نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی یعقوبی ¹
• مصطفی یعقوب‌زاده ²
• معین توسن ³

¹ 1 گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت حیدریه؛ 2 پژوهشگر پژوهشکده زعفران دانشگاه تربت حیدریه

² دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

³ دانشجوی دکتری منابع آب، گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند

چکیده

زعفران یکی از با ارزش‌ترین محصولات کشاورزی در بازار جهانی است. بیشترین سطح زیر کشت و بیشترین میزان تولید این محصول ‏در ایران است. با این وجود، سهم زعفران ایران از ارزش افزوده این محصول در بازارهای جهانی غیر قابل قبول و رو به افول است که ‏نشان‌دهنده چالش‌های عدیده این صنعت است. هدف پژوهش حاضر تبیین ساختارهای پنهان چالش‌های تولید، فرآوری و بازار و رتبه‌بندی ‏مهم‌ترین چالش‌های صنعت زعفران در شهرستان تربت‌حیدریه به عنوان قطب زعفران دنیا است. داده‌های مورد نیاز با استفاده از روش ‏نمونه‌گیری در دسترس به تعداد 108 پرسشنامه در سال 1402 گردآوری شد. ساختارهای پنهان با تکیه بر تحلیل مولفه‌های اصلی شناسایی ‏شد، و رتبه‌بندی چالش‌ها با تکیه بر آزمون رتبه فریدمن و ضرایب وزنی بدست آمده از تحلیل عاملی اکتشافی انجام گردید. نتایج نشان داد ‏مهم‌ترین چالش صنعت زعفران در حوزه تولید تغییر اقلیم، در حوزه فرآوری نیاز به سرمایه گردش بالا، در حوزه بازارهای بین‌المللی قوانین ‏سخت‌گیرانه گمرکی و در حوزه بازارهای داخلی عدم همکاری شرکت تعاونی روستایی جهت خرید محصول است. به علاوه، مهم‌ترین ‏مؤلفه‌های پنهان در حوزه تولید، ناپایداری تولید و عدم بهره‌وری تولید؛ در حوزۀ فرآوری، چالش‌های فنی و زیرساختی و چالش‌های مالی، در ‏حوزه بازار داخلی، عدم توسعۀ بازار رقابتی داخلی و ضعف نهادی بازار داخلی و در حوزۀ بازار بین‌المللی، عدم دسترسی به بازارهای خارجی و ‏کیفیت نامطلوب زعفران در بازارهای خارجی می‌باشند. ‏

کلیدواژه‌ها

• چالش‌های بازار
• تحلیل عاملی اکتشافی
• رتبه‌بندی
• آزمون‌های ناپارامتری
• بهره‌وری کشاورزی

موضوعات

• اقتصاد و بازاریابی

عنوان مقاله [English]

Factor analysis and ranking of saffron production, processing ‎and market challenges in Torbat Heydarieh, Iran.

نویسندگان [English]

• morteza Yaqubi ¹
• Mostafa Yaghoobzadeh ²
• Moein Tosan ³

¹ 1 Department of Agricultural Economics, Agriculture Faculty, University of Torbat Heydarieh, Iran; 2 Saffron Institute, University of Torbat Heydarieh, Iran

² Associate Professor, Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture, Birjand University

³ PhD. student of Water Resources, Water Engineering Department, Birjand University

چکیده [English]

Saffron is one of the most valuable agricultural products in the global market. Iran has the largest area under ‎cultivation and the highest production of this crop. However, Iran's share of the value added of saffron in the ‎global market is unacceptable and declining, which indicates the many challenges facing this industry. The ‎purpose of this research is to explain the hidden structures of the challenges of production, processing, and ‎marketing, and to rank the most important challenges of the saffron industry in Torbat Heydarieh, Iran, which ‎is the world's saffron center. The necessary data were collected in 2023 using a convenience sample of 108 ‎questionnaires. The challenges were ranked using Friedman's test and the weight coefficients obtained from ‎factor analysis. Principal component analysis was used to identify the hidden patterns in the challenges of ‎production, processing, and market (domestic and international) of the saffron industry in Torbat-e Heydarieh. ‎The challenges were then ranked using Friedman's test and the weight coefficients obtained from factor ‎analysis. The study found that the most important challenge facing the saffron industry in the production ‎sector is climate change, in the processing sector is the need for high working capital, in the international ‎markets is strict customs regulations, and in the domestic markets is the lack of cooperation of the rural ‎cooperative to purchase the product. Factor analysis revealed that the most important hidden components in ‎the production sector are "production instability" and "low production efficiency"; in the processing sector, ‎‎"technical and infrastructural challenges" and "financial challenges"; in the domestic market, "lack of ‎development of the domestic competitive market" and "weak domestic market institutions"; and in the ‎international market, "lack of access to foreign markets" and "poor saffron quality in foreign markets."‎

کلیدواژه‌ها [English]

• Market challenges
• Factor analysis
• Ranking
• Non-parametric tests
• Agricultural productivity