مقاله علمی پژوهشی
کشاورزی و علوم پایه
محمود غلامی؛ محمد کافی؛ حمید رضا خزایی؛ حسین ابرقوئی
چکیده
به منظور بررسی رفتار رقابتی بین بنه‌های زعفران، آزمایشی به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در یک مزرعه تحقیقاتی واقع در بخش چرخاب از توابع استان یزد طی سه سال به اجرا درآمد. کرت‌های اصلی شامل سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی) و کرت‌های فرعی شامل شاهد، 10 تن در هکتار کود دامی و یا 10 تن ورمی‌کمپوست ...
بیشتر
به منظور بررسی رفتار رقابتی بین بنه‌های زعفران، آزمایشی به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در یک مزرعه تحقیقاتی واقع در بخش چرخاب از توابع استان یزد طی سه سال به اجرا درآمد. کرت‌های اصلی شامل سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی) و کرت‌های فرعی شامل شاهد، 10 تن در هکتار کود دامی و یا 10 تن ورمی‌کمپوست به صورت توزیع روی سطح خاک، 5 ویا 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست در زیر ردیف‌های کاشت، 10 لیتر در هکتار هیومستر سفرون در یک نوبت و در دو نوبت پس از گلدهی بود. نتایج نشان داد که تحت شرایط تنش ملایم، تعداد کل بنه و وزن کل بنه‌ها در هر بوته نسبت به تیمار شاهد، به ترتیب بیش از 30% و 17% کاهش یافت. اما متوسط وزن کل بنه 12% افزایش یافت. در تنش شدید خشکی، وزن کل بنه موثر و تعداد بنه موثر بیش از 50% نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. طی سه سال آزمایش، تعداد کل بنه موثر، وزن کل بنه موثر، تعداد کل بنه و وزن کل بنه به ترتیب 189%، 205%، 470% و 263% افزایش یافت. درحالیکه متوسط وزن کل بنه و نسبت وزنی و عددی بنه‌های موثر به کل بنه‌ها به ترتیب 38%، 17% و 48% کاهش یافت. در مجموع، افزایش مطلق وزن بنه‌ها در هر سال، ناشی از افزایش تعداد بنه بود ولی نسبت بنه‌های درشت به بنه‌های ریز، به دلیل رقابت بین بنه‌ها، هر ساله کاهش یافت. زعفران در شرایط تنش ملایم سعی در افزایش وزن بنه در مقایسه با تعداد بنه دارد و در شرایط تنش شدید خشکی، گیاه زعفران، بیشتر سعی می‌کند مواد فتوسنتزی بین تعداد بنه بیشتری توزیع شده و تعداد بنه را افزایش می‌دهد.
مقاله علمی پژوهشی
کشاورزی و علوم پایه
حمید رضا فلاحی؛ علیجان سالاریان
چکیده
این پژوهش توصیفی به‌صورت مصاحبه و تکمیل پرسشنامه (125 عدد) در بین کشاورزان زعفران‌کار شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1399-1400 انجام گرفت. هدف از اجرای این تحقیق توصیف مهم‌ترین دلایل بالا بودن خلاء عملکرد مزارع زعفران از طریق مقایسه مهم‌ترین عملیات زراعی مرتبط با زراعت این گیاه در بین سه گروه از کشاورزان (معمولی، ماهر و پیشرو یا خبره) و نیز ...
بیشتر
این پژوهش توصیفی به‌صورت مصاحبه و تکمیل پرسشنامه (125 عدد) در بین کشاورزان زعفران‌کار شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1399-1400 انجام گرفت. هدف از اجرای این تحقیق توصیف مهم‌ترین دلایل بالا بودن خلاء عملکرد مزارع زعفران از طریق مقایسه مهم‌ترین عملیات زراعی مرتبط با زراعت این گیاه در بین سه گروه از کشاورزان (معمولی، ماهر و پیشرو یا خبره) و نیز مقایسه روش‌های بکارگیری شده توسط کشاورزان با توصیه‌های کارشناسان علم زعفران بود. تقسیم‌بندی کشاورزان در هر یک از سه گروه، بر اساس عملکرد کلاله در ارتباط با سن مزرعه بود. قبل از تحقیق روایی پرسشنامه تأیید شد و پایایی آن نیز با استفاده از روش بازآزمایی تعیین گردید. نتایج نشان داد، هیچکدام از کشاورزان معمولی و ماهر تحصیلات کشاورزی نداشتند، در حالی‌که 15 درصد از کشاورزان پیشرو دارای تحصیلات کشاورزی بودند. میانگین سال‌های تحصیلات کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به-ترتیب 1/7، 5/7 و 9/10 سال بود. بیشترین تعداد کشاورزان معمولی و ماهر (به‌ترتیب 2/46 و 7/35 درصد) در شهریور و بیشترین تعداد کشاورزان پیشرو (5/37 درصد) در خردادماه کشت زعفران را انجام می‌دهند. میانگین مصرف بنه توسط کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به‌ترتیب 9/8، 9/8 و 5/10 تن در هکتار و میانگین مقدار توصیه شده توسط کارشناسان 4/10 تن در هکتار بود. تمامی کارشناسان زراعت زعفران روش کشت دانه‌تسبیحی را توصیه نمودند که به‌ترتیب با رویة 30، 1/43 و 4/44 کشاورزان معمولی، ماهرو پیشرو هماهنگی داشت. حداقل وزن بنه توصیه شده توسط کارشناسان کشاورزی 8 گرم بود، که از این نظر 7/18 درصد کشاورزان معمولی، 25 درصد کشاورزان ماهر و 100 درصد کشاورزان پیشرو با این توصیه هماهنگی داشتند. وجین دستی رایج-ترین روش کنترل علف‌های هرز در بین کشاورزان بود و توصیة اکثر کارشناسان مبنی بر حفظ بقایای برگ زعفران به‌عنوان مالچ، توسط بیشتر کشاورزان اعمال نمی‌شود. بیشتر کارشناسان بهره‌برداری از مزرعه به مدت 5 تا 6 سال و بیشتر کشاورزان بهره‌برداری به مدت 7 تا 8 سال را مناسب دانستند. در مجموع، پایین بودن سطح دانش عمومی و زراعی، روش کاشت کپه‌ای، کاشت بنه‌های مادری با وزن کم، تاریخ کاشت نامناسب و بهره‌برداری طولانی‌مدت از مزرعه از جمله مهم‌ترین موارد مدیریت ناصحیح مزارع زعفران خصوصاً توسط کشاورزان معمولی بود.
مقاله علمی پژوهشی
کشاورزی و علوم پایه
امیر اکبری؛ علی نقی ضیائی؛ سید محمدرضا ناقدی فر؛ پرویز رضوانی مقدم؛ مهدی غلامی شرفخانه
چکیده
زعفران یکی از ارزشمندترین ادویه‌های جهان به شمار می‌آید و باتوجه به ارزش اقتصادی بالا و نیاز آبی پایین، کشت آن در شرق ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این پژوهش که در سال زراعی 1401-1400در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد صورت گرفت، مدل اکواکراپ جهت شبیه‌سازی عملکرد گیاه زعفران با استفاده از اندازه‌گیری‌های میدانی واسنجی ...
بیشتر
زعفران یکی از ارزشمندترین ادویه‌های جهان به شمار می‌آید و باتوجه به ارزش اقتصادی بالا و نیاز آبی پایین، کشت آن در شرق ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این پژوهش که در سال زراعی 1401-1400در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد صورت گرفت، مدل اکواکراپ جهت شبیه‌سازی عملکرد گیاه زعفران با استفاده از اندازه‌گیری‌های میدانی واسنجی و صحت‌سنجی شد. بدین منظور رطوبت خاک، زیست‌توده و سطح سایه‌انداز گیاه با تفکیک زمانی نسبتا بالا در طول فصل رشد اندازه‌گیری گردید. مقدار ضریب همبستگی پیرسون، میانگین ریشه مربعات خطا، شاخص توافق ویلموت و ضریب کارایی نش - ساتکلیف برای شبیه‌سازی رطوبت به ترتیب 87/0، 8/7 میلی‌متر،92/0 و 62/0 ، برای زیست‌توده گیاه 99/0، 3/0 تن برهکتار، 99/0 و 98/0 و همچنین برای سطح سایه‌انداز گیاه 98/0 ،5 درصد، 98/0 و 93/0 به دست آمد. بازه‌های حساس گیاه زعفران از طریق بررسی تغییرات وزن بنه دختری ، زیست‌توده و بهره‌وری آب در طول مراحل مختلف رشد نسبت به تنش آبی تعیین و یک سناریوی اصلاح‌شده جهت بهبود وضعیت آبیاری مزرعه پیشنهاد گردید. با اعمال این سناریو و اجرای مدل، مقدار وزن بنه دختری از 550/5 به 693/7 تن بر هکتار و زیست توده از 204/7 به 395/9 تن بر هکتار افزایش یافت. مقدار بهره‌وری آب نیز از 50/3 به 69/3 کیلوگرم بر مترمکعب رسید و 85 میلی‌متر آب صرفه‌جویی شد.
مقاله علمی پژوهشی
زیست فناوری، ژنتیک و اصلاح نباتات
مهدی حسنلو؛ محمدرضا عظیمی مقدم؛ سید علیرضا سلامی؛ احسان محسنی فرد
چکیده
زعفران زراعی Crocus sativus L. گیاهی دارویی، پرکاربرد و گران‌قیمت بوده دارای مواد موثره مهم: کروسین، پیکروکروسین و سافرانال است که ویژگی های رنگ، طعم و بو به آن می‌دهد. جستجوی منابع جدید تولید کننده آپوکارتنوئیدهای مذکور اهمیت تحقیق روی آن را روز به روز آشکارتر می‌کند. از آنجایی که کشور ایران دارای گونه های وحشی دیپلوئید با ویژگی‌هایی ...
بیشتر
زعفران زراعی Crocus sativus L. گیاهی دارویی، پرکاربرد و گران‌قیمت بوده دارای مواد موثره مهم: کروسین، پیکروکروسین و سافرانال است که ویژگی های رنگ، طعم و بو به آن می‌دهد. جستجوی منابع جدید تولید کننده آپوکارتنوئیدهای مذکور اهمیت تحقیق روی آن را روز به روز آشکارتر می‌کند. از آنجایی که کشور ایران دارای گونه های وحشی دیپلوئید با ویژگی‌هایی نزدیک به گونه زراعی تری‌پلوئید عقیم است، در تحقیق حاضر دو گونه زعفران خزر C.caspius و زیباC.Speciosus درکنار گونه زراعی، بررسی و 6 ژن فعال در مسیر تولید سه ماده موثره مذکور، CCD2,ALDH,PSY,LCY,BCH,UGT74 (و یک ژن خانه دار TUB به عنوان ژن کنترل داخلی با بیان ثابت در تمام بافت‌ها) در دو بافت گل کلاله و گلپوش (تپال) و در پنج مرحله (زمان) گلدهی شامل مرحله تشکیل غنچه (غنچه نارس)، غنچه آماده شکفتن،گل تازه باز شده، گل بالغ و گل پیر مورد تحقیق قرار گرفت. با کمک Real Time PCR نسبت بیان (Fold change) به ژن کنترل داخلی (با لگاریتم برپایه 2) در ژن‌های مختلف بررسی و الگو های بیان متفاوت و گاهاً متشابه با بیان ژن در گونه زراعی در دو بافت تپال و کلاله مشاهده شد. براساس نتایج حاصل در این مطالعه و افزیش و یا کاهش بیان برخی ژن‌های دخیل در مسیرهای تولید آپوکارتنوئیدها، همزمان با رشد مراحل از غنچه تا مرحله پیری گل، انتظار می رود از سه ماده پیش‌گفته و یا از سایر آپوکارتنوئیدها در متابولوم گل‌ها، مواردی در گونه های غیر تری‌پلوئید کشف و رهیافت‌هایی برای استفاده تجاری از گونه‌های وحشی زعفران ایرانی ایجاد و مسیر تجاری سازی آن هموارگردد.
مقاله علمی پژوهشی
علوم و صنایع دارویی و پزشکی
محبوبه ناصری؛ علیرضا رامندی؛ فرحناز محمدی
چکیده
بررسی خواص فارماکولوژیک زعفران ومواد موثره آن باتوجه به کاربردهای بالینی و بهداشتی که در انسان می‌تواند داشته باشد، حائزاهمیت است. دیابت بیماری مزمنی است که با کاهش ترشح انسولین ناشی از اختلال در عملکرد سلول‌های بتا در پانکراس یا افـزایش مقاومـتبه انسولین مشخص می‌شود. گرایش به درمان دیابت توسط داروهای گیاهی که دارای عوارض جانبی ...
بیشتر
بررسی خواص فارماکولوژیک زعفران ومواد موثره آن باتوجه به کاربردهای بالینی و بهداشتی که در انسان می‌تواند داشته باشد، حائزاهمیت است. دیابت بیماری مزمنی است که با کاهش ترشح انسولین ناشی از اختلال در عملکرد سلول‌های بتا در پانکراس یا افـزایش مقاومـتبه انسولین مشخص می‌شود. گرایش به درمان دیابت توسط داروهای گیاهی که دارای عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای شیمیایی هستند،روز به روز گسترش می یابد. این مطالعه برای اولین بار با هدف بررسی تاثیرعصاره آبی بنه زعفران بر میزان گلوکز خون و آنزیم‌های کبدی در موش‌های صـحرایی دیـابتیانجام شد. موش‌های صحرایی نر به‌طور تصادفی به گروه‌های سالم و بیمار بدون درمان و تحتدرمان با دوزهای 100، 200 و 300 میلی‌گرم بر کیلو‌گرمعصاره آبی بنه زعفران تقسیم شدند. برای القای دیابت از استرپتوزوتوسین استفاده شد. به دنبال تزریق عصاره بنه زعفران میزان مرگ و میر به صورت چشمگیری کاهش یافت. دوزهای 200 و 300 میلی‌گرم برکیلو‌گرماز عصاره آبی بنه زعفران سبب کنترل کاهش وزن موش‌های دیابتی گردیدند به گونه‌ای که دوز 300 میلی‌گرم بر کیلوگرم نسبت به تیمار کنترل بدون دیابت معنی‌دار نبود. نتایج نشان داد که تزریق عصاره آبی بنه زعفران سبب کاهش معنی‌دار گلوکز ناشتا خون شد. دوز 300 میلی گرم در روز 15 بعد از القا دیابت، سبب کاهش چشمگیری در سطح گلوکز خون گردید به نظر می‌رسد یکی از مکانیسم‌های اثرهیپوگلیسمیک عصاره زعفران که موجب افزایش ترشح انسولین از سلول‌هایبتای پانکراس می‌شودباعث این اتفاق بوده است. دوز 300 میلی‌گرم بر کیلوگرم سبب کاهش آنزیم‌های کبدی AST و ALT درسرم خونی گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که عصاره آبی بنه زعفران علاوه بر بر کاهش قند خون و کنترل بیماری دیابت باعث تنظیم فعالیت آنزیم‌های کبدی می‌شود.
مقاله علمی پژوهشی
اقتصاد و بازاریابی
سید حسین محمدزاده؛ علیرضا کرباسی؛ حسین محمدی
چکیده
تجارب چندساله اخیر ایران نشان می‌دهد که تکیه اقتصاد به درآمد حاصل از فروش نفت خام، بی‌ثباتی درآمد صادراتی را به‌دنبال دارد.زعفران یکی از اقلام مهم صادراتی بخش کشاورزی و گیاهان دارویی است که در سال‌های اخیر علی‌رغم افزایش سطح زیرکشت و تولید ، صادرات هم‌پای آن رشد نداشته است. استان خراسان‌رضوی یکی از استان‌های پیشرو در تولید ...
بیشتر
تجارب چندساله اخیر ایران نشان می‌دهد که تکیه اقتصاد به درآمد حاصل از فروش نفت خام، بی‌ثباتی درآمد صادراتی را به‌دنبال دارد.زعفران یکی از اقلام مهم صادراتی بخش کشاورزی و گیاهان دارویی است که در سال‌های اخیر علی‌رغم افزایش سطح زیرکشت و تولید ، صادرات هم‌پای آن رشد نداشته است. استان خراسان‌رضوی یکی از استان‌های پیشرو در تولید و تجارت این محصول به‌حساب می‌آید. این مطالعه بر آن است تا ضمن ارائه شاخص چندبعدی توسعه صادرات به بررسی عامل های مؤثر بر این شاخص در مورد محصول زعفران در خراسان رضوی و کشورهای طرف تجارت آن در دوره زمانی 2020- 2011 بپردازد. آمار و اطلاعات لازم از طریق تکمیل پرسشنامه از 24 شرکت صادرکننده فعال در این حوزه در استان خراسان رضوی و 14 شرکت صادرکننده در کشورهای آلمان، ایتالیا، هند و چین جمع آوری گردید. به منظور بررسی شبکه تجارت خارجی زعفران و عوامل مؤثر بر شاخص توسعه صادرات از الگوی پانل سه بعدی استفاده گردید. اندازه گیری شاخص توسعه صادرات با استفاده از زیرشاخص های عملکرد صادرات، مدیریت صادرات و راهبرد صادراتی انجام گردید. نتایج نشان داد که سابقه فعالیتی شرکت، اندازه شرکت، استراتژی های بازاریابی، استانداردهای صادراتی، هزینه های تحقیق و توسعه، شاخص سیاست حمایتی دولت، دیپلماسی خارجی دولت، ارزش تولیدات داخلی، توسعه برند و آمیخته های بازاریابی از عوامل اثر گذار بر شاخص توسعه صادرات گیاهان دارویی می باشد.
