نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• حمید رضا فلاحی ¹
• علیجان سالاریان ²

¹ دانشیار، گروه پژوهشی گیاه و تنش‌های محیطی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

² پژوهشگر و کارشناس فنی امور پژوهشی، آموزشی و ترویج پژوهشکده زعفران، دانشگاه تربت‌حیدریه

چکیده

این پژوهش توصیفی به‌صورت مصاحبه و تکمیل پرسشنامه (125 عدد) در بین کشاورزان زعفران‌کار شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1399-1400 انجام گرفت. هدف از اجرای این تحقیق توصیف مهم‌ترین دلایل بالا بودن خلاء عملکرد مزارع زعفران از طریق مقایسه مهم‌ترین عملیات زراعی مرتبط با زراعت این گیاه در بین سه گروه از کشاورزان (معمولی، ماهر و پیشرو یا خبره) و نیز مقایسه روش‌های بکارگیری شده توسط کشاورزان با توصیه‌های کارشناسان علم زعفران بود. تقسیم‌بندی کشاورزان در هر یک از سه گروه، بر اساس عملکرد کلاله در ارتباط با سن مزرعه بود. قبل از تحقیق روایی پرسشنامه تأیید شد و پایایی آن نیز با استفاده از روش بازآزمایی تعیین گردید. نتایج نشان داد، هیچکدام از کشاورزان معمولی و ماهر تحصیلات کشاورزی نداشتند، در حالی‌که 15 درصد از کشاورزان پیشرو دارای تحصیلات کشاورزی بودند. میانگین سال‌های تحصیلات کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به-ترتیب 1/7، 5/7 و 9/10 سال بود. بیشترین تعداد کشاورزان معمولی و ماهر (به‌ترتیب 2/46 و 7/35 درصد) در شهریور و بیشترین تعداد کشاورزان پیشرو (5/37 درصد) در خردادماه کشت زعفران را انجام می‌دهند. میانگین مصرف بنه توسط کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به‌ترتیب 9/8، 9/8 و 5/10 تن در هکتار و میانگین مقدار توصیه شده توسط کارشناسان 4/10 تن در هکتار بود. تمامی کارشناسان زراعت زعفران روش کشت دانه‌تسبیحی را توصیه نمودند که به‌ترتیب با رویة 30، 1/43 و 4/44 کشاورزان معمولی، ماهرو پیشرو هماهنگی داشت. حداقل وزن بنه توصیه شده توسط کارشناسان کشاورزی 8 گرم بود، که از این نظر 7/18 درصد کشاورزان معمولی، 25 درصد کشاورزان ماهر و 100 درصد کشاورزان پیشرو با این توصیه هماهنگی داشتند. وجین دستی رایج-ترین روش کنترل علف‌های هرز در بین کشاورزان بود و توصیة اکثر کارشناسان مبنی بر حفظ بقایای برگ زعفران به‌عنوان مالچ، توسط بیشتر کشاورزان اعمال نمی‌شود. بیشتر کارشناسان بهره‌برداری از مزرعه به مدت 5 تا 6 سال و بیشتر کشاورزان بهره‌برداری به مدت 7 تا 8 سال را مناسب دانستند. در مجموع، پایین بودن سطح دانش عمومی و زراعی، روش کاشت کپه‌ای، کاشت بنه‌های مادری با وزن کم، تاریخ کاشت نامناسب و بهره‌برداری طولانی‌مدت از مزرعه از جمله مهم‌ترین موارد مدیریت ناصحیح مزارع زعفران خصوصاً توسط کشاورزان معمولی بود.

کلیدواژه‌ها

• بسترکاذب
• بنه
• تاریخ کاشت
• تناوب زراعی
• کلاله
• کود سبز

موضوعات

• کشاورزی و علوم پایه

عنوان مقاله [English]

Analysis and description of the most important agronomic factors affecting yield gap of saffron fields

نویسندگان [English]

• Hamid-reza Fallahi ¹
• Alijan Salariyan ²

¹ Associate Professor, Plant and Environmental Stresses Research Group, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, University of Birjand, Iran

² Researcher and technical expert of research, educational and extention affairs of Saffron Institute, University of Torbat-Heydariyeh

چکیده [English]

This descriptive research was conducted as interviews using 125 questionnaires among the saffron farmers of Torbat-Heydariyeh, Iran, during 2020-2021. The aim of this study was to compare the most important agronomic operations related to saffron cultivation among three groups of farmers (ordinary, skilled and leading farmers), and to compare the methods used by the farmers with the recommendations of saffron researchers. The classification of farmers into the three mentioned groups was based on the stigma yield in relation to the field age. Before the research, the validity of the questionnaire was confirmed and its reliability was also determined using the test-retest method. The results showed that against 15% of leading farmers, none of the ordinary and skilled farmers had agricultural education. The average education of ordinary, skilled and leading farmers were 7.1, 7.5 and 10.9 years, respectively. Corm planting date of the highest number of ordinary and skilled farmers (46.2% and 35.7%, respectively) was in September, while for the leading farmers (37.5%) was in June. The average amounts of corm application by ordinary, skilled and leading farmers was 8.9, 8.9 and 10.5 ton ha-1, respectively, and the average amount recommended by researchers was 10.4 ton ha-1. All the saffron researchers recommended the corm row planting method, which is accordance with the 30, 43.1 and 44.4% procedures of ordinary, skilled and leading farmers, respectively. The minimum corm weight recommended by researchers was 8 g, which is applied by 18.7% of ordinary farmers, 25% of skilled farmers and 100% of leading farmers. Hand weeding was the most common method of weeds control among all farmers. Contrary to the recommendation of most researchers to remain saffron leaves as mulch, the leaves are mainly used as animal feed. The appropriate field age according to researcher’s recommendation was 5-6 years, while most of the farmers use the field for 7-8 years after each planting time. In general, the low level of knowledge, mass planting method (several corms in each planting point), planting of small mother corms, inappropriate planting date and long-term exploitation of the fields were the most important cases of improper field management, especially by ordinary farmers.

کلیدواژه‌ها [English]

• corm
• crop rotation
• false seedbed
• green manure
• planting date
• stigma