کشاورزی و علوم پایه
حمید رضا فلاحی؛ علیجان سالاریان
چکیده
این پژوهش توصیفی بهصورت مصاحبه و تکمیل پرسشنامه (125 عدد) در بین کشاورزان زعفران‌کار شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1399-1400 انجام گرفت. هدف از اجرای این تحقیق توصیف مهمترین دلایل بالا بودن خلاء عملکرد مزارع زعفران از طریق مقایسه مهمترین عملیات زراعی مرتبط با زراعت این گیاه در بین سه گروه از کشاورزان (معمولی، ماهر و پیشرو یا خبره) و نیز ...
بیشتر
این پژوهش توصیفی بهصورت مصاحبه و تکمیل پرسشنامه (125 عدد) در بین کشاورزان زعفران‌کار شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1399-1400 انجام گرفت. هدف از اجرای این تحقیق توصیف مهمترین دلایل بالا بودن خلاء عملکرد مزارع زعفران از طریق مقایسه مهمترین عملیات زراعی مرتبط با زراعت این گیاه در بین سه گروه از کشاورزان (معمولی، ماهر و پیشرو یا خبره) و نیز مقایسه روش‌های بکارگیری شده توسط کشاورزان با توصیه‌های کارشناسان علم زعفران بود. تقسیم‌بندی کشاورزان در هر یک از سه گروه، بر اساس عملکرد کلاله در ارتباط با سن مزرعه بود. قبل از تحقیق روایی پرسشنامه تأیید شد و پایایی آن نیز با استفاده از روش بازآزمایی تعیین گردید. نتایج نشان داد، هیچکدام از کشاورزان معمولی و ماهر تحصیلات کشاورزی نداشتند، در حالیکه 15 درصد از کشاورزان پیشرو دارای تحصیلات کشاورزی بودند. میانگین سال‌های تحصیلات کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به-ترتیب 1/7، 5/7 و 9/10 سال بود. بیشترین تعداد کشاورزان معمولی و ماهر (بهترتیب 2/46 و 7/35 درصد) در شهریور و بیشترین تعداد کشاورزان پیشرو (5/37 درصد) در خردادماه کشت زعفران را انجام می‌دهند. میانگین مصرف بنه توسط کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو بهترتیب 9/8، 9/8 و 5/10 تن در هکتار و میانگین مقدار توصیه شده توسط کارشناسان 4/10 تن در هکتار بود. تمامی کارشناسان زراعت زعفران روش کشت دانه‌تسبیحی را توصیه نمودند که بهترتیب با رویة 30، 1/43 و 4/44 کشاورزان معمولی، ماهرو پیشرو هماهنگی داشت. حداقل وزن بنه توصیه شده توسط کارشناسان کشاورزی 8 گرم بود، که از این نظر 7/18 درصد کشاورزان معمولی، 25 درصد کشاورزان ماهر و 100 درصد کشاورزان پیشرو با این توصیه هماهنگی داشتند. وجین دستی رایج-ترین روش کنترل علف‌های هرز در بین کشاورزان بود و توصیة اکثر کارشناسان مبنی بر حفظ بقایای برگ زعفران بهعنوان مالچ، توسط بیشتر کشاورزان اعمال نمی‌شود. بیشتر کارشناسان بهره‌برداری از مزرعه به مدت 5 تا 6 سال و بیشتر کشاورزان بهره‌برداری به مدت 7 تا 8 سال را مناسب دانستند. در مجموع، پایین بودن سطح دانش عمومی و زراعی، روش کاشت کپه‌ای، کاشت بنههای مادری با وزن کم، تاریخ کاشت نامناسب و بهره‌برداری طولانی‌مدت از مزرعه از جمله مهمترین موارد مدیریت ناصحیح مزارع زعفران خصوصاً توسط کشاورزان معمولی بود.
کشاورزی و علوم پایه
حمید رضا فلاحی؛ علیجان سالاریان
چکیده
این تحقیق به صورت پرسشنامه‌ای و نیز با کمک گرفتن از نتایج آنالیز خاک (محتوای مادة آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم) مزارع زعفران شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1400-1399 اجرا شد. در این پژوهش روش‌های مدیریت آبیاری و تغذیهای زعفران در بین سه گروه تولیدکننده (کشاورزان پیشرو یا خبره، کشاورزان ماهر و کشاورزان معمولی) مورد بررسی قرار گرفت و با توصیه‌های ...
بیشتر
این تحقیق به صورت پرسشنامه‌ای و نیز با کمک گرفتن از نتایج آنالیز خاک (محتوای مادة آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم) مزارع زعفران شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1400-1399 اجرا شد. در این پژوهش روش‌های مدیریت آبیاری و تغذیهای زعفران در بین سه گروه تولیدکننده (کشاورزان پیشرو یا خبره، کشاورزان ماهر و کشاورزان معمولی) مورد بررسی قرار گرفت و با توصیه‌های کارشناسان علم زعفران مقایسه شد. قرارگیری کشاورزان در سه طبقة مورد اشاره بر اساس عملکرد کلاله در ارتباط با سن مزرعه بود. نتایج نشان داد بیشتر کشاورزان ماهر و پیشرو از روش مدیریت تغذیه تلفیقی مصرف کود آلی با کود شیمیایی استفاده می‌کنند (حدود 65 درصد)، در حالیکه مصرف منفرد کود شیمیایی در بین کشاورزان معمولی بیشترین فراوانی (5/47 درصد) را داشت. میانگین مصرف کود دامی برای کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو بهترتیب 0/5، 3/6 و 7/10 تن در هکتار در سال (کمتر از مقدار 2/19 تن توصیه شده توسط کارشناسان) و میانگین مصرف نیتروژن بهترتیب 5/49، 5/56 و 87 کیلوگرم در هکتار در سال (در برابر 3/93 کیلوگرم توصیه شده توسط کارشناسان) بود. مصرف فسفر و خصوصاً پتاسیم در بین کشاورزان چندان متداول نبود. میانگین محتوای ماده آلی مزارع 68/0 درصد، نیتروژن 041/0 درصد، فسفر 1/16 و پتاسیم 292 قسمت در میلیون بود که بیانگر فقر خاک-های زیرکشت زعفران از نظر مادة آلی و تا حدودی نیتروژن میباشد. تعداد دفعات مصرف برگی عناصر غذایی برای مزارع کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو بهترتیب 23/0، 65/0 و 0/1 نوبت در هر سال و متوسط تعداد دفعات آبیاری بهترتیب 2/3، 6/3 و 6/4 نوبت در طی فصل رشد زعفران بود که کمتر از مقادیر توصیه شده توسط متخصصان میباشد (بهترتیب 55/2 و 8/5 نوبت در سال). آبیاری تابستانه (4/44 درصد از کشاورزان) و نیز روش آبیاری بارانی (8/26 درصد از کشاورزان) در بین کشاورزان پیشرو رواج بیشتری داشت. در مجموع، فقر ماده آلی و کمبود نیتروژن خاک، عدم رعایت تعداد دفعات مناسب محلول‌پاشی برگی و عدم استفاده روش‌های آبیاری نوین از مهمترین ضعف‌های مدیریتی مزارع زعفران بود.
کشاورزی و علوم پایه
حمید رضا فلاحی؛ محمدعلی بهدانی؛ پرویز رضوانی مقدم؛ مجید جامی الاحمدی
چکیده
بسیاری از مراحل تولید، فرآوری، تجارت و مصرف زعفران (Crocus sativus L.) در ایران بر مبنای دانش بومی پایه‌ریزی شده و بیشتر تولیدات این گیاه در مزارعِ کوچک با همکاری خانوادگی و با بهره‌گیری از نهاده‌ها و فناوری‌های محلیِ بوم‌سازگار شکل می‌گیرد. بر این اساس بخش قابل توجهی از تولید زعفران در ایران قرابت بالایی با اصول کشاورزی ارگانیک دارد، ...
بیشتر
بسیاری از مراحل تولید، فرآوری، تجارت و مصرف زعفران (Crocus sativus L.) در ایران بر مبنای دانش بومی پایه‌ریزی شده و بیشتر تولیدات این گیاه در مزارعِ کوچک با همکاری خانوادگی و با بهره‌گیری از نهاده‌ها و فناوری‌های محلیِ بوم‌سازگار شکل می‌گیرد. بر این اساس بخش قابل توجهی از تولید زعفران در ایران قرابت بالایی با اصول کشاورزی ارگانیک دارد، ولی از نظر قواعد و استانداردهای مربوط به این نظامِ تولیدی، صرفاً بهعنوان محصول شبه‌ارگانیک تلقی میشود. کشاورزی ارگانیک یک نظام جامع تولید است که به جنبه‌های کمی و کیفی تولیدات کشاورزی در تمامی مراحل چرخة تولید از مزرعه تا سفره و نیز به مسایلی مانند عدالت، روابط اجتماعی، سلامت خاک و حقوق تمامی جانداران کوچک و بزرگِ دخیل در فرآیند تولید توجه می‌نماید. بر اساس این تعریف و با در نظر گرفتن اصولِ حاکم بر شیوه‌های تولید زعفران در بوم‌نظام‌های کشاورزی ایران، با ارایة استانداردهای پیشنهادی می‌توان زمینة مناسبی برای هدفمند شدن تولید ارگانیک این گیاه ایجاد نمود که ضمن افزایش درآمد کشاورزان منجر به حفظ و افزایش سهم ایران از بازار جهانی این گیاه دارویی ارزشمند، خواهد شد. در این مقاله، برای هر یک از مراحل چرخة تولید زعفران با کمک‌گیری از نتایج تحقیقات علمیِ مربوط به زعفران و نیز استانداردهای بین‌المللی، منطقه‌ای و ملیِ مرتبط با تولیدات ارگانیک، یکسری اصول کلی، پیشنهادها (توصیه‌ها)، الزامات و تبصره‌ها ارایه شده است. توصیه‌های ارایه شده عمدتاً با هدف افزایش عملکرد کمیِ محصول ارایه شده است، در حالیکه با رعایت الزاماتِ پیشنهادی می-توان به کیفیت بالاتری از زعفران دست یافت. افزون بر این، مجموعه دستورالعمل‌های پیشنهادی در این مقاله، کمک خواهد نمود تا در کنار حفظ و بهبود کمیت و کیفیت محصول در تمامی مراحل چرخة تولید زعفران، سایر اهداف و قواعد مرتبط با کشاورزی ارگانیک نیز تأمین گردد. در برنامة پیشنهادی کنونی به موضوعات مرتبط با زراعت (تولید و انتخاب بنه، انتخاب و آماده‌سازی زمین، کاشت، تغذیه، آبیاری، کنترل عوامل تنش‌زای زنده و ...)، به‌نژادی، برداشت و پس از برداشت (جابجایی و ذخیره‌سازیِ گل؛ جداسازی، خشک کردن، درجه‌بندی، بسته‌بندی، برچسب‌زنی و ذخیره‌سازیِ کلاله) و نیز مختصری به موضوع فرآوری و مسایل حقوقی مربوط به تولید زعفران ارگانیک توجه شده است.
کشاورزی و علوم پایه
سکینه خندان ده ارباب؛ محمد حسین امینی فرد؛ حمید رضا فلاحی؛ حامد کاوه
چکیده
بهمنظور بررسی اثر وزن بنه مادری و مصرف کود محرک زیستی نوافل بر رشد برگها، محتوای کلروفیل و عملکرد گل و کلاله زعفران (Crocus sativus L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1396- 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. عوامل آزمایشی شامل کود زیستی نوافل (بهصورت ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر وزن بنه مادری و مصرف کود محرک زیستی نوافل بر رشد برگها، محتوای کلروفیل و عملکرد گل و کلاله زعفران (Crocus sativus L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1396- 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. عوامل آزمایشی شامل کود زیستی نوافل (بهصورت مایع با نام تجاری Novafol و حاوی 28 درصد اسید آمینه، با مقادیر صفر، 2 و 4 لیتر در هکتار بهصورت غوطهوری بنه و مصرف در آب آبیاری) و وزن بنه مادری (4-1/0، 8-1/4 و12-1/8 گرم بهترتیب بهعنوان بنههای ریز، متوسط و درشت) بودند. مصرف کود زیستی نوافل بر صفات تعداد گل، عملکرد گل، عملکرد کلاله و محتوای کلروفیل a تأثیر معنیداری داشت. بیشترین تعداد گل (5/16 عدد در مترمربع)، عملکرد گلتر (63/5 گرم در مترمربع)، عملکرد کلاله خشک (108 میلیگرم در مترمربع) و غلظت کلروفیل a (09/1 میلیگرم در گرم وزنتر برگ) از تیمار کاربرد 4 لیتر در هکتار و کمترین مقادیر مربوط به صفات تعداد گل (22/14 در مترمربع)، عملکرد گل (55/4 گرم در مترمربع)، عملکرد کلاله خشک (85 میلیگرم در مترمربع) و کلروفیل a (97/0 میلیگرم در گرم وزن تر) در شاهد (عدم مصرف کود زیستی نوافل) به دست آمد، اما از حیث صفات مذکور تفاوت آماری معنیداری بین سطوح 2 و 4 لیتر در هکتار کود زیستی نوافل یافت نشد. وزن بنههای مادری نیز تمامی صفات مورد مطالعه را بطور معنیداری تحت تأثیر قرار داد. بیشترین مقدار طول کلاله (1/25 میلیمتر)، عملکرد گل (4/10 گرم در مترمربع)، طول برگ (42/31) و متوسط وزن تر و خشک برگ (به ترتیب 29/0 و 083/0 گرم در بوته) از بنههای درشت (12-1/8 گرم) و کمترین مقدار آنها از بنههای ریز (کمتر از 4 گرم) بهدست آمد. برهمکنش وزن بنه مادری و مصرف کود محرک زیستی نوافل نیز بر محتوای کلروفیل b و کلروفیل کل و نیز تعداد برگ در بوته معنیدار شد. بیشترین غلظت کلروفیل b و کلروفیل کل (به ترتیب 77/1 و 95/2 میلیگرم در گرم وزن تر برگ) و تعداد برگ (58/7 عدد در بوته) از تیمار مصرف 4 لیتر در هکتار کود محرک زیستی نوافل و بنههای درشت بدست آمد. در مجموع، استفاده از کود محرک زیستی نوافل به میزان 4 لیتر در هکتار رشد رویشی و زایشی گیاه را بهبود بخشید. کاشت بنههای مادری درشت نیز نقش مؤثری در افزایش رشد و عملکرد زعفران داشت.
کشاورزی و علوم پایه
حمید رضا فلاحی؛ سهراب محمودی
چکیده
برهمکنش مدیریت آبیاری و تغذیه عامل مهمی در رشد بنه و گلدهی زعفران است. در خصوص مدیریت آبیاری زعفران نیز برخی معتقدند که مصرف آب بیش از مقادیر رایج در زراعت این گیاه میتواند سودمند باشد. بر این اساس، در آزمایشی اثرات رژیم آبیاری [فواصل آبیاری دو و چهار هفته (بدون لحاظ کردن میزان بارندگی) بهترتیب معادل با مصرف 3600 (تیمار آبیاری ...
بیشتر
برهمکنش مدیریت آبیاری و تغذیه عامل مهمی در رشد بنه و گلدهی زعفران است. در خصوص مدیریت آبیاری زعفران نیز برخی معتقدند که مصرف آب بیش از مقادیر رایج در زراعت این گیاه میتواند سودمند باشد. بر این اساس، در آزمایشی اثرات رژیم آبیاری [فواصل آبیاری دو و چهار هفته (بدون لحاظ کردن میزان بارندگی) بهترتیب معادل با مصرف 3600 (تیمار آبیاری رایج در مناطق نیمهخشک) و 7200 (تیمار پُرآبیاری) مترمکعب در هکتار در طی فصل رشد] و مصرف کودهای آلی (30 تن در هکتار کود گاوی بر اساس نتایج آنالیز خاک) و شیمیایی (220، 150 و 100 کیلوگرم در هکتار به ترتیب از کودهای اوره، سوپر فسفات تریپل و سولفات پتاسیم بر اساس توصیة کودی حاصل از نتایج آنالیز خاک) به همراه تیمار شاهد (عدم مصرف کود) بر برخی شاخصهای فیزیولوژیکی رشد، تولید بنه و گل در این گیاه بررسی شد. این آزمایش بهصورت فاکتوریل بر مبنای طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 95-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی سرایان وابسته به دانشگاه بیرجند اجرا شد. شاخصهای رشد رویشی در طی چرخة اول رشد گیاه از پاییز 1394 تا اواسط بهار 1395 تعیین شد و صفات مرتبط با گلدهی نیز در پاییز 1395 ارزیابی گردید. زیستتوده کل گیاه در طی اولین فصل رشد روندی افزایشی داشت و در دو ماه پایانی رشد در هر دو رژیم آبیاری در شرایط استفاده از کود آلی قبل از کاشت گیاه، بیش از سایر تیمارها بود. سرعت رشد گیاه در اوایل (90 روز اول رشد)، اواسط (روزهای 90 تا 150 رشد) و اواخر (روزهای 150 تا 180 رشد) دوره رشد زعفران به ترتیب کند (کمتر از 9/3 گرم در مترمربع زمین در روز)، سریع (9/3 تا 12 گرم در مترمربع زمین در روز) و حدواسط (حدود 5/5 گرم در مترمربع زمین در روز) بود و بیشترین مقدار آن با حدود 12 گرم در مترمربع زمین در روز، در شرایط مصرف کود آلی و 145 روز پس از اولین آبیاری پاییزه حاصل شد. نسبت وزن برگ (وزن برگ به وزن کل گیاه شامل برگ، غلاف و بنه) نیز در تمامی تیمارها از حدود دو ماه پس از اولین آبیاری پاییزه تا انتهای فصل رشد روندی کاهشی داشت و در شرایط مصرف منابع تغذیهای مقادیر نسبتاً بیشتری را نشان داد. مصرف کود آلی به میزان 15 درصد تعداد بنه و 13 درصد وزن کل بنههای دختری موجود در هر بوته را نسبت به تیمار عدم مصرف کود افزایش داد. بیشترین متوسط وزن هر بنه با 4/6 گرم در تیمار آبیاری با فواصل دو هفته و مصرف کود آلی حاصل شد. بیشترین تعداد گل (98 گل در مترمربع)، عملکرد گل (3/24 گرم در مترمربع)، عملکرد کلاله + خامه (56/0 گرم در مترمربع) و گلبرگ خشک (7/3 گرم در مترمربع) در تیمار مصرف کود گاوی در دور آبیاری چهار هفته به دست آمد. در تیمارهای بدون کود و مصرف کود آلی، بیشترین عملکرد گل و کلاله در دور آبیاری چهار هفته و در تیمار مصرف کود شیمیایی در دور آبیاری دو هفته مشاهده شد؛ بنابراین، به نظر میرسد حداقل در سال اول کاشت که تراکم گیاهی و سطح تعرقکنندة زعفران کم میباشد، مصرف 3600 مترمکعب آب در هر هکتار در طی فصل رشد همراه با مصرف کود آلی سودمند باشد.
کشاورزی و علوم پایه
محمدعلی بهدانی؛ غلامرضا زمانی؛ حمید رضا فلاحی؛ محمدحسن سیاری زهان؛ علیرضا صمدزاده
چکیده
در زراعت زعفران، تولید و استفاده از بنههای مادریِ دارای وزن مناسب یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر میزان گلدهی گیاه میباشد. در همین راستا این تحقیق با هدف بررسی تأثیر نظامهای مختلف کمنهاده، متوسط نهاده و پرنهادة ارگانیک و رایج بر رشد بنههای دختری زعفران در طی یک دورة رشد یکسالة گیاه از مهرماه 1394 تا اردیبهشت ماه ...
بیشتر
در زراعت زعفران، تولید و استفاده از بنههای مادریِ دارای وزن مناسب یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر میزان گلدهی گیاه میباشد. در همین راستا این تحقیق با هدف بررسی تأثیر نظامهای مختلف کمنهاده، متوسط نهاده و پرنهادة ارگانیک و رایج بر رشد بنههای دختری زعفران در طی یک دورة رشد یکسالة گیاه از مهرماه 1394 تا اردیبهشت ماه سال 1395 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. به منظور انطباق تیمارهای آزمایشی با قوانین کشاورزی ارگانیک، طول دورة گذاری معادل با 24 ماه قبل از کاشت در این پژوهش در نظر گرفته شد و در طی آن از مصرف نهادههای ممنوعه پرهیز شد. بر اساس نتایج تجزیة واریانس اثر تیمارهای آزمایشی بر اکثر صفات مربوط به رشد بنههای دختری معنیدار بود. مقایسة میانگین تیمارها نشان داد که میزان تفاوتها در درون هر نظام کاشت بسیار ناچیز، ولی مقدار تفاوت بین دو نظام کاشت رایج و ارگانیک قابل توجه بود. وزن کل بنههای موجود در هر کلون و تعداد جوانههای گلدهنده به ازای هر بنه در نظامهای کاشت ارگانیک به‌طور متوسط حدود 40 درصد بیشتر از نظامهای کاشت رایج بود. مقادیر متوسط وزن تکبنه نیز برای سیستمهای ارگانیک و رایج به ترتیب 75/4 و 54/2 گرم تعیین شد. در نظام کاشت ارگانیک درصد بنههای دختری با وزن کمتر از 5 گرم کمتر از نظام کاشت رایج بود (70 درصد در مقابل 84 درصد)، در حالیکه در نظام کاشت مذکور درصد بنههای دختری دارای وزن 5 تا 10 گرم (5/14 در مقابل 13 درصد) و بیش از 10 گرم (16 در مقابل 3 درصد) بیشتر از سیستم کاشت رایج بود. متوسط تعداد جوانة گل دهنده در هر بنه همبستگی معنیداری با وزن کل بنههای موجود در هر کلون (**58/0)، میانگین وزن تک بنه (**64/0) و نیز تعداد بنههای ریز (**57/0-) و درشت (**61/0) موجود در هر کلون نشان داد. بر اساس ضرایب همبستگی، میانگین وزن تک بنه نیز ارتباطی قوی با تعداد بنة موجود در هر کلون (**55/0-)، وزن بنههای موجود در هر کلون (**73/0) و نیز تعداد بنههای ریز (**89/0-) و درشت (**81/0) موجود در هر کلون داشت. در مجموع، استفاده از مدیریت ارگانیک در مقایسه با نظام زراعی رایج تأثیر مطلوبی بر بهبود صفات رشدی بنههای دختری زعفران به خصوص میانگین وزن بنه و تعداد جوانههای دارای پتانسیل گلدهی اعمال نمود.
کشاورزی و علوم پایه
مانی جباری؛ مهدی خیاط؛ حمید رضا فلاحی؛ علیرضا صمدزاده
چکیده
زعفران یکی از با ارزشترین گیاهان دارویی ایران است که در حوزة پراکنش خود تحت تأثیر برخی از تنشهای محیطی میباشد. بنابراین، مصرف ترکیبات هورمونی و غذایی میتواند ضمن کاهش آثار سوء تنش، موجبات افزایش رشد و عملکرد گیاه را فراهم سازد. به همین منظور آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار با هدف بررسی اثر غوطهوریِ ...
بیشتر
زعفران یکی از با ارزشترین گیاهان دارویی ایران است که در حوزة پراکنش خود تحت تأثیر برخی از تنشهای محیطی میباشد. بنابراین، مصرف ترکیبات هورمونی و غذایی میتواند ضمن کاهش آثار سوء تنش، موجبات افزایش رشد و عملکرد گیاه را فراهم سازد. به همین منظور آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار با هدف بررسی اثر غوطهوریِ بنههای مادری زعفران در سطوح مختلف اسید سالیسیلیک (5/0، 1 و 2 میلی مولار) و نیترات پتاسیم (250، 500، 1000 میلیگرم بر لیتر) به همراه تیمار شاهد (آب مقطر به عنوان سطح صفر برای هر یک از ترکیبات مورد استفاده) روی برخی صفات مرتبط با رشد رویشی و زایشیِ زعفران در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند در سال زراعی 1394 اجرا شد. صفات مورد بررسی شامل وزنتر گل، وزنتر گلبرگ، وزنتر کلاله، طول کلاله، طول برگ، وزن و قطر بنة مادری و دختری، میزان کلروفیل کل و فلورسانس کلروفیل (با هدف بررسی تأثیر تیمارهای آزمایشی بر خسارت احتمالیِ ناشی از تنش گرمای تابستانه) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان Fv، Fv/Fm،F'v/F'm (بهترتیب 117، 27/0 و 44/0)، کلروفیل کل (85/0 میکروگرم بر گرم وزنتر)، وزنترگل، وزنترگلبرگ، وزنترکلاله (به ترتیب 9/36، 1/32 و 2/4 گرم در متر مربع)، طول کلاله و طول برگ (بهترتیب 6/29 میلیمتر و 7/37 سانتیمتر) در تیمار غوطهوریِ بنه در محلول 2 میلیمولار اسید سالیسیلیک و بیشترین میزان F'm به مقدار 434 در سطح 5/0 میلیمولار اسید سالیسیلیک به دست آمد. تیمار مصرف 1000 میلیگرم بر لیتر نیترات پتاسیم نیز به ترتیب موجب افزایش 19 و 30 درصدیِ مقادیر قطر و وزن بنه دختری گردید. در مجموع، نتایج این آزمایش نشان داد که غوطهوری بنههای مادری زعفران در محلول‌های اسید سالیسیلیک و نیترات پتاسیم موجب بهبود رشد و عملکرد زعفران میشود.
کشاورزی و علوم پایه
علیرضا کوچکی؛ پرویز رضوانی مقدم؛ حمید رضا فلاحی؛ مهسا اقحوانی شجری
چکیده
انتخاب و تهیه بنة مناسب از عوامل مهم کسب عملکرد مطلوب در زراعت زعفران میباشد. بهمنظور مطالعه اثر برخی فاکتورهای زراعی بر رشد بنههای دختری زعفران، آزمایشی در فاصله سال‌های 90-1388 بهصورت کرت‌های دو بار خردشده بر مبنای طرح پای بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی ...
بیشتر
انتخاب و تهیه بنة مناسب از عوامل مهم کسب عملکرد مطلوب در زراعت زعفران میباشد. بهمنظور مطالعه اثر برخی فاکتورهای زراعی بر رشد بنههای دختری زعفران، آزمایشی در فاصله سال‌های 90-1388 بهصورت کرت‌های دو بار خردشده بر مبنای طرح پای بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تاریخ کاشت (اول خرداد، اول مرداد و اول مهرماه سال 1388)، مدیریت آبیاری (آبیاری و عدم انجام آبیاری پس از هر تاریخ کاشت و تکرار آن در سال دوم بهعنوان آبیاری تأخیری بهاره، آبیاری تابستانه و آبیاری زودهنگام پاییزه) و کاربرد گیاهان همراه در مزرعه زعفران [شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum)، خلر (Lathyrus sativus) و شاهد] بودند. در پایان چرخة دوم رشد زعفران (بهار سال 1390) نمونه‌برداری از بنههای دختری صورت گرفت و پاسخ رشدی آنها به فاکتورهای آزمایشی، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با تأخیر در کاشت از خرداد به مهرماه، تعداد بنههای دختری و تعداد ریشه‌های انقباضی در هر کلون به ترتیب 25 و 33 درصد افزایش یافت. با این وجود، مقادیر وزن کل بنههای دختری در هر کلون، تعداد جوانه گلدهنده در هر بنه، تعداد کل جوانه‌ها در هر بنه و نیز وزن و قطر هر بنه دختری در تاریخ کاشت خردادماه به ترتیب 21، 70، 40، 32 و 37 درصد بیشتر از تاریخ کاشت مهرماه بود. تیمار آبیاری، موجب افزایش 12 درصدی تعداد بنههای دختری و ریشه‌های انقباضی در هر کلون و کاهش 19 درصدی تعداد جوانه گلدهنده، کاهش 11 درصدی تعداد کل جوانه‌ها و نیز کاهش 19 درصدی وزن تک بنه و کاهش 8 درصدی قطر هر بنة دختری شد. کاربرد گیاهان همراه نیز بر برخی از خصوصیات زراعی بنههای دختری زعفران مانند وزن کل بنههای دختری موجود در هر کلون (8 درصد)، نسبت وزن بنه به پوشال (14 درصد)، تعداد جوانه های گلدهنده (10 درصد) و وزن متوسط هر بنة دختری (10 درصد) تأثیر مثبت داشت. در مجموع، کاشت بنههای زعفران در طول دوره استراحت حقیقی، عدم انجام آبیاری پس از کاشت، پرهیز از آبیاری تابستانه در اول مردادماه و کاربرد گیاهان همراه، متوسط وزن بنههای دختری تولیدشده بهعنوان مهمترین عامل اثرگذار بر عملکرد زعفران را افزایش داد.
