دانشگاه تربت حیدریهزراعت و فناوری زعفران2383-15293320151001Optimizing Corm Size and Density in Saffron (Crocus sativus L.) Cultivation by Central Composite Designبهینه سازی تراکم و وزن بنه زعفران (.<i>Crocus sativus</i> L) با استفاده از طرح مرکب مرکزی1611771038610.22048/jsat.2015.10386FAمهدی نصیری محلاتیاستاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهدعلیرضا کوچکیاستاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهدافسانه امین غفوریدکتری اگرو اکولوژی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهدمنصوره محلوجیدانشجوی دکتری اگرو اکولوژی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهدJournal Article20141217In order to determine the optimal use of corm size and density, an experiment was conducted by central composite design at the Research Station, the Ferdowsi University of Mashhad, Iran, during two growing seasons of 2008-2009 and 2009-2010. The treatments were designed based on low and high levels of corm size (3 and 7 g) and density (50 and 150 corm.m<sup>-2</sup>). Central point in each treatment was repeated 5 times and a total of 13 experimental treatments were designed. Economic yield, corm diameter, number of daughter corms, number of mother corms, number of flowers and fresh weight of flowers were measured as dependent variables, and the response surface of these variables to experimental factors was estimated by the polynomial regression model. The results indicated a positive effect of corm size and density on economic yield, corm diameter, dry weight of tunic, number of daughter corms, number of mother corms, number of flowers and fresh weight of flowers. The optimum level of corm size and density were 7 g and 250 plant.m<sup>-2</sup>, respectively.بررسی مسائل زراعی جهت بهبود کیفیت و افزایش عملکرد محصول زعفران بسیار مهم است. یکی از مباحث مطرح در این زمینه، اندازه و تراکم بنه زعفران میباشد که می تواند بر نحوه تخصیص مواد در گیاه مؤثر بوده و از طریق تحت تأثیر قراردادن رشد رویشی بر تولید تأثیرگذار باشد. بنابراین بهمنظور تعیین اثر متقابل تراکم و اندازه بنه جهت به دست آوردن مناسبترین وزن بنه به تفکیک تراکم بهعنوان اصلیترین عوامل مؤثر بر رشد زعفران آزمایشی در قالب طرح مرکب مرکزی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 91-90 و 91-92 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی با توجه به سطوح بالا و پائین اندازه بنه شامل سطوح وزن بنه های کوچک (4> گرم) تا متوسط (4-8 گرم) و تراکم کم (50 بنه در مترمربع) تا پرتراکم (250 بنه در مترمربع) طراحی شد. نقطه مرکزی در هر تیمار پنج بار تکرار شد و درمجموع 13 ترکیب تیماری به دست آمد. عملکرد اقتصادی (وزن خشک کلاله)، قطر بنه، تعداد بنه دختری، تعداد بنه اصلی، تعداد گل و وزنتر گل بهعنوان متغیرهای وابسته مورد اندازهگیری قرار گرفتند و با استفاده از مدل رگرسیونی چندجمله ای، سطوح پاسخ این متغیرها تحت تأثیر فاکتورهای آزمایش محاسبه شد. درمجموع نتایج نشان داد که افزایش اندازه بنه و تراکم اثر مثبتی برافزایش عملکرد اقتصادی، قطر بنه، تعداد بنه دختری، تعداد بنه اصلی، تعداد گل و وزنتر گل داشت. بر اساس یافته های این پژوهش کاشت بنه هایی با وزن متوسط در تراکم بالا مناسبتر بود و بر این اساس مقدار بهینه اندازه بنه و تراکم زعفران به ترتیب با 7 گرم و 250 بنه در مترمربع برآورد شد.https://saffron.torbath.ac.ir/article_10386_1678b3325debe1afa7d5a95aa56efa6c.pdfدانشگاه تربت حیدریهزراعت و فناوری زعفران2383-15293320151001The Effect of Different Levels of Salinity Stress on Some Physiological Characteristics of Saffron (Crocus Sativus L.)اثر سطوح مختلف تنش شوری بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک گیاه زعفران (.Crocus sativus L)1931791037910.22048/jsat.2015.10379FAمجید رستمیاستادیار گروه زراعت، دانشگاه ملایربهروز محمد پرستاستادیار گروه زیست شناسی، دانشگاه ملایرراحیل گلفامدانش آموخته کارشناسی ارشد فیزیولوژی گیاهی، دانشگاه ملایرJournal Article20141130Salinity is a common stress in many parts of the world especially in Iran that decreases the yield and quality of many crops. In order to investigate the effects of different levels of salinity stress on some physiological indices of saffron, an experiment was conducted in the Malayer University in 2012. The experiment was arranged based on a completely randomized design (CRD) with four replications and six levels of salinity (i.e. 0, 2, 4, 6, 8 and 10 dS m<sup>-1</sup>). The results showed that the effect of salinity on chlorophyll a and chlorophyll b content was not significant. However, increasing the salinity stress up to 6 dS m<sup>-1</sup> resulted in an increase of these photosynthetic pigments. The effect of salinity stress on leaf carotenoides and xantophyll content were significant and higher salinity stress resulted in an increase of these pigments. Moreover, the effect of salinity on leaf proline was not significant, but the amount of leaf glucose content increased by increasing salinity stress, significantly. The effects of experimental treatments on leaf dry weight, leaf length and relative water content were significant and negative, but there was no significant effect on leaf number. By increasing the concentration of salt, the mean weight of replacement corms decreased significantly whereas the corms number increased up to 4 dS.m<sup>-1</sup> and then decreased significantly.شوری یکی از مهمترین و متداولترین تنشهای محیطی در سطح جهان و ازجمله ایران محسوب میشود که عملکرد کمی و کیفی بسیاری از محصولات زراعی و باغی را تحت تأثیر قرار میدهد. بهمنظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش شوری بر تعدادی از صفات فیزیولوژیک گیاه زعفران آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار و 6 تیمار (شامل هدایتهای الکتریکی صفر، 2، 4، 6، 8 و 10 دسیزیمنس بر متر) در سال 1391 در دانشگاه ملایر انجام شد. بر اساس نتایج بهدست آمده، اثر تنش شوری بر میزان کلروفیل a و b در سطح 5 درصد معنیدار نبود. با این وجود تا هدایت الکتریکی 6 دسی زیمنس بر متر، میزان کلروفیل a و b افزایش و بعد از آن با افزایش سطوح شوری روند کاهشی داشت. تنش شوری تأثیر معنیداری بر میزان کاروتنوئید و گزانتوفیل داشت و با افزایش سطح شوری میزان این رنگیزهها افزایش یافت. اثر تنش شوری بر میزان اسیدآمینه پرولین برگ معنیدار نبود. با اینحال، مقدار پرولین تا هدایت الکتریکی 4 دسیزیمنس بر متر روند افزایشی و بعد از آن با افزایش شوری روند کاهشی داشت. اثر تنش شوری بر میزان گلوکز موجود در برگ زعفران معنیدار بود و میزان گلوکز بهصورت معنیداری تحت تأثیر تیمارهای شوری افزایش یافت. براساس نتایج بدست آمده اثر تنش شوری بر تعداد برگ زعفران معنی دار نبود ولی اثر تیمارهای آزمایشی بر طول برگ و همچنین وزن خشک برگ در هر بوته معنی دار بود. یک رابطه خطی و منفی بین میزان شوری و محتوی نسبی آب برگ زعفران مشاهده شد و با افزایش شدت تنش شوری محتوی نسبی آب برگ به صورت معنی داری کاهش یافت. با افزایش شدت تنش شوری میانگین وزن بنهها به صورت معنی داری کاهش یافت در حالی که با افزایش شدت تنش شوری تا حد 4 دسی زیمنس بر متر تعداد بنهها افزایش و پس از آن به صورت معنی داری کاهش یافت.https://saffron.torbath.ac.ir/article_10379_486d289cd55e4e6e8ed5b0e2f8a9a05d.pdfدانشگاه تربت حیدریهزراعت و فناوری زعفران2383-15293320151001Study on Effect of Type of Explant and Hormone on Callus Induction and Regeneration in Saffron (Crocus sativus L.)بررسی تأثیر نوع ریز نمونه و هورمون برکالوس زایی و باززایی زعفران (.Crocus sativus L)1952021039010.22048/jsat.2015.10390FAمحسن سجادی فرددانشجوی سابق کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی دانشگاه شهید مدنی آذربایجانمقصود پژوهندهاستادیار گروه بیوتکنولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجانJournal Article20140502Saffron (<em>Crocus sativus</em> L.) is one of the medicinal plants that contain active components and medicinal materials. Tissue culture of saffron can improve the quality and quantity of the saffron product, increase its export and the farmers’ income. In this study, 36 different types of hormone combinations in the dark and 9 different treatments of hormone combinations in cold (4°C), using different saffron explants (bulb, leaf, scales around leaf and distal parts of the leaf) were studied in tissue culture. To investigate the growth of corms, the callus formation and the regeneration rate, three replications for each treatment were used and the length of shoot (cm), the callus formation percentage and the regeneration percentage were measured and statistical analysis was performed. Among the types of explants, only explants from bulbs produced the callus on MS medium containing 2 mg.l<sup>-1</sup> BAP and 1 mg.l<sup>-1</sup> IBA in both the dark and cold conditions. The highest percentage of regeneration was obtained in MS medium with hormonal composition of 0.3 mg.l<sup>-1</sup> TDZ, 1 mg.l<sup>-1</sup> BAP, 2 mg.l<sup>-1</sup> IBA and 0.01 mg.l<sup>-1</sup> GA3 in the cold conditions.زعفران (.<em>Crocus sativus</em> L) یکی از گیاهان دارویی است که دارای مواد مغذی و دارویی میباشد. کشتبافت زعفران میتواند عملکرد کمی و کیفی این محصول را ارتقا داده و درآمدزایی کشاورزان و صادرات آن را افزایش دهد. در این مطالعه 36 نوع ترکیب هورمونی متفاوت در شرایط تاریکی و 9 ترکیب هورمونی متفاوت در شرایط تیمار سرمایی 4 درجه سانتیگراد با استفاده از ریزنمونههای متفاوت (بنه، برگ، بخش انتهایی برگ و فلس اطراف برگ) مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی میزان رشد بنهها، میزان کالوسزایی و میزان باززایی با 3 تکرار برای هر تیمار، شاخصهای طول اندام هوایی گیاه (cm)، درصد کالوسزایی و درصد باززایی اندازهگیری شد و تحلیلهای آماری صورت گرفت. در بین انواع ریزنمونهها تنها ریزنمونههای بنه نسبت به کالوسزایی در محیط MS حاوی هورمونهای (mg/l 1) IBA و (mg/l 2) BAP هم در شرایط تاریکی و هم در شرایط سرما پاسخ مناسبی دادند. بالاترین درصد باززایی در محیط MS با ترکیب هورمونی (mg/l 3/0) TDZ، (mg/l 1) BAP، (mg/l 2) IBA و (mg/l 01/0) GA<sub>3</sub> و در شرایط سرما بدست آمد.https://saffron.torbath.ac.ir/article_10390_7f1854e8bd7cd79d684ce4f99543605a.pdfدانشگاه تربت حیدریهزراعت و فناوری زعفران2383-15293320151001Evaluation of the Extinction Coefficient, Radiation Absorption and Use Efficiency of Saffron (Crocus sativus L.)بررسی ضریب خاموشی، روند جذب و کارایی مصرف نور در زعفران (.Crocus sativus L)2032161038510.22048/jsat.2015.10385FAسیده ملیحه میرهاشمیدانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی دانشگاه فردوسی مشهدمحمد بنایاندانشیار گروه زراعت دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهداحمد نظامیاستاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهدمهدی نصیری محلاتیاستاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهدJournal Article20150119Leaf area index, light extinction coefficient and radiation use efficiency are important eco-physiological characteristics for realization of crops growth, development and radiation absorption. In order to determine the leaf area index (LAI), light extinction coefficient (K) and radiation use efficiency (RUE) of saffron during the first and second growing seasons, four experiments were started in 2011 and ended in 2014, at the Research Farm of the Agriculture Faculty, the Ferdowsi University of Mashhad, Iran. Saffron corms with weights between 13 to15 g and density of 50 plant.m<sup>2</sup> were cultivated in 2011 and 2012. In all experimental years during the growing season, crop sampling was taken for required measurements including the leaf area index and shoot dry weight of saffron once every 14 days. The results showed that by increasing the age of saffron from 1 year to two years, the maximum LAI of saffron increased from 0.33 to 1.81, and light extinction coefficient decreased from 1.20 to 0.54. The increasing trend of LAI was coincident with fraction of absorbed radiation for all four years of the experiment. In the first and the second growing seasons, the amount of fraction of absorbed radiation gradually increased with increasing LAI and at 1083 and 1034 GDD reached its maximum value, respectively. In saffron farms when the plant was one year old and two years old, the mean value of RUE was 0.68 and 1.73 g.MJ<sup>-1</sup> PAR, respectively. These results indicate that by increasing the saffron age and LAI, the value of K decreases and consequently radiation absorption and use efficiency will increase.در گیاهان زراعی شاخص سطح برگ، ضریب خاموشی و کارایی مصرف نور از مهمترین خصوصیات اکوفیزیولوژیکی محسوب میشوند که در ارزیابی میزان نور جذب شده، تولید ماده خشک و عملکرد مؤثرند. در این پژوهش برای تعیین روند تغییرات شاخص سطح برگ، تعیین ضریب خاموشی و کارایی مصرف نور در مزرعه یکساله و دوساله زعفران، آزمایشی در چهار سال زراعی از سال 1390 تا 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. کشت در دو سال زراعی 1391-1390 و 1392-1391 با استفاده از بنههای زعفران با گروه وزنی 15-13 گرم و با تراکم 50 بوته در مترمربع انجام شد.برای تعیین شاخص سطح برگ و وزن خشک اندامهای هوایی زعفران، نمونهبرداری تخریبی، طی فصل رشد در فواصل زمانی 14 روز یکبار انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش حداکثر شاخص سطح برگ زعفران از 33/0 در مزرعه یکساله به 81/1 در مزرعه دوساله، ضریب خاموشی نور در مزرعه یکساله و دوساله به ترتیب از 20/1 به 54/0 کاهش یافت. روند افزایش شاخص سطح برگ در زعفران با کسر تابش جذب شده در هر چهار سال آزمایش همخوانی داشت، به طوریکه کسر تابش جذب شده با افزایش شاخص سطح برگ به تدریج افزایش یافت و با دریافت میانگین 1083 واحد حرارتی در مزرعه یکساله و 1034 واحد حرارتی در مزرعه دوساله به حداکثر خود رسید. مقدار میانگین دوساله کارایی مصرف نور زعفران نیز در مزارع یکساله و دوساله به ترتیب معادل 68/0 و 73/1 گرم بر مگاژول تابش فعال فتوسنتزی به دست آمد. بر این اساس، با افزایش سن مزرعه و شاخص سطح برگ در زعفران، ضریب خاموشی نورکاهش و به تبع آن میزان جذب و کارایی مصرف نور افزایش مییابد.https://saffron.torbath.ac.ir/article_10385_d92920ddfcad7d505ca356e90affe7f3.pdfدانشگاه تربت حیدریهزراعت و فناوری زعفران2383-15293320151001Study of the Effective Factors on the Commerce of Iranian Saffronبررسی عوامل مؤثر بر تجارت زعفران ایران2172271038310.22048/jsat.2015.10383FAسمیه کوچک زادهعضو هیات علمی گروه اقتصاد، دانشگاه ولیعصر، رفسنجانعلیرضا کرباسیاستاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد0000-0001-7462-2505Journal Article20150126Considering the role of the foreign commerce in economic development of the country and the emphasis of economy planners to develop non-oil exports, and also to get released from the single-product economy, it is necessary to pay more attention to one product economy. Among the export products with substantial privilege, saffron is considered as an important product in the economy. This is because of its special position in the occupation of farmers in the agriculture sector and having a considerable exchange income for the country. The importance of saffron as a valuable export product in the country’s economy and also in world economy becomes more obvious now. To keep Iran’s position as the greatest producer and exporter of saffron in world markets and increase the export of this valuable product, a study of the problems of export and its effective factors could be an important step in this case. Therefore, this research studied the effective factors on saffron commerce in Iran during the period of 2001-2013. In this study, the gravity model and the method of economy measuring panel is used. The result showed that the gross internal production and the population of importing countries and exchange rate with coefficients: 1.55, 0.015, and 0.54 have positive and considerable effect on Iranian saffron.با توجه به اهمیت و نقش تجارت خارجی در توسعه اقتصادی کشور و نیز تأکیدی که برنامهریزان اقتصادی کشور به گسترش صادرات غیرنفتی دارند و همچنین جهت رهایی از اقتصاد تکمحصولی، لزوم توجه بیشتر به اقتصاد تکمحصولی ضروری میباشد. از میان محصولات صادراتی برخوردار از مزیت نسبی زعفران به دلیل موقعیت ویژه آن از لحاظ اشتغالزایی در بخش کشاورزی و ایجاد درآمد ارزی قابلتوجه برای کشور یک محصول مهم در اقتصاد تلقی میشود. اهمیت زعفران بهعنوان یک محصول صادراتی باارزش در اقتصاد کشور و همچنین اقتصاد جهانی، روز به روز آشکارتر میگردد. برای حفظ مقام ایران) بهعنوان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران (در بازارهای جهانی و توسعه بیشتر صادرات این محصول باارزش، شناخت مسائل و مشکلات صادرات و عوامل مؤثر بر آن، میتواند گام مهمی در این راستا باشد. ازاینرو، مطالعه حاضر به دنبال بررسی عوامل مؤثر بر تجارت زعفران ایران طی دوره زمانی 92-1380 میباشد، بدین منظور از مدل جاذبه و روش اقتصادسنجی پانل استفاده شد و نتایج نشان داد که تولید ناخالص داخلی و جمعیت کشورهای واردکننده و نرخ ارز بهترتیب با ضرایب 55/1، 015/0 و 54/0 تأثیر مثبت و معنیداری بر تجارت زعفران ایران دارد.https://saffron.torbath.ac.ir/article_10383_4c1d6fedfbceb22061778f8867c7a4b3.pdfدانشگاه تربت حیدریهزراعت و فناوری زعفران2383-15293320151001Efficiency of Saffron Farmers in Shahyk Region of Ghaen City, Iran (Application of Data Envelopment Analysis Using the Efficient and Inefficient Frontiers)بررسی کارایی زعفرانکاران منطقه شاهیک شهرستان قاین (کاربرد تحلیل پوششی دادهها با استفاده از مرزهای کارا و ناکارا)2292401038910.22048/jsat.2015.10389FAکریم نادریاستادیارگروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدانسید جعفر اصفهانیدانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان و مربی دانشگاه پیام نورJournal Article20140629Addressing the special conditions of saffron growing areas, and planning the optimum use of its production factors need specific attention and determination of the efficiency of saffron farms seems to be necessary. Thus, the current study attempts to measure the efficiency of saffron fields by using bounded data envelopment analysis to give an overall assessment of the performance of the farms. The necessary data was collected by interviewing and filling 36 questionnaires by the saffron farmers of the city of Ghaen, Iran and the data were analyzed by GAMS software. The results showed that average optimistic output and input oriented efficiency is 1.259 and 0.849, respectively. Also, 13.8% of the farms are located on the inefficiency frontiers. 47 percent of the farms are surrounded by efficient and inefficient frontier that reflects the overuse of inputs and potential to produce more and reduce the use of inputs. According to the results, it may be suggested that the efficient farms should be considered as a pattern and we should present training of need assessment in inefficient farms in order to enhance farmers’ efficiency with appropriate and scientific planning.زعفران به دلیل موقعیت ویژه آن از لحاظ اشتغالزایی و ایجاد درآمد ارزی برای کشور، بهعنوان یک گیاه استراتژیک و مهم در اقتصاد ملی تلقی میشود و با توجه به شرایط ویژه مناطق زعفرانخیز برنامهریزی جهت استفاده بهینه از عوامل در تولید این محصول از اهمیت بالایی برخوردار بوده و انجام مطالعه به منظور بررسی کارایی مزارع زعفران را ضروری میسازد. لذا، در این مطالعه با استفاده از روش تحلیل پوششی دادهها کراندار،کارایی مزارع زعفران اندازهگیری شد تا ارزیابی کلی از این واحدها انجام شود. اطلاعات موردنیاز این پژوهش از طریق مصاحبه و تکمیل 36 پرسشنامه از بین زعفرانکاران منطقه شاهیک شهرستان قاین در سال 1392جمعآوری و دادهها با استفاده نرمافزارGAMS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان میدهد که میانگین کارایی خوشبینانه در دو حالت ستاده محور و نهاده محور به ترتیب برابر 259/1 و 849/0 و 8/13 درصد واحدها در حالت بدبینانه ناکارا هستند. 47 درصد واحدها بین دو مرز کارا و ناکارا احاطه شده و از منظر بدبینانه ناکارا نیستند، درحالیکه از منظر خوشبینانه نیز روی مرز کاری قرار ندارند که نشاندهنده زیادهروی در مصرف نهاده و توان بالقوه در افزایش تولید و کاهش مصرف نهاده میباشد. باتوجه به نتایج این مطالعه، پیشنهاد میشود با الگو قرار دادن واحدهای کارآمد و نیاز سنجی آموزشی واحدهای ناکارا نسبت به برنامه ریزی آموزشی مناسب زعفرانکاران در راستای افزایش کارایی آنها اقدام شود.https://saffron.torbath.ac.ir/article_10389_7462985bff56b7298a74f94bd40bf3aa.pdf