که به بهره‌برداران امکان می‌داد بخشی از زمین‌های بالقوه خود را به کشت زعفران اختصاص دهند، نتایج یکنواختی برای گروه‌های مختلف مزارع نشان نمی‌دهد. به‌طوری‌که افزایش در سطح زیر کشت زعفران در مزارع کوچک به میزان 43/38 هکتار، در مزارع متوسط 11/52 هکتار و در مزارع گروه سوم 3/47 هکتار برآورد شده است.
کشاورزی و علوم پایه
محمدرضا رمضانی؛ حامد رفیعی؛ حسین نوروزی
چکیده
شهرستان گناباد در استان خراسان رضوی یکی از مناطق عمده کشت زعفران در کشور به شمار می‌رود که متأسفانه عملکرد مزارع زعفران این شهرستان طی سالیان اخیر کاهش چشمگیری داشته است. بررسی‌های میدانی و نظرات مهندسین کشاورزی حاکی از آن است که کشت متراکم زعفران میتواند به عنوان یکی از دلایل کاهش عملکرد مطرح باشد. زیرا کشت متراکم این محصول ...
بیشتر
شهرستان گناباد در استان خراسان رضوی یکی از مناطق عمده کشت زعفران در کشور به شمار می‌رود که متأسفانه عملکرد مزارع زعفران این شهرستان طی سالیان اخیر کاهش چشمگیری داشته است. بررسی‌های میدانی و نظرات مهندسین کشاورزی حاکی از آن است که کشت متراکم زعفران میتواند به عنوان یکی از دلایل کاهش عملکرد مطرح باشد. زیرا کشت متراکم این محصول اگرچه که باعث شروع زودتر دوره بهره‌برداری میشود، اما به دلیل ایجاد رقابت بین بنه‌ها، بر عملکرد گیاه در سالهای بعد اثر منفی دارد و طول دوره بهره برداری را کاهش میدهد. ضمن اینکه امکان کشت مجدد زعفران در آن مزرعه تا مدتی طولانی وجود نخواهد داشت. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر تراکم کشت بر عملکرد مزارع زعفران و تعیین عوامل اجتماعی- اقتصادی اثرگذار بر سیستم ناپایدار کشت پرتراکم زعفران صورت پذیرفت. به منظور تحلیل دادهها از مدل هکمن دو مرحله‌ای که شامل یک الگوی پروبیت و یک الگوی رگرسیون خطی میباشد، در یک دوره 6 ساله طی سالهای 1390 تا 1395 استفاده گردید. در نهایت متغیرهای سن، آگاهی کشاورزان نسبت به عوامل کاهش عملکرد، و شرکت در کلاس‌های آموزشی و ترویجی به عنوان عواملی شناخته شدند که تأثیر منفی و معنیداری بر تراکم کشت داشته و از این جهت می‌توانند موجب جلوگیری از کشت پرتراکم این محصول شوند. متغیرهای درآمد و سطح تحصیلات اثر مثبت و معنیداری بر تراکم کشت دارند و اثر متغیر بیمه محصولات کشاورزی در هیچ‌کدام از دو مدل معنیدار نیست. لذا آگاهی بخشی به کشاورزان از طریق کلاس‌های آموزشی و ترویجی و همچنین استفاده از تجارب کشاورزان مسن و باتجربه به منظور جلوگیری از کشت پرتراکم این محصول توصیه میشود.
زیست فناوری، ژنتیک و اصلاح نباتات
مریم واحدی؛ سید علیرضا سلامی؛ مجید شکرپور؛ حسن رضادوست
چکیده
زعفران گیاه دارویی و ادویهای ارزشمند متعلق به خانواده زنبق و بهعنوان منبع غنی از آپوکاروتنوئیدها در جهان محسوب میشود. به دلیل سایز بزرگ و پیچیدگی ژنوم زعفران توالی‌یابی آن بهعنوان چالش مطرح است. با ظهور تکنیکهای توالی‌یابی نسل بعد، توالی‌یابی RNA بهعنوان منبع غنی مطالعات بیولوژیکی توسعه یافته است. سرهمبندی ترنسکریپتومها ...
بیشتر
زعفران گیاه دارویی و ادویهای ارزشمند متعلق به خانواده زنبق و بهعنوان منبع غنی از آپوکاروتنوئیدها در جهان محسوب میشود. به دلیل سایز بزرگ و پیچیدگی ژنوم زعفران توالی‌یابی آن بهعنوان چالش مطرح است. با ظهور تکنیکهای توالی‌یابی نسل بعد، توالی‌یابی RNA بهعنوان منبع غنی مطالعات بیولوژیکی توسعه یافته است. سرهمبندی ترنسکریپتومها از تعداد بی‌شمار خوانش‌های کوتاه منبعی غنی برای مطالعه گونه‌هایی که ژنوم مرجع آنها در دسترس نیست فراهم میکند. اما سرهمبندی قرائتها و رسیدن به نتیجه مطلوب به‌ویژه برای گیاهان پلیپلوئید همواره یک چالش بزرگ محسوب میشود. در این مطالعه کارایی ابزارهای مختلف سرهمبندی با توجه به فاکتورهایی همچون طول N50، تعداد کل یونیژن‌ها و درصد هم‌ردیفی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که Bridger بهعنوان ابزاری بهتر جهت سرهمبندی قرائتهای ترنسکریپتوم زعفران است که میتواند سرهمبندی بر اساس پارامترهای تعداد ترنسکریپتها، طول N50، اندازه کل سرهمبندی و درصد هم‌ردیفی قرائتها به ترنسکریپتوم فراهم آورد. Velvet/Oases بالاترین درصد درهمریختگی را نشان میدهد که منجر میشود اعضای مختلف یک خانواده ژنی که شباهت بالایی به یکدیگر دارند در یک ترنسکریپت سرهمبندی شوند. نتایج حاصل از این تحقیق میتواند به محققان در جهت انتخاب بهتر ابزار سرهمبندی و توسعه ابزارهای موجود راهکارهایی را ارائه نماید.
سایر موضوعات مرتبط با زعفران
صدیقه کسعلی؛ سعید مینایی؛ مهدی عیاری
چکیده
خشک کردن یکى از روش‌هاى رایج براى افزایش ماندگارى گیاهان دارویی و محصولات کشاورزى است. در این پژوهش، فرآیند خشک کردن گلبرگ‌های زعفران با خشک کن هوای داغ لایه نازک در پنج سطح دمای 40، 60، 80، 100 و 120 درجه سلسیوس و سه سرعت هوای 5/0، 1 و 5/1 متر بر ثانیه و تأثیرات آنها بر پارامترهای رنگی (مقادیر G ,R و B) مورد بررسی قرار گرفت. به کمک سامانه ماشین ...
بیشتر
خشک کردن یکى از روش‌هاى رایج براى افزایش ماندگارى گیاهان دارویی و محصولات کشاورزى است. در این پژوهش، فرآیند خشک کردن گلبرگ‌های زعفران با خشک کن هوای داغ لایه نازک در پنج سطح دمای 40، 60، 80، 100 و 120 درجه سلسیوس و سه سرعت هوای 5/0، 1 و 5/1 متر بر ثانیه و تأثیرات آنها بر پارامترهای رنگی (مقادیر G ,R و B) مورد بررسی قرار گرفت. به کمک سامانه ماشین بینایی، تصاویر رنگی از نمونههای خشک شده گلبرگ زعفران، دریافت و با استفاده از الگوریتمهای پردازش تصویر، مورد پردازش قرار گرفت. ویژگی-های رنگی (RGB) آنها نیز استخراج گردید. از سوی دیگر میزان آنتوسیانین به روش pH افتراقی و ویژگیهایL*a*b* نمونهها به منظور تعیین شرایط مناسب خشک کردن اندازهگیری شدند. دادههای حاصل با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی مورد تجزیه و تحلیل آمـاری قرار گرفتنـد. نتایج بررسی نشان داد بیشترین مقادیرRGB مربوط به محدوده دمای 80 تا 100 درجه سلسیوس است که نشان دهندهی بیشترین نسبت و شدت رنگهای قرمز، سبز و آبی میباشد. همچنین در این بازه دمایی بیشترین میزان آنتوسیانین (21/482 میلیگرم بر لیتر) و کمترین مقدار تغییرات رنگ (∆E) بدست آمد که مطلوبیت نسبی این بازه برای خشک کردن گلبرگ‌های زعفران را نشان میدهد.
اقتصاد و بازاریابی
مرتضی اشرفی؛ محمود هوشمند؛ محمد رضا لطفعلی پور؛ کامران داوری
چکیده
دشت مشهد در استان خراسان رضوی و جزو دشت‌های ممنوعه و ممنوعه‌ی بحرانی است. با عنایت به اینکه در اثر بهره‌برداری‌های بی‌رویه و غیرمجاز از منابع آب زیرزمینی، سـطح آب زیرزمینـی در آن بـه تدریج پایین رفته و با کسری مخزن مواجه شدهاست ، انتخاب استراتژیهای مناسب برای کاهش مصرف آب در این دشت ضروری است. سیاستهای متنوعی برای کاهش مصرف آب ...
بیشتر
دشت مشهد در استان خراسان رضوی و جزو دشت‌های ممنوعه و ممنوعه‌ی بحرانی است. با عنایت به اینکه در اثر بهره‌برداری‌های بی‌رویه و غیرمجاز از منابع آب زیرزمینی، سـطح آب زیرزمینـی در آن بـه تدریج پایین رفته و با کسری مخزن مواجه شدهاست ، انتخاب استراتژیهای مناسب برای کاهش مصرف آب در این دشت ضروری است. سیاستهای متنوعی برای کاهش مصرف آب کشاورزی توسط محققین پیشنهاد گردیده که از جمله آنها سیاست توسعه کشت محصولات با نیاز آبی پایین همچون زعفران است. این سیاست ممکن است راه حل مناسبی برای مقابله با مصرف روزافزون آب باشد اما از آنجا که سیاستهای مختلف دارای ابعاد اقتصادی متفاوتی میباشند، لذا بایستی تاثیرگذاری هر سیاست در تحقق اهداف و همچنین پیامدهای هر سیاست با دقت مورد بررسی قرار گیرند. در این راستا پیامدهای سیاست گسترش کشت زعفران در 5 سناریوی تخصیص حداقل 5%، 7.5%، 10%، 12.5% و 15 درصد از کل سطح زیرکشت 3 شهرستان واقع شده در دشت مشهد(مشهد، بینالود و چناران)، با استفاده از مدل برنامه‌ریزی ریاضی اثباتی بررسی شد. نتایج نشان داد که با اعمال این سیاست، در هر 3 شهرستان درآمد کشاورزان افزایش خواهد یافت اما مصرف آب فقط در شهرستان بینالود به مقدار کمی کاهش می‌یابد و در دو شهرستان دیگر تغییری نمی‌کند زیرا با گسترش کشت زعفران، به جای کاهش سطح زیرکشت محصولات با نیاز آبی بالا، سطح زیرکشت گندم و جو که نیاز آبی کمتری نسبت به زعفران دارند کاهش می‌یابد و بنابراین کاهشی در مصرف آب ایجاد نمی‌شود. بنابراین سیاست گسترش کشت زعفران توام با عدم کاهش مجموع سطح زیر کشت گندم و جو باشد و اثرات آن مورد بررسی قرار گرفت و مشاهده گردید که اعمال این سیاست باعث میشود که مصرف آب در هر سه شهرستان کاهش و درآمد کشاورزان به نحو مطلوبی افزایش یابد.
اقتصاد و بازاریابی
سید حسین محمدزاده؛ علیرضا کرباسی
چکیده
درآمدهای نفتی نقش مهمی در اقتصاد ایران دارد. درطی سالهای گذشته، بهطور متوسط 60% درآمد دولت و 80% درآمد صادرات ایران از نفتوگاز بوده است. از دیگرسوی ایران بهعنوان بزرگترین صادرکننده زعفران بخش قابل توجهی از ارزش صادراتی جهانی این محصول را به خود اختصاص داده است. با توجه به تأثیرگذاری درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران به عنوان ...
بیشتر
درآمدهای نفتی نقش مهمی در اقتصاد ایران دارد. درطی سالهای گذشته، بهطور متوسط 60% درآمد دولت و 80% درآمد صادرات ایران از نفتوگاز بوده است. از دیگرسوی ایران بهعنوان بزرگترین صادرکننده زعفران بخش قابل توجهی از ارزش صادراتی جهانی این محصول را به خود اختصاص داده است. با توجه به تأثیرگذاری درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران به عنوان مهمترین منبع درآمدی، بررسی تأثیر شوک حاصل از نوسانات این درآمدها بر اقتصاد ایران ضروری بهنظر میرسد. از این رو مطالعه حاضر به بررسی اثر شوک درآمدهای نفتی بر صادرات زعفران ایران پرداخته است. در این راستا از دادههای سریزمانی دوره 95-1354 و الگوهای جوهانسون- جوسیلیوس و تصحیح خطا برای برآورد روابط بلندمدت و کوتاهمدت بین متغیرهای الگو استفاده شده است. یافتههای پژوهش بیانگر این است که نرخ ارز مؤثر واقعی در بلندمدت و کوتاهمدت تأثیر معنیدار مثبت بر صادرات زعفران درکشور دارد. شاخص قیمتداخلی زعفران به قیمت جهانی آن و بهره‌وری زعفران نیز با اینکه اثرشان از لحاظ آماری معنیدار نیست ولی تأثیر آن از لحاظ علامت بهترتیب منفی و مثبت است. شوک درآمدهای نفتی نیز طبق انتظار درکوتاهمدت و بلندمدت دارای اثر منفی بر صادرات زعفران بوده است.
