کشاورزی و علوم پایه
حسین صحابی؛ فاطمه معلم بنهنگی؛ علی باقری
چکیده
پایش شاخصهای عملکرد همچون ارزیابی روند و ثبات عملکرد، میتواند راه‌گشای سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های آینده به منظور حفظ و ارتقای عملکرد محصولات کشاورزی مهم در سیستم‌های زراعی ایران باشد. این پژوهش با هدف بررسی و تعیین میزان ثبات عملکرد زعفران در برخی شهرستانهای استان خراسان رضوی در سال 1401-1400 در دانشگاه تربت حیدریه اجرا ...
بیشتر
پایش شاخصهای عملکرد همچون ارزیابی روند و ثبات عملکرد، میتواند راه‌گشای سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های آینده به منظور حفظ و ارتقای عملکرد محصولات کشاورزی مهم در سیستم‌های زراعی ایران باشد. این پژوهش با هدف بررسی و تعیین میزان ثبات عملکرد زعفران در برخی شهرستانهای استان خراسان رضوی در سال 1401-1400 در دانشگاه تربت حیدریه اجرا شد. برای این منظور تمامی آمار قابل دسترس مربوط به سطح زیر کشت و عملکرد زعفران از شهرستانهای مختلف استان خراسان رضوی برای دوره 34 ساله (1399-1365) از آمارنامه‌های منتشر شده و موجود وزارت جهاد کشاورزی استخراج شده و مورد استفاده قرار گرفت. پس از بررسی داده ها، شش شهرستان مشهد، تربت حیدریه، نیشابور،کاشمر، گناباد و تایباد که آمار کاملتری برای آن ها موجود بود انتخاب شد و اطلاعات تکمیلی مورد نیاز با مراجعه حضوری به مراکز جهاد کشاورزی و مراکز تحقیقات کشاورزی هر شهرستان و بر اساس پرسشنامه و فرمهای مربوطه، تهیه و جمعآوری شد. با تحلیل رگرسیون روند بلندمدت عملکرد و سطح زیر کشت، باقیمانده نسبی و باقی مانده مطلق عملکرد، ضریب تغییرات عملکرد مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها حاصل از پژوهش نشان دادند که سطح زیرکشت زعفران تا حدود سال 1385 و 1386 در تمام شهرستانهای مورد بررسی افزایش یافت اما در سالهای پایانی مطالعه شهرستانهای گناباد و تربت حیدریه که بالاترین میانگین عملکرد زعفران را داشتند با کاهش شدید سطح زیرکشت مواجه شدند. بررسی نتایج نشان داد در شهرستان تربتحیدریه این کاهش سطحزیرکشت تحت تأثیر تقسیمبندیهای جدید این شهرستان و تفکیک بخشهای رشتخوار و زاوه از این شهرستان نیز بوده است. در طی 34 سال گذشته در شهرستانهای تربت حیدریه، گناباد و کاشمر عملکرد زعفران کاهش چشمگیری داشت. شهرستان گناباد که بیشترین میانگین عملکرد را در طی 34 سال گذشته داشت، بیشترین شیب کاهش عملکرد (سالانه 09/0 کیلوگرم در هکتار) را نیز نشان داد. میزان ثبات عملکرد بوم نظامهای کشت زعفران در شهرستانهای مورد بررسی از وضعیت مطلوبی برخوردار نبود. در مجموع شهرستانهای مختلف بررسی شده میزان باقی مانده نسبی عملکرد بین 01/0 تا 1/159 درصد متغیر بودکه نشان دهندهی بی ثباتی بالادر بوم نظامهای کشت زعفران در استان خراسان رضوی بود. در تمام شهرستانهای مورد بررسی به جز گناباد، روند تغییر ضریب تغییرات عملکرد با کاهش روبه رو شد. میانگین سرعت کاهش ضریب تغییرات در این شهرستانها بسیار کم (005/0- درصد در سال) محاسبه شد به طوریکه به نظر میرسد در این شهرستانها میزان افزایش ثبات عملکرد با سرعت بسیار ناچیز در حال انجام بود.
سایر موضوعات مرتبط با زعفران
حسین صحابی؛ فاطمه معلم بنهنگی
چکیده
به منظور ارزیابی روند عملکرد زعفران و مطالعه رابطه نوسانات عملکرد زعفران با پارامترهای مختلف آب و هوایی پژوهشی در شهرستانهای مشهد، تربت حیدریه، کاشمر، بیرجند و قائن طی 20 سال(از سال 1377-1397) طراحی و اجرا شد. بررسی داده‌های هواشناسی 20 سال گذشته نشان داد که در شهرهای مورد مطالعه به طور میانگین 33 درصد از میزان بارندگی کاسته و 5/0 درجه سانتیگراد ...
بیشتر
به منظور ارزیابی روند عملکرد زعفران و مطالعه رابطه نوسانات عملکرد زعفران با پارامترهای مختلف آب و هوایی پژوهشی در شهرستانهای مشهد، تربت حیدریه، کاشمر، بیرجند و قائن طی 20 سال(از سال 1377-1397) طراحی و اجرا شد. بررسی داده‌های هواشناسی 20 سال گذشته نشان داد که در شهرهای مورد مطالعه به طور میانگین 33 درصد از میزان بارندگی کاسته و 5/0 درجه سانتیگراد بر میانگین درجه حرارت افزوده شد. این در حالی است که نتایج حاصل از رگرسیون بین عملکرد و پارامترهای آب و هوایی نشان داد که الگوی افزایش درجه حرارت و کاهش بارندگی در تمامی شهرستانهای مورد مطالعه تا حد قابل توجهی با روند کاهش عملکرد زعفران در طی این دوره انطباق داشت. نتایج حاصل از پژوهش همچنین نشان داد که طی 20 سال گذشته از مجموع شهرستانهای مورد مطالعه به طور میانگین سالانه 3/112 هکتار به سطح زیر کشت زعفران افزوده شده و در عین حال به طور میانگین 08/0 کیلوگرم در هکتار از عملکرد زعفران کاسته شده است. کاهش عملکرد زعفران در خراسان رضوی و جنوبی به طور قابل توجهی تحت تاثیر شاخصهای آب و هوایی قرار داشت. نتایج نشان داد که درجه حرارت حداکثر و میانگین درجه حرارت اصلی‌ترین متغیرهای موثر برکاهش عملکرد زعفران بودند به طوریکه در تربت حیدریه متغیر میانگین دما به تنهایی 42 درصد از تغییر پذیری میزان عملکرد را تبیین کرد و در سایر شهرستانهای مورد مطالعه متغیر حداکثر دما بین 24 تا 56 درصد از تغییر پذیری عملکرد را پیش بینی کرد. همچنین نتایج حاصل از آنالیز سری زمانی عملکرد زعفران نشان داد که عملکرد زعفران تا سال 2025 در تمامی شهرستانهای مورد مطالعه روندی کاهشی و منفی از خود نشان خواهد داد. مشهد با شیبی در حدود 09/0 کیلوگرم در هکتار و کاشمر با شیبی در حدود 07/0 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین روند کاهشی عملکرد تا سال 2025 را نشان دادند
کشاورزی و علوم پایه
حسین صحابی؛ محسن جهان؛ علیرضا کوچکی؛ مهدی نصیری محلاتی
چکیده
بنه مناسب و مدیریت عناصر غذایی، از مهمترین عوامل در بهبود تولید و کیفیت زعفران هستند. به‌منظور بررسی تأثیر وزن بنه و محلولپاشی برگی بر عملکرد کمی و کیفی گل دو توده زعفران ایرانی و اسپانیایی، آزمایشی در سالهای 95-1392 بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی ...
بیشتر
بنه مناسب و مدیریت عناصر غذایی، از مهمترین عوامل در بهبود تولید و کیفیت زعفران هستند. به‌منظور بررسی تأثیر وزن بنه و محلولپاشی برگی بر عملکرد کمی و کیفی گل دو توده زعفران ایرانی و اسپانیایی، آزمایشی در سالهای 95-1392 بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به مرحله اجرا در آمد. مبدأ بنه مادری زعفران (شامل بنه ایرانی و اسپانیایی)، وزن بنهها در سه سطح شامل کمتر از 8 گرم (بنه ریز)، 1/8 تا 15 گرم (بنه متوسط) و1/15 تا 23 گرم (بنه درشت) و محلولپاشی برگی کود کامل (فسفیت پتاسیم + بیومین) در دو سطح (محلولپاشی و عدم محلولپاشی) به ترتیب عوامل اول، دوم و سوم آزمایش در نظر گرفته شدند. بر اساس نتایج آزمایش، با افزایش وزن بنه جهت کاشت، تعداد گل، عملکرد گلتر و عملکرد کلاله + خامه خشک زعفران به‌طور معنیداری افزایش یافت، اما اثر محلولپاشی برگی بر شاخصهای ذکرشده معنیدار نبود. تعداد گل و عملکرد گلتر زعفران درنتیجه کاشت بنههای ایرانی، به ترتیب17، 13 و 14 درصد بیشتر از بنههای اسپانیایی بود. همچنین، عملکرد کلاله + خامه خشک حاصل از بنههای ایرانی در مقایسه با بنههای اسپانیایی تا 1/14 درصد افزایش یافت. با این وجود، غلظت پیکروکروسین در نتیجه کاشت بنههای اسپانیایی تا 8/3 درصد بیشتر از بنههای ایرانی بود. طبق نتایج این تحقیق، در کنار محلولپاشی بهینه عناصر غذایی، اهمیت سازگاری منشأ بنه با شرایط محیطی محل کاشت مورد تأکید میباشد.
فرآوری، صنایع غذایی و بیوشیمی
علی آراسته نوده؛ حسین صحابی
چکیده
در این تحقیق به‌منظور تولید شکر قابل تخمیر جهت تولید بیواتانول (سوخت سبز)، هیدرولیز اسید رقیق باقیمانده گیاه زعفران به‌عنوان یک نمونه مواد لیگنوسلولزی بررسی شده است. ضایعات گیاه زعفران جمعآوری شده ابتدا با آب مقطر شسته شده و در معرض هوا و نور خورشید خشک شده و توسط آسیاب دیسکی ارتعاشی تا 50 میکرومتر آسیاب و در پلاستیکهای ...
بیشتر
در این تحقیق به‌منظور تولید شکر قابل تخمیر جهت تولید بیواتانول (سوخت سبز)، هیدرولیز اسید رقیق باقیمانده گیاه زعفران به‌عنوان یک نمونه مواد لیگنوسلولزی بررسی شده است. ضایعات گیاه زعفران جمعآوری شده ابتدا با آب مقطر شسته شده و در معرض هوا و نور خورشید خشک شده و توسط آسیاب دیسکی ارتعاشی تا 50 میکرومتر آسیاب و در پلاستیکهای زیپدار در هوای اتاق نگهداری شد. زیست توده تهیه شده در زمان معین و در محلول اسیدی در اتوکلاو به مدت تعیین شده حرارت داده شد. به جهت بررسی تأثیر سه متغیر اصلی دما، غلظت اسید و زمان بر روی شکر قابل تخمیر تولید شده دما در 4 سطح 116، 124، 132 و 140 درجه سانتیگراد غلظت اسید در 4 سطح صفر، 1، 2، 3، درصد و زمان در 4 سطح 20، 30، 40، 50 دقیقه انتخاب شد. محلول پس از خروج از اتوکلاو صاف شده و غلظت گلوکز، زایلوز و همچنین فورفورال با استفاده از کروماتورگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) اندازهگیری شد و به‌وسیله یک معادله دو مجذوری مدل شد. نتایج نشان داد که تولید گلوکز تحت تأثیر توان دوم غلظت اسید و زمان است ولی زایلوز تحت تأثیر زمان و فورفورال وابسته به دما است. غلظت بالای اسید و دمای پایین و زمان متوسط میتواند بیشترین محصول (گلوکز و زایلوز) با کمترین بازدارنده (فورفورال) را تولید نماید.
سایر موضوعات مرتبط با زعفران
حسین صحابی؛ محسن جهان؛ علیرضا کوچکی؛ مهدی نصیری محلاتی
چکیده
اندازه بنه مادری، مدیریت تغذیهای و نوع بنه از مهمترین عوامل در تعیین عملکرد و کیفیت زعفران ((Crocus sativus L. به شمار میروند. به‌منظور بررسینقش وزن بنه مادری و محلولپاشی برگی بر عملکرد گل و بنه دو توده زعفران ایرانی و اسپانیایی آزمایشی طی دو سال زراعی (94-1393، 93-1392) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش ...
بیشتر
اندازه بنه مادری، مدیریت تغذیهای و نوع بنه از مهمترین عوامل در تعیین عملکرد و کیفیت زعفران ((Crocus sativus L. به شمار میروند. به‌منظور بررسینقش وزن بنه مادری و محلولپاشی برگی بر عملکرد گل و بنه دو توده زعفران ایرانی و اسپانیایی آزمایشی طی دو سال زراعی (94-1393، 93-1392) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل نوع بنه در دو سطح (ایرانی و اسپانیایی)، وزن بنه مادری در سه سطح (8 - 1، 15- 1/8 و 23- 1/15 گرم) و محلولپاشی برگی در دو سطح (صفر و 7 درصد کود کامل شامل فسفیت پتاسیم و بیومین) بود. بر اساس نتایج آزمایش، با افزایش وزن بنه مادری، تعداد گل در هر مترمربع، وزن گلتر و عملکرد کلاله خشک زعفران به‌طور معنیداری افزایش یافت. علاوه بر این، استفاده از بنه مادری بزرگ‌تر به‌طور معنیداری منجر به افزایش تعداد بنه دختری و عملکرد کل بنههای دختری شد. اثر محلولپاشی برگی نیز بر تعداد گل در واحد سطح و عملکرد کلاله خشک زعفران معنیدار بود، ولی بر تعداد کل بنه دختری در واحد سطح تأثیر معنیداری نداشت. اثر نوع بنه بر تعداد گل در واحد سطح، وزنتر گل، وزن خشک (کلاله + خامه) و وزن خشک بنه معنیدار بود؛ بنابراین، بیشترین تعداد گل (6/48 در مترمربع)، وزنتر گل (3/24 گرم در مترمربع) و وزن خشک کلاله + خامه (25/0 گرم در مترمربع) مربوط به اندازه بنه مادری 1/15 تا 23 گرم و کمترین مقدار مربوط به اندازه بنه کمتر از 8 گرم بود. همچنین بیشترین تعداد گل (7/43 در مترمربع)، وزنتر گل (8/21 گرم در متر مربع) و وزن خشک گل (23/0 گرم در مترمربع) طی دو سال آزمایش مربوط به بنههای ایرانی بود. بر اساس نتایج، استفاده از بنههای مادری ایرانی با وزن مناسب جهت کاشت (بیش از 15 گرم) همراه با محلولپاشی برگی میتواند در افزایش عملکرد گل و بنه زعفران مفید باشد.
سایر موضوعات مرتبط با زعفران
رامین نظریان؛ حسین صحابی؛ حسن فیضی؛ احمد احمدیان
چکیده
جهت بررسی اثر تراکم کاشت بر عملکرد گل و بنه دو نوع زعفران ((Crocus sativus L. اسپانیایی و ایرانی آزمایشی طی دو سال زراعی (94-93، 93-92) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل و در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. فاکتور A نوع بنه (ایرانی و اسپانیایی) و فاکتور D تراکم کاشت (40، 48 و 60 بنه ...
بیشتر
جهت بررسی اثر تراکم کاشت بر عملکرد گل و بنه دو نوع زعفران ((Crocus sativus L. اسپانیایی و ایرانی آزمایشی طی دو سال زراعی (94-93، 93-92) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل و در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. فاکتور A نوع بنه (ایرانی و اسپانیایی) و فاکتور D تراکم کاشت (40، 48 و 60 بنه در مترمربع) در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش نشان داد که اثرات تراکم‌های مختلف کاشت و نوع بنه بر تعداد گل، وزنتر گل، وزن خشک (کلاله + خامه) و تعداد بنههای دختری تولیدشده معنیدار بود (P<0.01). درحالی‌که اثرات نوع بنه بر وزنتر و خشک بنههای دختری تولیدشده معنیدار نبود. بیشترین تعداد گل (25/30 در مترمربع)، وزنتر گل (125/15 گرم در مترمربع) و وزن خشک کلاله + خامه (16/0 گرم در مترمربع) مربوط به تراکم کاشت 48 بنه در مترمربع (d2) بود. همچنین بیشترین تعداد گل (21/27)، وزنتر گل (58/13 گرم در مترمربع) و وزن خشک گل (144/0 گرم در مترمربع) را بنههای ایرانی تولید کرد. درحالی‌که بیشترین تعداد بنههای دختری (83/222 بنه در مترمربع) با وزنتر (92/694 گرم در مترمربع) و وزن خشک (32/270 گرم در مترمربع) متعلق به نوع اسپانیایی بود. اثر سال نیز بر شاخصهای گل و بنه زعفران معنیدار بود به‌طوری‌که بیشترین مقادیر در سال دوم آزمایش حاصل شد. P
کشاورزی و علوم پایه
حسن فیضی؛ عبداله ملافیلابی؛ حسین صحابی؛ احمد احمدیان
چکیده
به‌منظور بررسی اثر شخم حفاظتی و آبیاری تابستانه بر رشد و عملکرد زعفران، آزمایش مزرعه‌ای طی دو سال به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در منطقه زاوه شهرستان تربت حیدریه انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل اجرای شخم (به دو صورت حفاظتی و شخم معمولی) و چهار زمان آبیاری تابستانه (15 تیرماه، 15 مردادماه، 15 تیر + 15 مردادماه ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر شخم حفاظتی و آبیاری تابستانه بر رشد و عملکرد زعفران، آزمایش مزرعه‌ای طی دو سال به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در منطقه زاوه شهرستان تربت حیدریه انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل اجرای شخم (به دو صورت حفاظتی و شخم معمولی) و چهار زمان آبیاری تابستانه (15 تیرماه، 15 مردادماه، 15 تیر + 15 مردادماه و عدم آبیاری تابستانه) بودند. طبق نتایج تجزیه واریانس، زمان آبیاری اثر معنیداری بر تعداد و عملکرد گل زعفران در سال اول و دوم آزمایش داشت. در سال اول اجرای آزمایش، آبیاری در تیر + مردادماه بیشترین تأثیر را در افزایش تعداد گل، عملکرد گل و وزن خشک کلاله زعفران داشت (به ترتیب 25 گل در متر مربع، 1/12 و 16/0 گرم کلاله خشک در متر مربع). همچنین در سال دوم، بیشترین میزان شاخصهای ذکرشده (4/127 گل در متر مربع، 4/61 و 97/0 گرم در متر مربع) در نتیجه اجرای آبیاری در مردادماه مشاهده گردید. در سال اول اجرای آزمایش، شخم حفاظتی در مقایسه با عدم شخم اثر معنیداری در افزایش عملکرد گل و وزن خشک کلاله (بهترتیب تا 3/11 و 7/11 درصد) داشت. همچنین آبیاری تابستانه و شخم حفاظتی تأثیر معنیداری در افزایش پیکروکروسین زعفران داشت.
کشاورزی و علوم پایه
حسن فیضی؛ سید محمد سیدی؛ حسین صحابی
چکیده
جهت بررسی اثر تراکم کاشت و منابع کودهای آلی و شیمیایی بر روند تشکیل بنههای دختری زعفران و جذب فسفر توسط آن‌ها، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا درآمد. منابع مختلف کودی شامل تیمار شاهد (عدم مصرف کود)، کود شیمیایی (150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن + 75 کیلوگرم در ...
بیشتر
جهت بررسی اثر تراکم کاشت و منابع کودهای آلی و شیمیایی بر روند تشکیل بنههای دختری زعفران و جذب فسفر توسط آن‌ها، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا درآمد. منابع مختلف کودی شامل تیمار شاهد (عدم مصرف کود)، کود شیمیایی (150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن + 75 کیلوگرم در هکتار فسفر) و کود گاوی (25 تن در هکتار) به‌عنوان عامل اول و تراکم‌های (25، 50، 75 و 100 بنه در مترمربع) به‌عنوان عامل دوم آزمایش بودند. همچنین پنج نمونه‌برداری از بنههای زعفران در طی فصل رشد (30 آبان، 30 آذر، 30 دی، 31 فروردین و 31 اردیبهشت) انجام شد. طبق نتایج آزمایش، بیشترین تعداد بنههای دختری کمتر از 4 گرم در بوته (8/5 بنه در بوته) در زمان نمونه‌برداری چهارم مشاهده گردید و پس از آن تعداد این بنهها در بوته کاهش یافت. در هر یک از سطوح تراکم، کاربرد کود دامی در مقایسه با کود شیمیایی نقش بیشتری در افزایش معنیدار تعداد، وزن بنههای دختری و میزان جذب فسفر در آن‌ها (1/4 تا 8 و 1/8 تا 12 گرمی در بوته) داشت. همچنین در زمان نمونه‌برداری پنجم، کاربرد کود دامی نسبت به کود شیمیایی منجر به افزایش معنیدار تعداد بنههای بیش از 8 گرم در بوته و نیز میزان فسفر در بنههای بیش از 8 گرم در بوته (تا حدود دو برابر) شد. به‌نظر میرسد کاهش تراکم کاشت بنهها میتواند از طریق افزایش درصد تشکیل بنههای درشت‌تر به‌ازای هر بوته، تا حدودی کاهش عملکرد زعفران در واحد سطح را جبران کند.
