کشاورزی و علوم پایه
معین توسن؛ امین علیزاده؛ حسین انصاری؛ پرویز رضوانی مقدم
چکیده
در بین محصولات کشاورزی، زعفران (Crocus sativus L.) ازجمله ارزشمند‌ترین محصولاتی است که با توجه به ویژگی‌های خاص خود، امکان گسترش تولید و صادرات آن وجود دارد. در بیشتر مناطق کشور به علت نیاز آبی کم این محصول و سازگاری مناسب آن با شرایط محیطی، امکان کشت این گیاه وجود دارد. لذا در سال های اخیر سطح زیر کشت زعفران به خصوص در استان خراسان رضوی ...
بیشتر
در بین محصولات کشاورزی، زعفران (Crocus sativus L.) ازجمله ارزشمند‌ترین محصولاتی است که با توجه به ویژگی‌های خاص خود، امکان گسترش تولید و صادرات آن وجود دارد. در بیشتر مناطق کشور به علت نیاز آبی کم این محصول و سازگاری مناسب آن با شرایط محیطی، امکان کشت این گیاه وجود دارد. لذا در سال های اخیر سطح زیر کشت زعفران به خصوص در استان خراسان رضوی افزایش‌یافته است. در پژوهش حاضر آﻣﺎر و اﻃﻼﻋﺎت ماهیانه درجه حرارت حداقل، درجه حرارت متوسط، درجه حرارت حداکثر و نیز اختلاف درجه حرارت شبانه‌روز در شهرستان های دارای کشت زعفران در استان خراسان رضوی در یک دوره 20 ساله به همراه ﻋﻤﻠﻜﺮد زﻋﻔـﺮان در این دوره، جمع آوری و با استفاده از نرم‌افزار SPSS معادلات رگرسیون برآورد گردید. سپس با استفاده از معادلات به‌دست‌آمده و نرم‌افزار ArcGIS به پهنه‌بندی مناطق مستعد کشت زعفران پرداخته شد. نتایج نشان داد عملکرد زعفران به‌شدت تحت تأثیر درجه حرارت بوده، اما این تأثیر بسته به اقلیم هر منطقه متفاوت است. همچنین بررسی نقشـه‌های پهنه‌بندی ایجادشده بر اساس معادلات رگرسیونی ایجاد شده نشان داد که مناطق جنوبی استان ازجمله بخش هایی از شهرستان گناباد دارای بهترین موقعیت از لحاظ پارامترهای مورد بررسی برای کشت زعفران بوده (عملکرد 4/88-4/21 کیلوگرم در هکتار) و این عملکرد از جنوب به سمت نواحی شمالی استان روندی کاهشی داشت؛ به طوری‌که شهرستان های مرکزی استان مانند تربت حیدریه، کاشمر و خواف دارای عملکرد متوسط (4/21-3/53 کیلوگرم در هکتار) و شهرستان های شمالی مانند قوچان دارای عملکرد نسبتاً ضعیف (3/53-2/85 کیلوگرم در هکتار) و تقریباً معادل نصف مناطق جنوبی استان بود. همچنین مطابقت این نقشه ها با نقشه پهنه بندی عملکرد واقعی زعفران همبستگی بالای عملکرد زعفران با عوامل اقلیمی، به خصوص پارامترهای دمایی را نشان داد.
پرویز رضوانی مقدم؛ علیرضا کرباسی؛ معین توسن؛ فائزه قراری؛ حسن فیضی؛ تکتم محتشمی
کشاورزی و علوم پایه
علیرضا کوچکی
چکیده
زعفران از جنبههای مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و سیاسی جایگاه ویژه‌ای در کشاورزی ایران و بخصوص مناطق زعفران‌کاری دارا میباشد. نقش کشاورزان ایران در اهلی‌سازی و تکامل زراعی این گیاه در منابع متعدد علمی بین‌المللی بهصورت بارزی آورده شده است. گرچه نام این محصول مینیاتوری و به اصطلاح دست‌ساز همیشه با نام ایران همراه ...
بیشتر
زعفران از جنبههای مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و سیاسی جایگاه ویژه‌ای در کشاورزی ایران و بخصوص مناطق زعفران‌کاری دارا میباشد. نقش کشاورزان ایران در اهلی‌سازی و تکامل زراعی این گیاه در منابع متعدد علمی بین‌المللی بهصورت بارزی آورده شده است. گرچه نام این محصول مینیاتوری و به اصطلاح دست‌ساز همیشه با نام ایران همراه بوده است ولی به‌نظر نمی‌رسد تلاش‌های علمی پژوهشگران ما در گذشته در خور این گیاه پرآوازه بوده باشد و مسلماً انتظار جهانیان از پژوهشگران ایرانی در زمینه زعفران خیلی بیش از آن است که امروزه برآورده شده است. در این نوشتار سعی شده است با نگاهی به پژوهش‌های زراعی زعفران در گذشته در سطح کشور، وضع موجود و دورنمای آینده آن نیز ترسیم شود. اگرچه پژوهش‌های زراعی اولیه در مورد زعفران در کشور از سابقه‌ای 70 ساله برخوردار است ولی طی یک دوره 40 ساله فعالیت علمی خاصی در این زمینه صورت نگرفت و فعالیت‌های پژوهشی منسجم عملاً از دهه 50 توسط برخی پژوهشگران پیشگام در خراسان آغاز شد. در دهه‌های 50 و 60 با پیدایش سازمان‌هایی همچون سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی (واحد خراسان) و شروع گسترش دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشکده‌های کشاورزی پژوهش‌های زراعی زعفران در دهه‌های 50 و 60 نسبتاً گسترش یافت و این موضوع بخصوص در دهه‌های 70 و 80 سرعت بیشتری به خود گرفت. در اوایل دهه 80 با تاسیس قطب علمی گیاهان زراعی ویژه در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد و در اواخر دهه 80 با تاسیس گروه پژوهشی زعفران در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند و همچنین تأسیس کانون ارتباط با دانش زعفران در همان دانشگاه، فعالیت‌های پژوهشی تداوم یافت. در اوایل دهه 90 تاسیس پژوهشکده زعفران در دانشگاه تربت حیدریه و تلاش در جهت انتشار دو نشریه تخصصی زعفران توسط دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند و پژوهشکده زعفران و گسترش قابل ملاحظه دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاهها و نیز توجه بیشتر به این محصول سرعت پژوهش‌های مربوط بیشتر شد. تأسیس دبیرخانه دائمی جشنواره زعفران در قائن، تشکیل شورای ملی زعفران در اتاق بازرگانی صنایع و معادن مشهد، تدوین طرح جامع بهبود و فرآوری زعفران، برگزاری کنگره و همایش‌های ملی، برگزاری دومین سمپوزیوم بین‌المللی زعفران در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد نمونه‌هایی از توجه بیشتر به زعفران در سطح ملّی است که بدون تردید می‌تواند عامل مهمی در گسترش پژوهش‌های علمی روی این محصول باشد. امید است چنین رویه‌هایی زمینه‌های لازم را برای نوعی جنبش علمی در مورد زعفران فراهم ساخته باشد و انتظار می‌رود این جنبش علمی به‌صورتی منسجم و جامع، مبانی پژوهش‌های رایج را مورد تجدید نظر قرار داده و به‌علاوه جنبههای نوینی از تولید زعفران از جمله تولید در محیط‌های تحت کنترل، ارزیابی خلأ عملکرد، مدلسازی رشد و نمو، جنبههای فیزیولوژی و اکولوژی زراعی، نقش تغییرات اقلیم و گرمایش جهانی در گسترش سطح کشت و جابجایی عرصه‌های تولید آن در قالب پروژه‌های کلان بررسی نماید. بدون تردید انتقال یافته‌های علمی به عرصه‌های تولید و عرضه نتایج پژوهش‌ها درقالب نوشتارهای استاندارد بین‌المللی به جامعه علمی جهانی می‌تواند دستاورد عملی چنین جنبشی باشد.
علوم و صنایع دارویی و پزشکی
بی بی مرجان رضوی؛ محسن ایمن شهیدی؛ خلیل آبنوس؛ حسین حسین زاده
چکیده
گیاه زعفران با نام علمی (L. Crocus sativus) از خانواده Iridaceae، دارای کاربردهای فراوانی در دنیا و به‌ویژه ایران میباشد. علاوه بر کاربرد آن به‌عنوان رنگ و اسانس، زعفران دارای خواص و کاربردهای دارویی و درمانی متعددی می باشد. کلاله زعفران حاوی بیش از 150 ماده شیمیایی بوده که از میان آنها کروسین، پیکروکروسین و سافرانال در ایجاد اثرات فارماکولوژیک ...
بیشتر
گیاه زعفران با نام علمی (L. Crocus sativus) از خانواده Iridaceae، دارای کاربردهای فراوانی در دنیا و به‌ویژه ایران میباشد. علاوه بر کاربرد آن به‌عنوان رنگ و اسانس، زعفران دارای خواص و کاربردهای دارویی و درمانی متعددی می باشد. کلاله زعفران حاوی بیش از 150 ماده شیمیایی بوده که از میان آنها کروسین، پیکروکروسین و سافرانال در ایجاد اثرات فارماکولوژیک زعفران نقش مهمتری دارند. اثرات مفید زعفران و مواد موثره آن دربافتهای مختلف بدن چون سیستم عصبی مرکزی، دستگاه گوارش، کبد، کلیه، قلب و عروق، سیستم خون ساز ، سیستم ایمنی، چشم و سیستم اندوکرین در مطالعات درون تنی و برون تنی مشاهده شده است. خواص درمانی متعددی برای زعفران و مواد موثره آن ذکر شده است که از جمله می توان به اثرات ضد افسردگی، ضد اضطراب وخواب آوری، ضد تشنج، شل کنندگی عضلات، ضد درد و ضد التهاب، آنتی اکسیدان، آنتی آلزایمر، ضد تومور، پایین آورنده قند و چربی خون و ضد سرفه اشاره نمود. مشخص شده است که زعفران دارای اثرات حفاظت کنندگی در سیستم قلبی عروقی می باشد. مطالعات متعدد فارماکولوژیک نشان داده اند که زعفران دارای اثرات ضد آریتمی و ایسکمی قلبی، تعدیل‌کننده فشارخون، آنتی اسکلروتیک و آنتی آپوپتوتیک در بافت قلب و عروق می باشد. در این مقاله مروری به تأثیر زعفران و مواد مؤثره آن بر روی سیستم قلبی عروقی اشاره خواهد شد.
کشاورزی و علوم پایه
علیرضا کوچکی؛ سید محمد سیدی؛ هما عزیزی؛ روشنک شهریاری
چکیده
در کنار اندازه بنه مادری، مقدار فسفر بنه زعفران از عوامل مؤثر در افزایش گلدهی زعفران است. به‌منظور بررسی نقش اندازه بنه مادری، کاربرد کودهای آلی و محلولپاشی عناصر میکرو بر گلدهی، عملکرد بنه و جذب فسفر در زعفران در شرایط کنترل‌شده، آزمایشی در سال 92-1391 بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 24 تیمار و سه تکرار در دانشکده کشاورزی ...
بیشتر
در کنار اندازه بنه مادری، مقدار فسفر بنه زعفران از عوامل مؤثر در افزایش گلدهی زعفران است. به‌منظور بررسی نقش اندازه بنه مادری، کاربرد کودهای آلی و محلولپاشی عناصر میکرو بر گلدهی، عملکرد بنه و جذب فسفر در زعفران در شرایط کنترل‌شده، آزمایشی در سال 92-1391 بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 24 تیمار و سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. عامل اول، دوم و سوم این آزمایش به ترتیب شامل اندازه بنه مادری در سه سطح (1/0 تا 4 گرم (کوچک)، 1/4 تا 8 گرم (متوسط) و 1/8 تا 12 گرم (بزرگ))، منابع مختلف تغذیه آلی (کود گاوی (25 تن در هکتار)، ورمی کمپوست (10 تن در هکتار)، کمپوست (10 تن در هکتار) و شاهد) و کاربرد عناصر میکرو (آهن + روی) در دو سطح (محلولپاشی و عدم محلولپاشی) بود. بر اساس نتایج آزمایش، بیشترین عملکرد بنههای دختری زعفران به‌طور معنیدار درنتیجه کاشت بنههای مادری با وزن بیش از 8 گرم (اندازه درشت) به دست آمد. در بین منابع تغذیه آلی، کاربرد کود گاوی بیشترین تأثیر را در افزایش معنیدار عملکرد بنههای دختری زعفران داشت. اثر محلولپاشی عناصر میکرو در افزایش عملکرد بنههای دختری زعفران معنیدار بود. علاوه بر این، بیشترین درصد و مقدار جذب فسفر در بنههای دختری زعفران به‌طور معنیدار درنتیجه کاشت بنههای مادری 1/8 تا 12 گرمی به دست آمد. با کاهش اندازه بنه مادری غلظت و مقدار جذب فسفر در بنههای دختری به‌طور معنیداری کاهش یافت.
کشاورزی و علوم پایه
علیرضا کوچکی؛ پرویز رضوانی مقدم؛ حمید رضا فلاحی؛ مهسا اقحوانی شجری
چکیده
انتخاب و تهیه بنة مناسب از عوامل مهم کسب عملکرد مطلوب در زراعت زعفران میباشد. به‌منظور مطالعه اثر برخی فاکتورهای زراعی بر رشد بنههای دختری زعفران، آزمایشی در فاصله سالهای 90-1388 بهصورت کرت‌های دو بار خردشده بر مبنای طرح پای بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی ...
بیشتر
انتخاب و تهیه بنة مناسب از عوامل مهم کسب عملکرد مطلوب در زراعت زعفران میباشد. به‌منظور مطالعه اثر برخی فاکتورهای زراعی بر رشد بنههای دختری زعفران، آزمایشی در فاصله سالهای 90-1388 بهصورت کرت‌های دو بار خردشده بر مبنای طرح پای بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تاریخ کاشت (اول خرداد، اول مرداد و اول مهرماه سال 1388)، مدیریت آبیاری (آبیاری و عدم انجام آبیاری پس از هر تاریخ کاشت و تکرار آن در سال دوم به‌عنوان آبیاری تأخیری بهاره، آبیاری تابستانه و آبیاری زودهنگام پاییزه) و کاربرد گیاهان همراه در مزرعه زعفران [شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum)، خلر (Lathyrus sativus) و شاهد] بودند. در پایان چرخة دوم رشد زعفران (بهار سال 1390) نمونه‌برداری از بنههای دختری صورت گرفت و پاسخ رشدی آنها به فاکتورهای آزمایشی، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با تأخیر در کاشت از خرداد به مهرماه، تعداد بنههای دختری و تعداد ریشه‌های انقباضی در هر کلون به ترتیب 25 و 33 درصد افزایش یافت. با این وجود، مقادیر وزن کل بنههای دختری در هر کلون، تعداد جوانه گل‌دهنده در هر بنه، تعداد کل جوانه‌ها در هر بنه و نیز وزن و قطر هر بنه دختری در تاریخ کاشت خردادماه به ترتیب 21، 70، 40، 32 و 37 درصد بیشتر از تاریخ کاشت مهرماه بود. تیمار آبیاری، موجب افزایش 12 درصدی تعداد بنههای دختری و ریشه‌های انقباضی در هر کلون و کاهش 19 درصدی تعداد جوانه گل‌دهنده، کاهش 11 درصدی تعداد کل جوانه‌ها و نیز کاهش 19 درصدی وزن تک بنه و کاهش 8 درصدی قطر هر بنة دختری شد. کاربرد گیاهان همراه نیز بر برخی از خصوصیات زراعی بنههای دختری زعفران مانند وزن کل بنههای دختری موجود در هر کلون (8 درصد)، نسبت وزن بنه به پوشال (14 درصد)، تعداد جوانه های گل‌دهنده (10 درصد) و وزن متوسط هر بنة دختری (10 درصد) تأثیر مثبت داشت. در مجموع، کاشت بنههای زعفران در طول دوره استراحت حقیقی، عدم انجام آبیاری پس از کاشت، پرهیز از آبیاری تابستانه در اول مردادماه و کاربرد گیاهان همراه، متوسط وزن بنههای دختری تولیدشده به‌عنوان مهم‌ترین عامل اثرگذار بر عملکرد زعفران را افزایش داد.
کشاورزی و علوم پایه
مهسا اقحوانی شجری؛ پرویز رضوانی مقدم؛ رضا قربانی؛ علیرضا کوچکی
چکیده
به منظور ارزیابی عملکرد گل و بنه زعفران و نیز جمعیت علف‌های هرز در مزرعه زعفران تحت تأثیر برخی گیاهان پوششی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 93-1392 در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل شش گونه گیاه پوششی جو، شبدر ایرانی، شنبلیله، خلر، کلزا و منداب و تیمار ...
بیشتر
به منظور ارزیابی عملکرد گل و بنه زعفران و نیز جمعیت علف‌های هرز در مزرعه زعفران تحت تأثیر برخی گیاهان پوششی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 93-1392 در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل شش گونه گیاه پوششی جو، شبدر ایرانی، شنبلیله، خلر، کلزا و منداب و تیمار شاهد بود. نتایج تجزیه واریانس حاکی از اثر مثبت و معنیدار گیاهان پوششی بر تمامی شاخصهای موردمطالعه بود. بیشترین تعداد گل در واحد سطح (23 عدد در متر مربع)، وزن تر گل (88/61 کیلوگرم در هکتار) و وزن خشک کلاله (990/0 کیلوگرم در هکتار) در شرایط کشت گیاه پوششی کلزا مشاهده شد و در ارتباط با وزن خشک کلاله زعفران، تیمار شاهد 41 درصد در مقایسه با کشت انواع گیاهان پوششی برتری داشت. علاوه بر این، حداکثر وزن کل بنههای دختری و وزن بنههای دختری بدون فلس در هر کلون در شرایط عدم کشت گیاه پوششی و پس از آن در شرایط کشت گیاه کلزا مشاهده شد. کشت گیاهان پوششی نیز به‌طور متوسط 17 درصد در مقایسه با تیمار شاهد در خصوص تعداد بنههای دختری در هر کلون برتری نشان داد. با این وجود کمترین مقدار تمامی خصوصیات کمی گل و بنه زعفران در شرایط کشت جو بدست آمد. نتایج بیانگر آن بود که اگرچه در بین تیمارهای گیاه پوششی، حداکثر مقدار تمامی ویژگی‌های مربوط به گل و بنه زعفران به ترتیب متعلق به خانواده شب بو، بقولات و گندمیان بود، اما کمترین تعداد علف‌های هرز به ترتیب به خانواده‌های گندمیان، شب بو، بقولات و در نهایت تیمار شاهد اختصاص یافت. بنابراین، نتایج حاکی از عدم برتری کشت گیاهان پوششی بجز گیاه پوششی کلزا در مقایسه با شاهد در خصوص بهبود شاخصهای گل و بنه زعفران بود.
کشاورزی و علوم پایه
مرجان سادات حسینی فرد؛ مجید قربانی جاوید؛ ایرج اله دادی؛ الیاس سلطانی
چکیده
زعفران یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی و دارویی ایران است که نقش مهمی در صادرات غیرنفتی دارد. با وجود اینکه ایران بیشترین سطح زیر کشت را دارا میباشد ولی میزان عملکرد آن در مقایسه با تولید جهانی اندک است. این پژوهش به‌منظور بررسی عملکرد گل و خصوصیات کمّی بنههای دختری زعفران تحت تأثیر پرایمینگ تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی و دو ...
بیشتر
زعفران یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی و دارویی ایران است که نقش مهمی در صادرات غیرنفتی دارد. با وجود اینکه ایران بیشترین سطح زیر کشت را دارا میباشد ولی میزان عملکرد آن در مقایسه با تولید جهانی اندک است. این پژوهش به‌منظور بررسی عملکرد گل و خصوصیات کمّی بنههای دختری زعفران تحت تأثیر پرایمینگ تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی و دو اندازه مختلف بنه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار، تحت شرایط گلدانی در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران اجرا شد. بنههای بزرگ (10-8 گرم) و کوچک (5-3 گرم) مادری زعفران با اسیدجیبرلیک (GA3)، سایتوکینین (BA) و اکسین (IBA) با غلظت ppm250 به صورت مجزا و قبل از کاشت پرایمینگ هورمونی شدند. صفاتی از قبیل زمان شروع گلدهی، تعداد و عملکرد گل، وزنتر گل، وزنتر و خشک کلاله، تعداد و وزن بنههای دختری حاصل از بنههای مادری اندازه‌گیری شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد بنه بزرگ با وزن 8 الی 10 گرم در مقایسه با بنه کوچک در تمام صفات به‌جز شروع گلدهی در سطح احتمال 1% تفاوت معنیدار دارد. کاربرد هورمون سایتوکینین در مقایسه با شاهد برای تمام صفات به‌جز آغاز گلدهی و وزن بنههای دختری در سطح احتمال 1% تفاوت معنیدار نشان داد. کاربرد هورمون جیبرلین نیز گلدهی را تسریع نمود و در کورم مادری بزرگ وزن بنههای دختری را 56% نسبت به شاهد افزایش داد و با شاهد در سطح احتمال 1% اختلاف معنیدار داشت. اکسین (IBA) در صفت تعداد گل با شاهد اختلاف معنیدار نداشت و برای سایر صفات نیز باوجود اینکه از شاهد بهتر بود، با دو تیمار BA و GA3 دارای اختلاف معنیدار بود. بطورکلی نتایج نشان داد که کاربرد بنه مادری بزرگ به‌همراه پرایمینگ هورمونی آنها با استفاده از BA و GA3 عملکرد گل و بنه زعفران را در سال اول بهبود خواهد بخشید.
کشاورزی و علوم پایه
امین رمضانی؛ حسین آرویی؛ مجید عزیزی؛ احمد احمدیان
چکیده
به منظور یافتن و توصیه روشی جهت بهبود رشد رویشی و زایشی، همچنین عملکرد اقتصادی زعفران با استفاده از مواد آلی اصلاح کننده خاک، آزمایشی بصورت کرت‌های خرد شده شامل: سه دور آبیاری 30، 50 و 70 روزه بعنوان کرت‌های اصلی و سه عامل ورمی کمپوست، تراکوتم و بلور آب آ بصورت ساده و ترکیبی همچنین شاهد به‌عنوان کرت‌های فرعی به مدت سه سال زراعی (96- 1393) ...
بیشتر
به منظور یافتن و توصیه روشی جهت بهبود رشد رویشی و زایشی، همچنین عملکرد اقتصادی زعفران با استفاده از مواد آلی اصلاح کننده خاک، آزمایشی بصورت کرت‌های خرد شده شامل: سه دور آبیاری 30، 50 و 70 روزه بعنوان کرت‌های اصلی و سه عامل ورمی کمپوست، تراکوتم و بلور آب آ بصورت ساده و ترکیبی همچنین شاهد به‌عنوان کرت‌های فرعی به مدت سه سال زراعی (96- 1393) در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده زعفران، دانشگاه تربت حیدریه اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر تیمارها روی کلیه صفات کمی و کیفی مورد مطالعه معنیدار بود (p ≤ 0.01). بهطوریکه بیشترین تعداد متوسط برگ (43/9 برگ در کلنی) و بنه دختری (346/7 بنه دختری در متر مربع) در تیمار دور آبیاری 50 روزه بهترتیب با کاربرد ترکیب ورمیکمپوست با تراکوتم و بلور آب آ حاصل شد. همچنین بالاترین عملکرد متوسط رشد زایشی شامل تعدادگل (474/2 گل در مترمربع) در تیمار دور آبیاری 50 روزه با کاربرد تلفیقی سه گانه بلور آب آ، ورمیکمپوست و تراکوتم، عملکرد گل تر (2509/2 کیلو گرم در هکتار) و عملکرد اقتصادی کلاله خشک (24/8 کیلوگرم در هکتار) در تیمار دور آبیاری 30 روزه با کاربرد تلفیقی بلور آب آ و ورمی کمپوست در سال سوم بهدست آمد. بیشترین عملکرد مواد مؤثره شامل کروسین (13/7 درصد) در تیمار دور آبیاری 30 روزه و پیکروکروسین (6/7 درصد) در تیمار دور آبیاری 70 روزه با کاربرد تلفیقی ورمی کپوست و بلور آب آ و سافرانال (2/9 درصد) در تیمار دور آبیاری 30روزه با کاربرد ترکیبی سه گانه ورمیکمپوست، بلور آب آ و تراکوتم در سال سوم حاصل شد. بالاترین کارایی آب مصرفی به مقدار 0/0096 کیلوگرم (کلاله خشک) در مترمکعب در تیمار دور آبیاری 70 روزه با کاربرد ترکیبی بلور آب آ با ورمیکمپوست در سال سوم مشاهده شد. کمترین عملکرد در تمام صفات مورد بررسی مربوط به تیمار شاهد بود. نتیجه اینکه میتوان ترکیبات آلی اصلاح کننده خاک را به صورت تلفیقی و با اعمال دور آبیاری 50 روزه به‌منظور افزایش بهره وری از منابع آبی موجود و بهبود عملکرد کمی وکیفی گیاه زعفران در مناطق خشک و نیمه خشک مورد استفاده قرار داد.
کشاورزی و علوم پایه
سرور خرم دل؛ فاطمه معلم بنهنگی؛ جواد شباهنگ
چکیده
در این مطالعه، بهینه‌سازی سطوح کود دامی و محلولپاشی برگی با دلفارد بر عملکرد گل و بنه و خصوصیات کیفی زعفران با استفاده از RSM انجام شد. این آزمایش با 13 تیمار و 2 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 95-1394 و 96-1395 انجام شد. تیمارها بر اساس سطوح پایین و بالای کود دامی (0 و 100 تن در هکتار) و غلظت محلولپاشی ...
بیشتر
در این مطالعه، بهینه‌سازی سطوح کود دامی و محلولپاشی برگی با دلفارد بر عملکرد گل و بنه و خصوصیات کیفی زعفران با استفاده از RSM انجام شد. این آزمایش با 13 تیمار و 2 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 95-1394 و 96-1395 انجام شد. تیمارها بر اساس سطوح پایین و بالای کود دامی (0 و 100 تن در هکتار) و غلظت محلولپاشی برگی با دلفارد ® (0 و 10 پی-پی‌ام) تعیین شدند. شاخصهای عملکرد گل، عملکرد بنههای دختری و خصوصیات کیفی بعنوان متغیر وابسته اندازه‌گیری و تغییرات آنها با مدل رگرسیونی ارزیابی شد. به منظور ارزیابی کیفیت مدل برازش شده از آزمون عدم برازش استفاده شد. بسندگی مدل با استفاده از آنالیز واریانس مورد ارزیابی قرار گرفت. کیفیت مدل‌های برازش شده با ضریب تبیین (R2) ارزیابی شد. در نهایت، بهینه‌سازی کود دامی و غلظت محلولپاشی برگی بر اساس سناریوی اقتصادی انجام شد. نتایج نشان داد که اثر جزء خطی بر خصوصیات کیفی، اثر جزء درجه دو بر وزن خشک کلاله، میانگین قطر، تعداد و میانگین وزن بنه و محتوی کروسین و اثر متقابل بر شاخصهای عملکرد گل معنیدار بود. آزمون عدم برازش در مورد هیچ یک از صفات معنیدار نشد که نشاندهنده برازش مطلوب مدل درجه دو کامل بود. بیشترین مقدار مشاهده شده تعداد بنه-های دختری برای تیمار 50 تن در هکتار کود دامی+ بدون محلولپاشی (38/41 بنه در متر مربع) مشاهده شد. بیشترین مقدار مشاهده شده وزن خشک کلاله برای مصرف 100 تن در هکتار کود دامی بدون محلولپاشی (با 33/156 میلی‌گرم بر متر مربع) بدست آمد. بیشترین مقدار مشاهده شده خصوصیات کیفی زعفران شامل محتوی پیکروکروسین، کروسین و سافرانال برای تیمار 100 تن در هکتار کود دامی+ 10 پی‌پی‌ام محلولپاشی با دلفارد (به ترتیب با 91/89 E1%257، 98/180 E1%440 و 15/40 E1%330) بدست آمد. در سناریوی اقتصادی وزن خشک کلاله، تعداد بنههای دختری و محتوی کروسین همزمان مد نظر قرار گرفت و مقادیر بهینه کود دامی و محلولپاشی برگی با دلفارد به ترتیب برابر با 67/92 تن در هکتار و 2/1 پی‌پی‌ام بدست آمد.
کشاورزی و علوم پایه
علیجان سالاریان؛ سهراب محمودی؛ محمدعلی بهدانی؛ حامد کاوه
چکیده
به منظور بررسی اثر سطوح کود زیستی، نانو کود آهن و شوری آب آبیاری بر خصوصیات کمی و کیفی زعفران، آزمایشی بصورت فاکتوریل دو عاملی (کود زیستی و نانو ذرات آهن) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهای در شهرستان تربت حیدریه در سال 98-1397 انجام شد و مورد تجزیه مرکب در مکان (شوری) قرار گرفت. عامل کود زیستی در چهار سطح صفر، 500، ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر سطوح کود زیستی، نانو کود آهن و شوری آب آبیاری بر خصوصیات کمی و کیفی زعفران، آزمایشی بصورت فاکتوریل دو عاملی (کود زیستی و نانو ذرات آهن) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهای در شهرستان تربت حیدریه در سال 98-1397 انجام شد و مورد تجزیه مرکب در مکان (شوری) قرار گرفت. عامل کود زیستی در چهار سطح صفر، 500، 1000و 1500 کیلوگرم در هکتار و عامل کود نانو ذرات آهن در دو سطح عدم مصرف و کاربرد چهار لیتر در هکتار بودند که در دو شرایط متفاوت شوری آب آبیاری (29/2 و 49/4 دسیزیمنس بر متر) بررسی شدند. کود زیستی (بیوارگانیک گرانول شده) در مرحله سلهشکنی (بعد از اولین آبیاری در اواخر مهر ماه و در زمان گاورو شدن مزرعه) اعمال شد. نتایج نشان داد که صفات وزن گل، تعداد گل، وزن خشک کلاله و وزن کلاله + خامه، در شرایط آبیاری با شوری 29/2 دسیزیمنس بر متر نسبت به شوری 49/4 دسیزیمنس بر متر برتر بودند. همچنین در صفات مذکور، تحت شرایط اعمال آبیاری با شوری 29/2 دسیزیمنس بر متر، بین سطوح کاربرد و عدم کاربرد نانو کود آهن اختلاف معنیداری وجود نداشت، اما بررسی برهمکنش شوری و نانو کود آهن نشان داد که در شرایط اعمال آبیاری با شوری 49/4 دسیزیمنس بر متر، کاربرد نانو کود آهن در مقایسه با عدم کاربرد آن، به ترتیب باعث افزایش معنیدار 5/35، 33، 8/32 و 1/34 درصدی در صفات وزن گل، تعداد گل، وزن خشک کلاله و وزن کلاله + خامه شد. بررسی مقایسات میانگین اثر متقابل سه گانه نشان داد که در هر دو سطح شوری 29/2 و 49/4 دسیزیمنس بر متر، در شرایط عدم استفاده از کود زیستی، کاربرد نانو کود آهن توانست بطور معنیداری میزان کروسین را ارتقا دهد؛ اما در شرایط بکارگیری سطوح مختلف کود زیستی، کاربرد نانو کود آهن، میزان کروسین را بطور معنیداری کاهش داد. بطوری که در شوری 49/4 دسیزیمنس بر متر و کاربرد 1000 کیلوگرم در هکتار کود زیستی، کاربرد آهن مقدار کروسین را به 29/2 گرم بر لیتر کاهش داد. بیشترین میزان سافرانال در شرایط اعمال شوری 49/4 دسیزیمنس بر متر و در تیمارهای کاربرد 500 و 1500 کیلوگرم در هکتار کود زیستی و کاربرد نانو کود آهن و همچنین عدم کاربرد کودهای زیستی و نانو آهن مشاهده شد. آبیاری با شوری 49/4 دسیزیمنس بر متر در سطوح کود زیستی (به جزء تیمار 500 کیلوگرم در هکتار) سبب افزایش معنیدار میزان پیکروکروسین گردید و در این سطح شوری، کاربرد 1000 کیلوگرم در هکتار کود زیستی، میزان پیکروکروسین را به 53/2 گرم بر لیتر افزایش داد. در مجموع به نظر میرسد که جهت حصول عملکردهای بالاتر، آبیاری بوسیلۀ آبهای با شوری کمتر و در صورت آبیاری بوسیلۀ آبهای شور، استفاده از کود آهن جهت تعدیل اثرات شوری قابل توصیه باشد.
کشاورزی و علوم پایه
علیرضا کوچکی؛ سید محمد سیدی
چکیده
زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی است که از نظر بیولوژیکی یک ساله است، اما می‌تواند در شرایط زراعی به عنوان گیاهی چند ساله مورد کشت قرار گیرد. وجود اختلالات سیتولوژیکی به صورت ژنوم تریپلوئیدی و نیز خود ناسازگاری، عوامل ایجاد پدیده عقیمی در زعفران می‌باشند. از این رو، رشد زعفران هر ساله از طریق مناطق مریستمی که در سطح بنه مادری قرار دارد، ...
بیشتر
زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی است که از نظر بیولوژیکی یک ساله است، اما می‌تواند در شرایط زراعی به عنوان گیاهی چند ساله مورد کشت قرار گیرد. وجود اختلالات سیتولوژیکی به صورت ژنوم تریپلوئیدی و نیز خود ناسازگاری، عوامل ایجاد پدیده عقیمی در زعفران می‌باشند. از این رو، رشد زعفران هر ساله از طریق مناطق مریستمی که در سطح بنه مادری قرار دارد، انجام میشود. با فعال شدن این مریستم‌ها رشد بنههای دختری در سطح بنه مادری آغاز می‌گردد. همزمان با رشد بنههای دختری در طی فصل رشد، بنه مادری به تدریج رو به تحلیل می‌رود. هر بنه دختری تشکیل شده نیز به نوبه خود در فصل بعد، یک بنه مادری تلقی میشود که می‌تواند جهت کشت مجدد استفاده شود. به دلیل ماهیت رشد چند ساله زعفران در شرایط زراعی، تحلیل بنههای مادری در طی فصل رشد و انتقال عناصر غذایی از اندام‌های هوایی به بنههای دختری در انتهای هر فصل رشد، مطالعه مکانیسم جذب و کارایی مصرف نیتروژن و فسفر در زعفران پیچیده‌تر از گیاهان یکساله و یا دو ساله میباشد. در این مقاله ابتدا به توصیف مکانیسم جذب نیتروژن و فسفر در اندام‌های هوایی و بنههای گیاه پرداخته شده است. در ادامه مهم‌ترین عوامل مؤثر در بهبود کارایی مصرف نیتروژن و فسفر در زعفران و ارتباط بین کارایی مصرف نیتروژن و فسفر مورد بررسی قرار گرفته اند.
کشاورزی و علوم پایه
مجید رستمی؛ رویا کرمیان؛ زهرا جولایی
چکیده
افزایش غلظت فلزات سنگین نظیر سرب، مس، نیکل و سایر فلزات سنگین در آب، خاک و هوا می‌تواند به دلیل تأثیر منفی بر کل بوم نظام باعث اثرات زیانباری برای سلامت همه موجودات زنده گردد. مهم‌ترین منبع این آلودگی‌ها در بیشتر قسمت‌های دنیا معادن، پساب‌های صنعتی، کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها می‌باشند. به‌منظور بررسی اثر فلزات سنگین مختلف بر ...
بیشتر
افزایش غلظت فلزات سنگین نظیر سرب، مس، نیکل و سایر فلزات سنگین در آب، خاک و هوا می‌تواند به دلیل تأثیر منفی بر کل بوم نظام باعث اثرات زیانباری برای سلامت همه موجودات زنده گردد. مهم‌ترین منبع این آلودگی‌ها در بیشتر قسمت‌های دنیا معادن، پساب‌های صنعتی، کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها می‌باشند. به‌منظور بررسی اثر فلزات سنگین مختلف بر روی تعدادی از ویژگی‌های فیزیولوژیک زعفران همچون میزان رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی، پرولین، کروسین و کربوهیدرات‌های محلول و نامحلول آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کاربرد فلزات سنگین بهصورت نمک‌های نیترات نقره، سولفات منگنز، نیترات نیکل، نیترات روی، کربنات مس، نیترات سرب و شاهد بودند. قبل از کاشت هر یک از فلزات موردنظر با غلظت 500 میلی‌گرم در کیلوگرم استفاده شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده اثر تیمارهای آزمایشی بر میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و همچنین نسبت کلروفیل a به b معنیدار بود ولی اثر این تیمارها بر میزان کاروتنوئیدهای برگ زعفران معنیدار نبود. میزان پرولین و کربوهیدرات‌های محلول برگ بهصورت معنیداری تحت تأثیر تیمارهای آزمایش قرار گرفت ولی اثر تیمارها بر میزان کربوهیدرات‌های احیاکننده معنیدار نبود. تیمارهای آزمایشی همچنین تأثیر معنیداری بر میزان کروسین موجود در کلاله زعفران داشتند و در همه تیمارها به‌غیراز نیترات نیکل میزان کروسین کلاله از تیمار شاهد بیشتر بود.
کشاورزی و علوم پایه
علیرضا کوچکی؛ سرور خرم دل؛ فاطمه معلم بنهنگی
چکیده
زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی ژئوفیت و عقیم است که به صورت رویشی از طریق تشکیل بنه تکثیر می‌یابد. در هر فصل زراعی، این گیاه مراحل مختلف رشد را با گلدهی آغاز و با تولید بنههای دختری از بنه مادری ادامه میدهد. بنههای دختری روی بنه مادری تشکیل می‌شوند. دوره زندگی این گیاه می‌تواند هشت تا ده سال ادامه یابد. به منظور مطالعه اثر سال برداشت ...
بیشتر
زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی ژئوفیت و عقیم است که به صورت رویشی از طریق تشکیل بنه تکثیر می‌یابد. در هر فصل زراعی، این گیاه مراحل مختلف رشد را با گلدهی آغاز و با تولید بنههای دختری از بنه مادری ادامه میدهد. بنههای دختری روی بنه مادری تشکیل می‌شوند. دوره زندگی این گیاه می‌تواند هشت تا ده سال ادامه یابد. به منظور مطالعه اثر سال برداشت بنه بر عملکرد بنههای دختری و گل زعفران، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، طی چهار سال زراعی متوالی 95-1394، 96-1395، 97-1396 و 98-1397 اجرا شد. تیمارها شامل چهار سال برداشت بنه به عنوان تیمارهای یک ساله، دو ساله، سه ساله و چهار ساله بودند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد گل، وزن تر گل، وزن خشک کلاله، وزن خشک بنههای دختری و تعداد بنههای دختری در واحد سطح، قطر بنههای دختری و تعداد و وزن بنههای دختری در پنج گروه وزنی <4، 8-4، 12-8، 16-12 و >16 گرم بودند. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد گل (1/67 گل در متر مربع)، وزن تر گل (31/32 گرم در متر مربع) و وزن خشک کلاله (761/0 گرم در مترمربع) برای سال برداشت دوم مشاهده شد. اما بیشترین تعداد و وزن بنههای دختری در واحد سطح برای سال برداشت سوم به ترتیب با 5/189 بنه در متر مربع و 91/603 گرم در متر مربع بدست آمد. اگرچه تعداد بنههای دختری تا سال چهارم افزایش یافت، اما بیشتر بنهها در سال برداشت چهارم دارای وزن کمتر از 12 گرم بودند و این موضوع نشاندهنده نیاز به جابجایی بنهها و کاشت مجدد آنها در ابتدای سال چهارم است.
اقتصاد و بازاریابی
احمدرضا شاپوری؛ محمد قربانی؛ آرش دوراندیش؛ محمدرضا کهنسال
چکیده
با توجه به اهمیت برنامه ریزی در سطح تولید ضرورت دارد شناخت لازم از رفتارهای آتی مصرف‌کنندگان راجع به محصولات ارگانیک حاصل شود. با توجه به این موضوع مهم در این مقاله با استفاده از الگوی رگرسیون به‌ظاهر نامرتبط و داده‌های مقطع زمانی سال 1391 مربوط به 200 خانوار شهرستان مشهد، عوامل مؤثر بر سهم آتی خانوارها از مصرف زعفران ارگانیک موردبررسی ...
بیشتر
با توجه به اهمیت برنامه ریزی در سطح تولید ضرورت دارد شناخت لازم از رفتارهای آتی مصرف‌کنندگان راجع به محصولات ارگانیک حاصل شود. با توجه به این موضوع مهم در این مقاله با استفاده از الگوی رگرسیون به‌ظاهر نامرتبط و داده‌های مقطع زمانی سال 1391 مربوط به 200 خانوار شهرستان مشهد، عوامل مؤثر بر سهم آتی خانوارها از مصرف زعفران ارگانیک موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که خانوارهای شهرستان مشهد تمایل دارند به‌طور میانگین 34 درصد از زعفران مصرفی آتی خود را بهصورت ارگانیک مصرف نمایند. همچنین تحلیل رگرسیونی نشان داد که متغیرهای تعداد خانوارهای دارای افراد زیر 10 سال، تمایل به پرداخت تفاوت قیمت زعفران ارگانیک نسبت به غیر ارگانیک و برچسب ارگانیک تأثیر مثبت و متغیر دلنگرانیهای زیستمحیطی ناشی مصرف زعفران غیر ارگانیک تأثیر منفی بر تمایل به مصرف آتی زعفران ارگانیک داشتهاند. با توجه به یافته‌های مطالعه، به کار بردن راهکارهای ارتقاء جایگاه محیطزیست نزد مصرف‌کنندگان، کمک به افزایش آگاهی مردم نسبت به مواد غذایی مصرفی و طراحی مکانیزمی برای الزام به کار بردن برچسبی برای زعفرانی که بهصورت ارگانیک تولید میشود، پیشنهاد شد.
سایر موضوعات مرتبط با زعفران
علیرضا کوچکی؛ علیرضا کرباسی؛ سید محمد سیدی
چکیده
زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی چند ساله است که اساساً در نواحی خشک و نیمه‌خشک کشور رویش دارد. علیرغم سازگاری زعفران به این نواحی، ارزیابی روند تغییرات سطح زیر کشت زعفران در طی 30 سال اخیر نشان میدهد که کشت این محصول افزایش قابل‌توجهی یافته است؛ به‌طوری که زعفران هم‌اکنون در 21 استان کشور در سطحی معادل 88 هزار هکتار کشت میشود. با این وجود، ...
بیشتر
زعفران (Crocus sativus L.) گیاهی چند ساله است که اساساً در نواحی خشک و نیمه‌خشک کشور رویش دارد. علیرغم سازگاری زعفران به این نواحی، ارزیابی روند تغییرات سطح زیر کشت زعفران در طی 30 سال اخیر نشان میدهد که کشت این محصول افزایش قابل‌توجهی یافته است؛ به‌طوری که زعفران هم‌اکنون در 21 استان کشور در سطحی معادل 88 هزار هکتار کشت میشود. با این وجود، در بین سالهای 1360 تا 1393 عملکرد زعفران به ازای هر واحد سطح زیر کشت کاهش محسوسی یافته است. به‌طوری که از 1/5 کیلوگرم در سال 1360 به 2/3 کیلوگرم در سال 1393 رسیده است. کاهش عملکرد زعفران از جنبههای متفاوتی اتفاق افتاده و اساساً متأثر از عواملی مانند سوء مدیریت در بخش کشاورزی، اقتصادی، فرآوری پس از برداشت و نیز خشک‌سالی‌های اخیر بوده است. در صورت عدم توجه به عوامل ذکرشده، عملکرد زعفران در سالهای آینده نیز ممکن است بیش از پیش کاهش یابد. کاهش عملکرد زعفران در طی 30 سال اخیر، لزوم ارائه یک برنامه جامع از سوی نهادهای مرتبط با زعفران شامل دانشگاهها، مؤسسات تحقیقاتی و نیز سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی را بیش از پیش مورد تأکید قرار میدهد. همچنین جهت تدوین و توسعه این برنامه، اتخاذ سیاستهای دولت جهت برنامهریزی و تصویب بودجه موردنیاز ضروری به نظر میرسد. در این مقاله مروری ابتدا سعی بر آن است تا مجموعه دلایل مرتبط با کاهش عملکرد زعفران مورد مطالعه قرار گیرد. ارائه راهکارهای لازم در ارتباط با این دلایل، هدف بعدی در مقاله میباشد.
زیست فناوری، ژنتیک و اصلاح نباتات
محمد زکی عقل؛ سرور خرم دل؛ علیرضا کوچکی؛ جعفر نباتی؛ احمد نظامی؛ امین میر شمسی کاخکی؛ عبداله ملافیلابی؛ پرویز رضوانی مقدم؛ مهدی نصیری محلاتی
چکیده
تولید پایدار زعفران به عنوان یکی از اهداف کلان و راهبردی کشاورزی ایران نیازمند تدوین یک برنامه مشخص و سازماندهی شده است. در طی نیم قرن گذشته توسعه زراعت زعفران در ایران بیش از هر محصول دیگری انجام شده و سطح زیر کشت آن تا 8/37 برابر افزایش یافته است. با این وجود، میانگین عملکرد در واحد سطح از این توسعه تبعیت نکرده و با شیبی منفی در حال کاهش ...
بیشتر
تولید پایدار زعفران به عنوان یکی از اهداف کلان و راهبردی کشاورزی ایران نیازمند تدوین یک برنامه مشخص و سازماندهی شده است. در طی نیم قرن گذشته توسعه زراعت زعفران در ایران بیش از هر محصول دیگری انجام شده و سطح زیر کشت آن تا 8/37 برابر افزایش یافته است. با این وجود، میانگین عملکرد در واحد سطح از این توسعه تبعیت نکرده و با شیبی منفی در حال کاهش است به نحوی که میانگین تولید از 76/5 کیلوگرم در هکتار در سال 1352 به 62/3 کیلوگرم در هکتار در سال 1397 رسیده است. همچنین برآورده شده که خلاء عملکرد 90-64 درصدی در مزارع ایران وجود دارد. آفات و بیماریهای زعفران مانند کنه زعفران (Rhizoglyphus robini)، پوسیدگی بنه زعفران، پوسیدگی خشک بنه زعفران (Burkholderia gladioli) و بیماریهای ویروسی زعفران نیز از جمله عوامل مؤثر در کاهش کمی و کیفی محصول زعفران در مزارع هستند. از سوی دیگر اختلاط بنههای آلوده و سالم، بنههای با کیفیت پایین و انبارداری نامناسب بنهها نیز از معضلات تولید این محصول میباشد. زعفران بوسیله بنههای دختری خود تکثیر میشود و افزایش عملکرد زعفران در ارتباط مستقیم با کیفیت بنه مادری است. دستیابی به بنههای بذری استاندارد و سالم به عنوان تنها ابزار تکثیر گیاه در طبیعت پیش نیاز هر گونه برنامهریزی برای افزایش عملکرد زعفران است. این مقاله شاخصهای مورد نیاز جهت دستیابی و گواهی هستههای اولیه، بنههای مادری و بنههای بذری زعفران را در برنامه استاندارد سازی بنه زعفران توصیف میکند. بدون شک استفاده از بنههای استاندارد عاری از بیماری در کنار توجه به سایر شاخصهای بومشناختی و فیزیولوژیکی گیاه و اجرای مدیریت مناسب موجب افزایش عملکرد و بهبود سنجههای تولید پایدار خواهد شد.
کشاورزی و علوم پایه
علیرضا کوچکی؛ قربانعلی اسدی؛ میلاد باقری شیروان؛ بهاره بیچرانلو
چکیده
با توجه به تغییر اقلیم و مساعد شدن شرایط اقلیمی استان خراسان شمالی برای کاشت زعفران و از طرفی اهمیت تراکم مناسب کاشت بنه و مدیریت عناصر غذایی در تولید این محصول، آزمایشی بهصورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان شیروان در سالهای زراعی 1393-1392، 1394-1393 و 1395-1394 اجرا گردید. تراکم کاشت (50، 100 و 150 بنه در ...
بیشتر
با توجه به تغییر اقلیم و مساعد شدن شرایط اقلیمی استان خراسان شمالی برای کاشت زعفران و از طرفی اهمیت تراکم مناسب کاشت بنه و مدیریت عناصر غذایی در تولید این محصول، آزمایشی بهصورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان شیروان در سالهای زراعی 1393-1392، 1394-1393 و 1395-1394 اجرا گردید. تراکم کاشت (50، 100 و 150 بنه در مترمربع) در کرت‌های اصلی و مدیریت کودی [عدم مصرف کود (شاهد)، کود شیمیایی اوره، سوپر فسفات تریپل و سولفات پتاسیم به مقادیر 100، 100، 50 (C1) ، 200، 200، 100 (C2) و 300، 300، 150 (C3) کیلوگرم در هکتار و کود گاوی به مقادیر 3066، 6132 و 9198 کیلوگرم در هکتار (به ترتیب معادل با 100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار کود اوره)] به‌عنوان کرت‌های فرعی بود. بر اساس نتایج آزمایش، در طی سه سال بهره‌برداری از مزرعه افزایش تراکم کاشت بنه و همچنین مصرف کود دامی باعث بهبود گلدهی و بهبود رشد بنههای دختری زعفران گردید. بالاترین سطح تراکم در مقایسه با تراکم حداقل، تعداد و وزنتر گل، وزن خشک کلاله، تعداد و وزنتر بنه را به ترتیب 35، 61، 29، 180 و 122 درصد افزایش داد. بالاترین سطح مصرف کود دامی نیز در مقایسه با تیمار شاهد، تعداد و وزنتر گل، وزن خشک کلاله و وزنتر بنه را بهترتیب 32، 51، 38 و 51 درصد بهبود بخشید. از این رو، بالاترین عملکرد گل و بنه زعفران به واسطه کاشت بنه با تراکم 150 بنه در مترمربع به همراه مصرف 9198 کیلوگرم در هکتار کود دامی حاصل شد. در مجموع، به نظر میرسد تولید زعفران با استفاده از کود آلی در مقایسه با کود شیمیایی مطلوبیت بیشتری دارد و کاشت پرتراکم بنه نیز می‌تواند به‌عنوان راهکاری برای بهبود عملکرد زعفران در سالهای ابتدایی پس از کاشت مورد توجه قرار گیرد.
کشاورزی و علوم پایه
محمد حسین امینی فرد؛ علی افتاده فدافن؛ فرید مرادی نژاد؛ محمد علی بهدانی
چکیده
به منظور بررسی اثرات ورمیکمپوست و نیتروکسین بر صفات بنه و عملکرد گل زعفران، آزمایشی در سال 95-1394 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی، با سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای آزمایش، شامل ورمیکمپوست در چهار سطح (صفر، 5، 10 و 15 تن در هکتار) و نیتروکسین در سه سطح (0، 5 و 10 لیتر در هکتار) ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرات ورمیکمپوست و نیتروکسین بر صفات بنه و عملکرد گل زعفران، آزمایشی در سال 95-1394 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی، با سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای آزمایش، شامل ورمیکمپوست در چهار سطح (صفر، 5، 10 و 15 تن در هکتار) و نیتروکسین در سه سطح (0، 5 و 10 لیتر در هکتار) بهصورت مصرف خاکی بودند. نتایج نشان داد، ورمیکمپوست اثر معنیداری بر صفات بنه (وزن کل بنه، متوسط وزن تر و خشک بنه دختری و قطر بنه دختری) داشت، بهطوریکه بیشترین وزن کل بنه در تیمار 15 تن در هکتار ورمیکمپوست بهدست آمد. همچنین، نتایج سال دوم آزمایش، نشاندهنده تأثیر معنیدار ورمیکمپوست بر صفات گل (تعداد و عملکرد گل ، عملکرد تر و خشک کلاله) بود، بهطوریکه بیشترین عملکرد کلاله تر و خشک (63/1 و41/0 گرم در متر مربع به ترتیب) در سطح 10 تن در هکتار ورمیکمپوست حاصل شد، و کمترین مقدار این صفات در تیمار شاهد (77/0 و21/0 گرم در متر مربع) مشاهده گردید. نیتروکسین نیز بر تعداد، عملکرد کل گل تر و عملکرد کلاله خشک تأثیرگذار بود. بهطوریکه، بیشترین میزان عملکرد کلاله خشک ( 36/0 گرم در متر مربع) در تیمار 10 لیتر نیتروکسین در هکتار و کمترین مقدار این صفت در تیمار شاهد (24/0 گرم در متر مربع) حاصل گردید. اثرات متقابل نشان داد که، سطوح مختلف ورمیکمپوست و نیتروکسین تأثیر معنیداری بر متوسط وزن کل بنه، عملکرد گل، عملکرد تر و خشک کلاله داشت. بهطورکلی، نتایج بیانگر تأثیر مثبت ورمیکمپوست و نیتروکسین بر صفات بنه و عملکرد گل زعفران بود، بهطوریکه کاربرد 5 لیتر در هکتار نیتروکسین به همراه 10 تن در هکتار ورمیکمپوست را میتوان برای این آزمایش توصیه نمود.
جواد طباطبائیان؛ سعید حسنیان؛ اعظم کدخدایی
چکیده
این تحقیق با هدف مطالعه تأثیر محلول پاشی کود روی و پتاسیم بر صفات کمی و کیفی زعفران در شهرستان نطنز در روستای بادرود در سال دوم زراعی 1396 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح نیترات پتاسیم (شاهد (K1)، 5 در هزار (K2) و 10 در هزار (K3) و سه سطح روی (شاهد (Z1)، 5 در هزار (Z2) و 10 در هزار (Z3)) بود. صفات ...
بیشتر
این تحقیق با هدف مطالعه تأثیر محلول پاشی کود روی و پتاسیم بر صفات کمی و کیفی زعفران در شهرستان نطنز در روستای بادرود در سال دوم زراعی 1396 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح نیترات پتاسیم (شاهد (K1)، 5 در هزار (K2) و 10 در هزار (K3) و سه سطح روی (شاهد (Z1)، 5 در هزار (Z2) و 10 در هزار (Z3)) بود. صفات مورد بررسی شامل صفات کمی وزن تر و خشک بنه دختری، وزن تر و خشک بنه مادری، عملکرد تر و خشک گل، عملکرد تر و خشک کلاله، صفات کیفی کروسین، پیکروکروسین و سافرانال بود. نتایج نشان داد سطوح کودی K2 و K3 موجب افزایش صفات کمی بویژه در سطح K3 شد. در حالی که محلولپاشی روی تنها در سطح Z2 باعث افزایش صفات کمی شد و اثر معنیداری بر صفات کیفی نداشت. کاربرد غلظت کود پتاسیم در سطح سوم (K3) همراه با سطح دوم کود روی (Z2) بیشترین اثر را در افزایش صفات کمی زعفران داشت. شاید بتوان یکی از دلایل اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﻞ را ﺑﻪ اﺛﺮات ﻣﺜﺒﺖ پتاسیم و روی ﺑﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰی ﮔﯿﺎه ﻧﺴﺒﺖ داد. اﻳﻦ اﻓــﺰاﻳﺶ در ﻣﻴﺰان ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ و ﻣﺎده ﺳﺎزی ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻼﻟﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ داﺷﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﺧﺸﻚ ﻛﻼﻟﻪ میشود. در اثر محلول پاشی پتاسیم، میزان کروسین و پیکروکروسین از سطح K1 به K3 به ترتیب به میزان 18 و 13 درصد و سافرانال از سطح K1 به K2 و K3 به میزان 30 و 48 درصد افزایش معنیداری داشت. در مطالعه حاضر، همبستگی مثبت و معنیداری بین میزان کروسین، پیکروکروسین و سافرانال با خصوصیات کمی در زعفران بود. شاید بتوان گفت که صفات کیفی زعفران تحت اثر صفات کمی و اجزای عملکرد زعفران میباشد، بنابراین ﮔﻞاﻧﮕﯿﺰی و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮔﻞ زﻋﻔﺮان در ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ آن ﻧﯿﺰ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
کشاورزی و علوم پایه
مهدی نصیری محلاتی؛ علیرضا کوچکی؛ افسانه امین غفوری؛ منصوره محلوجی
چکیده
بررسی مسائل زراعی جهت بهبود کیفیت و افزایش عملکرد محصول زعفران بسیار مهم است. یکی از مباحث مطرح در این زمینه، اندازه و تراکم بنه زعفران میباشد که می تواند بر نحوه تخصیص مواد در گیاه مؤثر بوده و از طریق تحت تأثیر قراردادن رشد رویشی بر تولید تأثیرگذار باشد. بنابراین به‌منظور تعیین اثر متقابل تراکم و اندازه بنه جهت به دست آوردن مناسب‌ترین ...
بیشتر
بررسی مسائل زراعی جهت بهبود کیفیت و افزایش عملکرد محصول زعفران بسیار مهم است. یکی از مباحث مطرح در این زمینه، اندازه و تراکم بنه زعفران میباشد که می تواند بر نحوه تخصیص مواد در گیاه مؤثر بوده و از طریق تحت تأثیر قراردادن رشد رویشی بر تولید تأثیرگذار باشد. بنابراین به‌منظور تعیین اثر متقابل تراکم و اندازه بنه جهت به دست آوردن مناسب‌ترین وزن بنه به تفکیک تراکم به‌عنوان اصلی‌ترین عوامل مؤثر بر رشد زعفران آزمایشی در قالب طرح مرکب مرکزی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 91-90 و 91-92 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی با توجه به سطوح بالا و پائین اندازه بنه شامل سطوح وزن بنه های کوچک (4> گرم) تا متوسط (4-8 گرم) و تراکم کم (50 بنه در مترمربع) تا پرتراکم (250 بنه در مترمربع) طراحی شد. نقطه مرکزی در هر تیمار پنج بار تکرار شد و درمجموع 13 ترکیب تیماری به دست آمد. عملکرد اقتصادی (وزن خشک کلاله)، قطر بنه، تعداد بنه دختری، تعداد بنه اصلی، تعداد گل و وزنتر گل به‌عنوان متغیرهای وابسته مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند و با استفاده از مدل رگرسیونی چندجمله ای، سطوح پاسخ این متغیرها تحت تأثیر فاکتورهای آزمایش محاسبه شد. درمجموع نتایج نشان داد که افزایش اندازه بنه و تراکم اثر مثبتی برافزایش عملکرد اقتصادی، قطر بنه، تعداد بنه دختری، تعداد بنه اصلی، تعداد گل و وزنتر گل داشت. بر اساس یافته های این پژوهش کاشت بنه هایی با وزن متوسط در تراکم بالا مناسب‌تر بود و بر این اساس مقدار بهینه اندازه بنه و تراکم زعفران به ترتیب با 7 گرم و 250 بنه در مترمربع برآورد شد.
کشاورزی و علوم پایه
زهره قلی زاده؛ محمد حسین امینی فرد؛ محمد حسن سیاری زهان
چکیده
مدیریت تغذیه و اندازه بنه مادری، از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر رشد و عملکرد زعفران به شمار می‌روند. به منظور بررسی اثر کمپوست زباله شهری و وزن بنه مادری بر شاخصهای عملکرد گل و ویژگی‌های رشدی بنه زعفران، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند، در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با ...
بیشتر
مدیریت تغذیه و اندازه بنه مادری، از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر رشد و عملکرد زعفران به شمار می‌روند. به منظور بررسی اثر کمپوست زباله شهری و وزن بنه مادری بر شاخصهای عملکرد گل و ویژگی‌های رشدی بنه زعفران، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند، در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 سطح کمپوست زباله شهری (0، 5، 10 و 20 تن در هکتار) و 3 سطح وزن بنه مادری (شامل گروه‌های وزنی 4-1/0، 8-1/4 و 12-1/8 گرم) و در 3 تکرار اجرا گردید. صفاتی نظیر تعداد و عملکرد گل تر، طول و وزن کلاله، وزن بنه، تعداد بنه دختری و تعداد جوانه در بنه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کمپوست زباله شهری بر وزن بنه همراه با فلس، تعداد بنه دختری و عملکرد گل تر و کلاله تأثیر معنیداری داشت، بطوریکه بالاترین وزن بنه همراه بافلس و تعداد بنه دختری (به ترتیب، 33/21 گرم در بنه و 11/2 عدد) از تیمار 10 تن در هکتار و پایین‌ترین آنها (47/16 گرم در بنه و 66/1 عدد) در شاهد به دست آمد. وزن بنههای مادری نیز، عملکرد گل وکلاله، وزن بنه و قطر بنه دختری را تحت تأثیر معنی دار خود قرار داد، بطوریکه بالاترین وزن تازه و خشک کلاله (به ترتیب، 31/0 و 11/0 گرم در متر مربع) از بنههای 12-1/8 گرم و کمترین آنها (06/0 و 03/0 گرم در متر مربع) از بنههای 4-1/0 گرم بدست آمد. همچنین، اثر برهمکنش وزن بنه و کمپوست زباله شهری بر عملکرد گل و کلاله زعفران معنیدار گردید، بطوریکه بیشترین عملکرد گل و کلاله تر (به ترتیب 36/9 و 41/0 گرم در متر مربع) از تیمار 10 تن در هکتار کمپوست و بنههای 12-1/8 گرم بدست آمد. بر اساس نتایج این تحقیق، استفاده از کمپوست زباله شهری (10 تن در هکتار) و بنههای مادری درشت (12-1/8 گرم) به عنوان مؤثرترین تیمارها در این آزمایش، میتوانند نقش مؤثری در افزایش رشد بنه و عملکرد گل زعفران داشته باشند.
کشاورزی و علوم پایه
زهرا حیدری؛ حسین بشارتی؛ سعیده ملکی فراهانی
چکیده
این مطالعه باهدف بررسی خصوصیات کیفی و کمی زعفران (.Crocus sativus L) تحت تأثیر مصرف کود شیمیایی نیتروژن و نیز تلقیح با باکتری‌های محرک رشد بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی زعفران دانشگاه شاهد انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل کود شیمیایی نیتروژن در سه سطح صفر، 25 و 50 کیلوگرم ...
بیشتر
این مطالعه باهدف بررسی خصوصیات کیفی و کمی زعفران (.Crocus sativus L) تحت تأثیر مصرف کود شیمیایی نیتروژن و نیز تلقیح با باکتری‌های محرک رشد بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی زعفران دانشگاه شاهد انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل کود شیمیایی نیتروژن در سه سطح صفر، 25 و 50 کیلوگرم در هکتار و دو سطح کاربرد و عدم کاربرد کود زیستی شامل سودوموناس‌پوتیدا و باسیلوس‌لنتوس بودند. صفات مورد بررسی شامل وزن اندام هوایی، وزن تازه گل، تعداد گل در واحد سطح و وزنتر و خشک کلاله، میزان پروتئین، فسفر، آهن و روی،سطح و محتوی کلروفیل برگ، سافرانال، پیکروکروسین و کروسین کلاله بودند. نتایج نشان داد که تلفیق 50 کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن به‌همراه کود زیستی باعث افزایش حدود 217 درصدی عملکرد خشک کلاله نسبت به شاهد شد. با مصرف 25 کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن سافرانال و کروسین کلاله بهترتیب 13/5 و 9/10 درصد کاهش یافت. کاربرد تلفیقی 25 کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن و کود زیستی بر مقدار پیکروکروسین به میزان 90/11 درصد نسبت به تیمار شاهد افزود. مصرف همزمان 50 کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژن و کود زیستی کارآمدترین تیمار در افزایش عملکرد کلاله و خصوصیات کیفی برگ زعفران بود. در این تیمار میزان فسفر، روی و مس برگ زعفران به ترتیب 05/83، 36/69 و 6/86 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. بهطورکلی تلقیح بنههای زعفران با باکتری‌های سودوموناس و باسیلوس با اثر بر جذب عناصر غذایی باعث بهبود اکثر صفات کمی و کیفی زعفران شد.
کشاورزی و علوم پایه
محمود غلامی؛ محمد کافی؛ حمیدرضا خزاعی
چکیده
به‌منظور بررسی رابطه منبع و مخزن بین برگ و بنه زعفران، آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سالهای 1392و 1393 در یک مزرعه آزمایشی واقع در شهرستان اشکذر یزد به اجرا درآمد. در این آزمایش سطوح آبیاری شامل 100%، 75% و 50% نیاز آبی و تیمار مدیریت کودی شامل شاهد، 10 تن در هکتار کود دامی یا ورمیکمپوست بهصورت توزیع روی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی رابطه منبع و مخزن بین برگ و بنه زعفران، آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سالهای 1392و 1393 در یک مزرعه آزمایشی واقع در شهرستان اشکذر یزد به اجرا درآمد. در این آزمایش سطوح آبیاری شامل 100%، 75% و 50% نیاز آبی و تیمار مدیریت کودی شامل شاهد، 10 تن در هکتار کود دامی یا ورمیکمپوست بهصورت توزیع روی سطح خاک، 5 و 10 تن در هکتار ورمیکمپوست بهصورت ردیفی در زیر ردیفهای کاشت، 10 لیتر در هکتار هیومستر سفرون در یک نوبت و در دو نوبت پس از گلدهی بودند. ضریب همبستگی پیرسون بین داده‌های حاصل از طول برگ با وزن بزرگترین بنه بهدست آمده در پایان سال اول محاسبه و منحنی تغییرات این ضرایب برحسب زمان رسم گردید. نتایج نشان داد که تا حدود 40 روز پس از سبز شدن، ضریب همبستگی کاهش و پس از آن افزایش می‌یابد. ضریب همبستگی از حدود 80 روز پس از سبز شدن، به حداکثر مقدار رسید و تا پایان دوره رشد تقریباً ثابت ماند. همچنین بیشترین عملکرد بنه با مصرف 10 تن در هکتار ورمیکمپوست بهصورت ردیفی در زیر ردیفهای کاشت بهدست آمد. از بین تیمارهای آبیاری نیز بهترین نتایج در آبیاری کامل (عدم اعمال تنش آبی) حاصل شد.
اقتصاد و بازاریابی
فاطمه یعقوبی؛ مجید جامی الاحمدی؛ محمد رضا بخشی؛ محمد حسن سیاری زهان
چکیده
یکی از عوامل مهم در تعیین سیستم‌های کشاورزی مناسب مناطق خشک و نیمه‌خشک، بهره‌وری آب آنها میباشد. این تحقیق با هدف تعیین شاخصهای کارایی فنی و اقتصادی مصرف آب محصولات زعفران و گندم و همچنین شناخت عوامل تأثیرگذار بر آن در شهرستان قائنات واقع در استان خراسان جنوبی به اجرا درآمد که در آن 50 مزرعه گندم و 48 مزرعه زعفران در طی سال زراعی ...
بیشتر
یکی از عوامل مهم در تعیین سیستم‌های کشاورزی مناسب مناطق خشک و نیمه‌خشک، بهره‌وری آب آنها میباشد. این تحقیق با هدف تعیین شاخصهای کارایی فنی و اقتصادی مصرف آب محصولات زعفران و گندم و همچنین شناخت عوامل تأثیرگذار بر آن در شهرستان قائنات واقع در استان خراسان جنوبی به اجرا درآمد که در آن 50 مزرعه گندم و 48 مزرعه زعفران در طی سال زراعی 91-1390 مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات لازم از قبیل عملکرد محصول، نوع منبع آبیاری، دبی منبع آبیاری، تعداد و مدت زمان آبیاری از طریق پرسشنامه جمع‌آوری گردید. حجم آب آبیاری کاربردی برای تولید محصول تعیین و بر مبنای آن شاخص کارایی فنی و اقتصادی مصرف آب محاسبه گردید. بر اساس نتایج حاصله شاخص کارایی مصرف آب برای کل زیست‌توده و دانه تولیدی گندم به ترتیب 91/0 و 36/0 کیلوگرم در مترمکعب و برای کل زیست‌توده و کلاله تولیدی زعفران 36/0 و 002/0 کیلوگرم در مترمکعب به دست آمد. میانگین کارایی اقتصادی مصرف آب در کل منطقه مورد بررسی برای گندم 4041 و برای زعفران 39962 ریال به ازای هر مترمکعب آب مصرفی برآورد گردید که مزارع پنج‌ساله زعفران با بالاترین عملکرد بیشترین مقدار این شاخص را بین سنین مختلف مزارع زعفران به خود اختصاص دادند. در محصول گندم تحصیلات زارعین و مساحت مزرعه از عوامل تأثیرگذار بر دو شاخص مورد بررسی شناخته شد. همچنین بین دو شاخص مورد نظر و شوری خاک مزارع ارتباط منفی و معنیداری مشاهده گردید.