زراعت و فناوری زعفران

مقاله علمی پژوهشی کشاورزی و علوم پایه

اثر استفاده از نانو کود گاوی در مقایسه با کودهای شیمیایی و گاوی رایج بر عملکرد زعفران و برخی خصوصیات خاک

حسام آریان پور؛ حسین صحابی؛ حسن فیضی؛ علی جان سالاریان؛ امیر سالاری

دوره 10، شماره 4 ، بهمن 1401، صفحه 305-323

https://doi.org/10.22048/jsat.2022.366991.1470

چکیده

کودگاوی از متداولترین کودهای مصرفی در زعفرانکاری است، اما مشکل اصلی آن سرعت کم آزادسازی عناصر غذایی است؛ که کشاورز را بسمت استفاده از کودهای شیمیایی سوق می‌دهد. باورود فناوری نانو به عرصه کشاورزی انتظار می‌رود تا راه‌حل مناسبی برای بهبود زمان جذب کودهای آلی پیدا شود. نانوذرات کودگاوی با سطح ویژه بیشتر می‌توانند مدت زمان تجزیه ... بیشتر کودگاوی از متداولترین کودهای مصرفی در زعفرانکاری است، اما مشکل اصلی آن سرعت کم آزادسازی عناصر غذایی است؛ که کشاورز را بسمت استفاده از کودهای شیمیایی سوق می‌دهد. باورود فناوری نانو به عرصه کشاورزی انتظار می‌رود تا راه‌حل مناسبی برای بهبود زمان جذب کودهای آلی پیدا شود. نانوذرات کودگاوی با سطح ویژه بیشتر می‌توانند مدت زمان تجزیه کودگاوی را کاهش دهند. از اینرو طرحی بصورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی جهت مقایسه عملکرد کودهای شیمیایی و گاوی معمول با کودگاوی درمقیاس نانو برروی عملکرد زعفران و خصوصیات خاک اجرا شد. فاکتور اصلی در هفت سطح (شامل نانو کودگاوی به دومیزان پنج و 20تن درهکتار وبه دوصورت کاربرد بعنوان مالچ و مخلوط با خاک، کودگاوی معمولی به‌میزان 20تن در هکتار و به دوصورت مالچ و مخلوط با خاک وعدم مصرف کودگاوی) و فاکتورفرعی شامل کود شیمیایی NPK (در دوسطح مصرف و عدم مصرف) بودند. نتایج نشان داد که با نانوکردن کودگاوی نیمه‌عمر آن درخاک از حدود 36هفته به 11هفته کاهش یافت. تیمار مصرف نانوکودگاوی به‌میزان 20تن درهکتار بصورت مخلوط در خاک نسبت به تیمارهای کودگاوی معمولی، تیمار کود شیمیایی و شاهد بترتیب افزایش عملکرد خشک کلاله به میزان 7/43، 46 و 57 درصدی را نشان داد. نانوکردن کودگاوی سبب حفظ رطوبت بیشتر، مقاومت مکانیکی کمتر خاک ودرصد عناصر غذایی بیشتر درگیاه شد. درمقایسه دو روش مختلف مصرف کود، درروش مالچ میزان رطوبت بیشتر درخاک و مقاومت مکانیکی سطحی کمتر و در روش مخلوط میزان عناصر غذایی بیشتر دربرگ مشاهده شد. نتایج نشان داد درصورت نانوکردن کودگاوی، روش مخلوط نسبت به مالچ ارجحیت دارد. با نانوکردن کودگاوی، استفاده از روش مخلوط به‌جای مالچ و کابرد سطوح بالاتر کودهای گاوی از تأثیر هم‌افزایی کودهای شیمیایی درافزایش عملکرد کاسته شد، بطوریکه درتیمار کاربرد کودگاوی نانو به‌مقدار 20تن درهکتار و به‌روش مخلوط در خاک افزایش عملکرد معنی‌داری در اثر افزودن کود شیمیایی مشاهده نشد. همچنین اعمال تیمار کودگاوی نانو به مقدار پنج تن در هکتار نسبت به تیمار کودگاوی معمولی به‌میزان 20تن درهکتار، افزایش عملکرد 22درصدی نشان داد. درمجموع نتایج نشان داد که؛ می‌توان با نانوکردن کودگاوی سبب افزایش 22درصدی عملکرد درکنار کاهش 75درصدی مصرف کودهای گاوی درفصل دوم رشد زعفران شد.

مقاله علمی پژوهشی کشاورزی و علوم پایه

اثر انواع مالچ شیمیایی و آلی بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک و عملکرد کمی و کیفی کلاله زعفران در منطقه قائنات

زهره ناتوان؛ روح الله مرادی؛ مهدی نقی زاده؛ نسیبه پورقاسمیان

دوره 10، شماره 4 ، بهمن 1401، صفحه 325-341

https://doi.org/10.22048/jsat.2022.368175.1473

چکیده

به‏منظور بررسی تاثیر انواع مختلف مالچ شیمیایی و آلی خصوصیات مختلف خاک و عملکرد کمی و کیفی زعفران (Crocus sativus L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه چهار ساله زعفران در شهرستان قاین در سال 1397 تا 1399 اجرا شد. تیمارها شامل استفاده از انواع مختلف مالچ برای کنترل علف هرز شامل عدم کنترل، وجین دستی، پلاستیک شفاف و پلاستیک ... بیشتر به‏منظور بررسی تاثیر انواع مختلف مالچ شیمیایی و آلی خصوصیات مختلف خاک و عملکرد کمی و کیفی زعفران (Crocus sativus L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه چهار ساله زعفران در شهرستان قاین در سال 1397 تا 1399 اجرا شد. تیمارها شامل استفاده از انواع مختلف مالچ برای کنترل علف هرز شامل عدم کنترل، وجین دستی، پلاستیک شفاف و پلاستیک سیاه (به ضخامت 15 تا 20 میکرومتر)، بقایای برگ انگور، کلش گندم، برگ انار، برگ پسته، کلش جو، تفاله موم زنبور عسل و پوشال بنه زعفران (به ضخامت 5 تا 10 سانتیمتر) بود. نتایج نشان داد که همه تیمارهای مورد بررسی به استثنای پلاستیک شفاف و سیاه باعث بهبود پتاسیم خاک نسبت به وجین دستی شدند. تیمارهای تفاله موم زنبور عسل (083/0 درصد)، برگ پسته (081/0 درصد) و پلاستیک شفاف (080/0 درصد) بالاترین میزان نیتروژن خاک را شامل شدند. بیشترین میزان کربن (838/0 درصد) و ماده آلی خاک (17/1 درصد) نیز در تیمار مالچ تفاله موم زنبور عسل مشاهده شد. این تیمار همچنین باعث اسیدی شدن خاک نسبت به دیگر تیمارها شد. استفاده از کلیه مالچ‏ها‏ی مورد بررسی بجز پلاستیک شفاف باعث افزایش معنی دار عملکرد کلاله زعفران نسبت به شرایط عدم وجین شدند. تفاله موم زنبور عسل و کلش گندم به ترتیب بالاترین عملکرد کلاله (89/4 و 32/4 کیلوگرم در هکتار) را دارا بودند، که به ترتیب باعث افزایش 213 و 177 درصدی عملکرد کلاله نسبت به تیمار عدم وجین شدند. مالچ پلاستیک سیاه، برگ انار و برگ انگور اختلاف معنی داری با تیمار وجین دستی از نظر عملکرد کلاله زعفران نشان ندادند. بیشترین میزان سافرانال، کروسین و پیکروکروسین زعفران در تیمار مالچ پلاستیک سیاه بدست آمد. بطور کلی، نتایج تایید نمود که استفاده از کلیه مالچ‏ها‏ی مورد استفاده به استثنای پلاستیک شفاف منجر به بهبود خصوصیات خاک و عملکرد کلاله زعفران نسبت به عدم وجین شدند و قابل توصیه برای کشاورزان می‏باشند.

مقاله علمی پژوهشی سایر موضوعات مرتبط با زعفران

بررسی اثر تراکم کاشت، اندازه بنه و عمق کاشت بر کمیت و کیفیت بنه استحصالی از مزارع ازدیادی بنه زعفران

حمید رضا شریفی؛ زهره نبی پور؛ حمیدرضا توکلی کاخکی

دوره 10، شماره 4 ، بهمن 1401، صفحه 367-345

https://doi.org/10.22048/jsat.2023.368168.1474

چکیده

به منظور بررسی اثر تراکم کاشت، وزن بنه و عمق کاشت بر کمیت و کیفیت بنه استحصالی از مزارع تولید از مزارع ازدیادی بنه زعفران، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی (ایستگاه تحقیقات گناباد در سال زراعی 98-1397 و 99-1398 انجام شد. در این تحقیق ... بیشتر به منظور بررسی اثر تراکم کاشت، وزن بنه و عمق کاشت بر کمیت و کیفیت بنه استحصالی از مزارع تولید از مزارع ازدیادی بنه زعفران، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی (ایستگاه تحقیقات گناباد در سال زراعی 98-1397 و 99-1398 انجام شد. در این تحقیق تیمار تراکم کاشت (در چهار سطح 60، 90، 120 و 150 بنه در متر مربع) در کرت اصلی و فاکتوریل عمق کاشت (در دو سطح2± 15 و 2± 25سانتی متر از سطح خاک) و وزن بنه (در دو سطح 1±4و 1±8 گرم) در کرت فرعی قرار داشتند. نتایج نشان داد که تراکم بیشتر باعث افزایش تعداد بنه دختری در متر مربع و مجموع وزن کل بنه‌های دختری در متر مربع و کاهش میانگین وزن تر تک بنه شد. افزون بر این افزایش وزن بنه مادری و کاشت سطحی موجب افزایش تعداد بنه دختری، میانگین وزن تر تک بنه دختری، مجموع وزن تر کل بنه‌های دختری، و ضریب تکثیر گردید. اثر متقابل دوگانه تراکم × وزن بنه بر تعداد بنه دختری، مجموع وزن تر کل بنه‌های دختری، ، اثر متقابل تراکم × عمق کاشت بر میانگین وزن تک بنه و نسبت وزن بنه برداشت شده به کاشت شده و اثر متقابل وزن بنه × عمق کاشت بر تعداد بنه دختری در سال دوم میانگین وزن تر تک بنه و مجموع وزن تر کل بنه‌های دختری در متر مربع فقط در سال اول معنی‌دار بود. بر این اساس اثر افزایش وزن بنه مادری بر بهبود وزن تر بنه‌های دختری در عمق 15 بیشتر از 25 سانتی متر بود. در مجموع چنین بنظر می‌رسد که حداقل در مزارعی که با هدف استحصال بنه‌های بذری در سال‌های اول کشت می‌شوند، استفاده از تراکم 120 بنه در متر مربع با استفاده از بنه‌های مادری استاندارد (یعنی میانگین وزن بنه 8 گرم) و کاشت سطحی (یعنی عمق کاشت 15 سانتی متر) قابل توصیه باشد ولی جهت مزارع عملکردی بنه‌های مادری درشت‌تر تنها در سال‌های اولیه از اولویت نسبی برخوردار بوده و با افزایش سن مزرعه از اهمیت اثر آن کاسته می‌شود.

مقاله علمی پژوهشی کشاورزی و علوم پایه

ارزیابی مدیریت آبیاری و تغذیه ای زعفران در بین گروه های مختلف تولیدکننده در مقایسه با توصیه های کارشناسان

حمید رضا فلاحی؛ علیجان سالاریان

دوره 10، شماره 4 ، بهمن 1401، صفحه 390-371

https://doi.org/10.22048/jsat.2022.357060.1466

چکیده

این تحقیق به صورت پرسشنامه‌ای و نیز با کمک گرفتن از نتایج آنالیز خاک (محتوای مادة آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم) مزارع زعفران شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1400-1399 اجرا شد. در این پژوهش روش‌های مدیریت آبیاری و تغذیه‌ای زعفران در بین سه گروه‌ تولیدکننده (کشاورزان پیشرو یا خبره، کشاورزان ماهر و کشاورزان معمولی) مورد بررسی قرار گرفت و با توصیه‌های ... بیشتر این تحقیق به صورت پرسشنامه‌ای و نیز با کمک گرفتن از نتایج آنالیز خاک (محتوای مادة آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم) مزارع زعفران شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1400-1399 اجرا شد. در این پژوهش روش‌های مدیریت آبیاری و تغذیه‌ای زعفران در بین سه گروه‌ تولیدکننده (کشاورزان پیشرو یا خبره، کشاورزان ماهر و کشاورزان معمولی) مورد بررسی قرار گرفت و با توصیه‌های کارشناسان علم زعفران مقایسه شد. قرارگیری کشاورزان در سه طبقة مورد اشاره بر اساس عملکرد کلاله در ارتباط با سن مزرعه بود. نتایج نشان داد بیشتر کشاورزان ماهر و پیشرو از روش مدیریت تغذیه تلفیقی مصرف کود آلی با کود شیمیایی استفاده می‌کنند (حدود 65 درصد)، در حالی‌که مصرف منفرد کود شیمیایی در بین کشاورزان معمولی بیشترین فراوانی (5/47 درصد) را داشت. میانگین مصرف کود دامی برای کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به‌ترتیب 0/5، 3/6 و 7/10 تن در هکتار در سال (کمتر از مقدار 2/19 تن توصیه شده توسط کارشناسان) و میانگین مصرف نیتروژن به‌ترتیب 5/49، 5/56 و 87 کیلوگرم در هکتار در سال (در برابر 3/93 کیلوگرم توصیه شده توسط کارشناسان) بود. مصرف فسفر و خصوصاً پتاسیم در بین کشاورزان چندان متداول نبود. میانگین محتوای ماده آلی مزارع 68/0 درصد، نیتروژن 041/0 درصد، فسفر 1/16 و پتاسیم 292 قسمت در میلیون بود که بیانگر فقر خاک-های زیرکشت زعفران از نظر مادة آلی و تا حدودی نیتروژن می‌باشد. تعداد دفعات مصرف برگی عناصر غذایی برای مزارع کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به‌ترتیب 23/0، 65/0 و 0/1 نوبت در هر سال و متوسط تعداد دفعات آبیاری به‌ترتیب 2/3، 6/3 و 6/4 نوبت در طی فصل رشد زعفران بود که کمتر از مقادیر توصیه شده توسط متخصصان می‌باشد (به‌ترتیب 55/2 و 8/5 نوبت در سال). آبیاری تابستانه (4/44 درصد از کشاورزان) و نیز روش آبیاری بارانی (8/26 درصد از کشاورزان) در بین کشاورزان پیشرو رواج بیشتری داشت. در مجموع، فقر ماده آلی و کمبود نیتروژن خاک، عدم رعایت تعداد دفعات مناسب محلول‌پاشی برگی و عدم استفاده روش‌های آبیاری نوین از مهمترین ضعف‌های مدیریتی مزارع زعفران بود.

مقاله علمی پژوهشی کشاورزی و علوم پایه

غربالگری بیوشیمیایی گیاه زعفران کشت شده در استان اردبیل بر اساس مقادیر آپوکاروتنوئیدها

الناز غفارزاده؛ نورالدین حسین پورآزاد؛ علی شاهی؛ اولیویا دمورتاس

دوره 10، شماره 4 ، بهمن 1401، صفحه 393-405

https://doi.org/10.22048/jsat.2023.327469.1454

چکیده

گیاه زعفران با نام علمی (Crocus sativus L.) و از خانواده زنبقیان بوده کلاله سه شاخه این گیاه بخاطر داشتن آپوکاروتنوئیدهای کروسین (مسئول رنگ)، پیکروکروسین (طعم تلخ) و سافرانال (عطر) از جمله گران‌ترین ادویه دنیا است. جهت بررسی کمّی این متابولیت‌ها به روش اسپکتروسکوپی و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC UV-Vis) در عصاره دو فازی حاصل شده از کلاله ... بیشتر گیاه زعفران با نام علمی (Crocus sativus L.) و از خانواده زنبقیان بوده کلاله سه شاخه این گیاه بخاطر داشتن آپوکاروتنوئیدهای کروسین (مسئول رنگ)، پیکروکروسین (طعم تلخ) و سافرانال (عطر) از جمله گران‌ترین ادویه دنیا است. جهت بررسی کمّی این متابولیت‌ها به روش اسپکتروسکوپی و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC UV-Vis) در عصاره دو فازی حاصل شده از کلاله گیاه زعفران، با هدف معرفی تیپ‌های بیوشیمیایی مناسبی از این گیاه جهت کشت در سطح استان اردبیل، تحقیقی بر پایه طرح آزمایشی بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تجزیه واریانس داده‌ها با نرم افزار آماری GenStat ver. 12.1 نشان داد که بین مناطق مورد مطالعه از نظر مقادیر کمی آپوکارتنوئیدها اختلاف معنی‌دار (P<0/01) وجود داشته و مقایسات میانگین با آزمون فیشر حفاظت شده، ضمن تایید برتری ارزیابی متابولیتی با کروماتوگرافی مایع، نشان داد در بین مناطق مورد مطالعه کیموتایپ روستای اونار در شهرستان مشگین‌شهر با تبعیت از الگوی کمی آپوکاروتنوئیدها دارای غالبیت نسبی در مقایسه با دیگر مناطق بوده و بطور میانگین مقادیر ماده کروسین، پیکروکروسین و سافرانال در وا حد حجم نمونه به ترتیب‌0/1 ±‌15/0،‌0/13±‌9/4 و‌0/21±‌1 گرم در هر صد گرم از ماده خشک اندازه‌گیری شد، با توجه به داده‌های حاصله می‌توان استنباط نمود که این منطقه از استان اردبیل، نسبت به دیگر مناطق این استان پتانسیل لازم جهت تولید این محصول را با کیفیت بالا دارا می‌باشد.

مقاله علمی پژوهشی اقتصاد و بازاریابی

عوامل موثر بر ریسک اعتباری تسهیلات اعطایی به تولیدکنندگان زعفران

حمیدرضا جعفری زاده؛ تکتم محتشمی؛ فاطمه رستگاری پور

دوره 10، شماره 4 ، بهمن 1401، صفحه 407-419

https://doi.org/10.22048/jsat.2023.324337.1450

چکیده

در ﻣﯿﺎن رﯾﺴﮏﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ بانک‌ها و مؤسسات ﻣﺎﻟﯽ را ﺗﻬﺪﯾﺪ می‌کند، رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎری ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺤﻮرﯾﺖ، ﺣﺠﻢ ﻋﻤﻠﯿﺎت و به‌ویژه ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ آن، مهم‌ترین رﯾﺴﮏ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌رود. به دلایل نبود تجهیزات حمل‌ونقل و زیرساخت ارتباطی مناسب و نیازمندی به مدیریت منابع آب و سرمایه اولیه برای تبلیغات و بسته‌بندی و غیره بخش عمده‌ای ... بیشتر در ﻣﯿﺎن رﯾﺴﮏﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ بانک‌ها و مؤسسات ﻣﺎﻟﯽ را ﺗﻬﺪﯾﺪ می‌کند، رﯾﺴﮏ اﻋﺘﺒﺎری ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺤﻮرﯾﺖ، ﺣﺠﻢ ﻋﻤﻠﯿﺎت و به‌ویژه ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ آن، مهم‌ترین رﯾﺴﮏ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌رود. به دلایل نبود تجهیزات حمل‌ونقل و زیرساخت ارتباطی مناسب و نیازمندی به مدیریت منابع آب و سرمایه اولیه برای تبلیغات و بسته‌بندی و غیره بخش عمده‌ای از تولیدکنندگان زعفران در شمال شرق کشور و به‌ویژه شهرستان زاوه در استان خراسان رضوی، از تسهیلات بانکی جهت تأمین سرمایه در گردش استفاده می‌کنند. بااین‌حال هر ساله بخشی از تسهیلات اعطایی به آن‌ها برنمی‌گردد و باعث ریسک عدم بازپرداخت برای بانک می‌شود. براین اساس، هدف از تحقیق پیش رو اندازه‌گیری ریسک اعتباری تسهیلات اعطایی به تولیدکنندگان زعفران در شهرستان زاوه می‌باشد. اطلاعات مورد بررسی مربوط به 16000 مشتری حقیقی از سه شعبه بانک کشاورزی واقع در شهرستان زاوه از ابتدای سال 1396 تا انتهای سال 1398 است که با بکارگیری الگوی لاجیت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با توجه به نتایج آزمون می-توان عنوان کرد تخصصی کردن هرچه بیشتر وام های بخش کشاورزی، پرداخت آن به افراد فنی و آموزش دیده و عدم تمدید این تسهیلات در موعد مقرر، همراه با پیگیری ها و نظارت بهتر می تواند به کارایی بهتر ریسک اعتباری کمک نماید. همچنین با توجه به تاثیرگذاری بیشتر ویژگی های مالی نسبت به ویژگی های فردی در بدحسابی مشتریان، با نزدیک تر شدن به بانکداری اسلامی که در آن بانک، شریک گیرنده تسهیلات در فعالیت های اقتصادی می باشد و سهم آورده فرد به عنوان ضمانت درنظر گرفته می شود، می توان ضمن رهایی از وثیقه محوری برای انتخاب مشتریان بهتر به پوشش هرچه بهتر ریسک های اعتباری کمک کرد.

کشاورزی و علوم پایه

اثر آللوپاتیک عصاره آبی برگ و بنه زعفران (Crocus sativus L.) بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه علف‌پشمکی (Bromus tectorum L.) و خاکشیر (Descurainia sophia L.)

زینب علی پور؛ سهراب محمودی

دوره 3، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 13-24

https://doi.org/10.22048/jsat.2014.9606

چکیده

این پژوهش به‌منظور مطالعه و ارزیابی خاصیت آللوپاتیک عصاره آبی برگ و بنه زعفران بر جوانه‌زنی و شاخص‌های رشد گیاهچه علف پشمکی و خاکشیر (دو علف هرز رایج مزارع زعفران) در سال 1392 در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. آزمایش برای هر گونه علف هرز به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای ... بیشتر این پژوهش به‌منظور مطالعه و ارزیابی خاصیت آللوپاتیک عصاره آبی برگ و بنه زعفران بر جوانه‌زنی و شاخص‌های رشد گیاهچه علف پشمکی و خاکشیر (دو علف هرز رایج مزارع زعفران) در سال 1392 در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. آزمایش برای هر گونه علف هرز به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل نوع اندام زعفران در دو سطح (برگ و بنه) و غلظت عصاره در 5 سطح (0، 5/0، 1، 5/1 و 2 درصد وزنی-حجمی عصاره آبی) بود. غلظت‌های مختلف عصاره برگ و بنه زعفران درصد جوانه‌زنی هر دو گونه علف هرز را کاهش داد. کمترین درصد جوانه‌زنی علف پشمکی و خاکشیر به ترتیب با 65 و 66 درصد کاهش نسبت به شاهد از تیمارهای غلظت 2 درصد عصاره بنه حاصل شد. سرعت جوانه‌زنی علف پشمکی در غلظت 2 درصد عصاره برگ نسبت به شاهد 71 درصد کاهش یافت ولی سرعت جوانه‌زنی خاکشیر تحت تأثیر غلظت‌های متفاوت عصاره برگ و بنه قرار نگرفت. همچنین غلظت‌های متفاوت عصاره برگ و بنه زعفران شاخص‌های طول ساقه‌چه و ریشه‌چه و وزن ساقه‌چه و ریشه‌چه را در گونه‌های مورد مطالعه کاهش داد. برازش مدل لجستیک سه پارامتری، رابطه بین سطوح مختلف عصاره آبی و درصد جوانه‌زنی بذور علف پشمکی و خاکشیر را به‌خوبی توجیه نمود. نتیجه مقایسات گروهی بین عصاره برگ و بنه زعفران نشان داد که بیشترین اثر بازدارندگی صفات در علف پشمکی مربوط به عصاره برگ و در خاکشیر مربوط به عصاره بنه زعفران بود.

علوم و صنایع دارویی و پزشکی

مروری بر اثرات قلبی عروقی زعفران و مواد مؤثره آن

بی بی مرجان رضوی؛ محسن ایمن شهیدی؛ خلیل آبنوس؛ حسین حسین زاده

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 3-13

https://doi.org/10.22048/jsat.2014.4814

چکیده

گیاه زعفران با نام علمی (L. Crocus sativus) از خانواده Iridaceae، دارای کاربردهای فراوانی در دنیا و به‌ویژه ایران می‌باشد. علاوه بر کاربرد آن به‌عنوان رنگ و اسانس، زعفران دارای خواص و کاربردهای دارویی و درمانی متعددی می باشد. کلاله زعفران حاوی بیش از 150 ماده شیمیایی بوده که از میان آنها کروسین، پیکروکروسین و سافرانال در ایجاد اثرات فارماکولوژیک ... بیشتر گیاه زعفران با نام علمی (L. Crocus sativus) از خانواده Iridaceae، دارای کاربردهای فراوانی در دنیا و به‌ویژه ایران می‌باشد. علاوه بر کاربرد آن به‌عنوان رنگ و اسانس، زعفران دارای خواص و کاربردهای دارویی و درمانی متعددی می باشد. کلاله زعفران حاوی بیش از 150 ماده شیمیایی بوده که از میان آنها کروسین، پیکروکروسین و سافرانال در ایجاد اثرات فارماکولوژیک زعفران نقش مهمتری دارند. اثرات مفید زعفران و مواد موثره آن دربافتهای مختلف بدن چون سیستم عصبی مرکزی، دستگاه گوارش، کبد، کلیه، قلب و عروق، سیستم خون ساز ، سیستم ایمنی، چشم و سیستم اندوکرین در مطالعات درون تنی و برون تنی مشاهده شده است. خواص درمانی متعددی برای زعفران و مواد موثره آن ذکر شده است که از جمله می توان به اثرات ضد افسردگی، ضد اضطراب وخواب آوری، ضد تشنج، شل کنندگی عضلات، ضد درد و ضد التهاب، آنتی اکسیدان، آنتی آلزایمر، ضد تومور، پایین آورنده قند و چربی خون و ضد سرفه اشاره نمود. مشخص شده است که زعفران دارای اثرات حفاظت کنندگی در سیستم قلبی عروقی می باشد. مطالعات متعدد فارماکولوژیک نشان داده اند که زعفران دارای اثرات ضد آریتمی و ایسکمی قلبی، تعدیل‌کننده فشارخون، آنتی اسکلروتیک و آنتی آپوپتوتیک در بافت قلب و عروق می باشد. در این مقاله مروری به تأثیر زعفران و مواد مؤثره آن بر روی سیستم قلبی عروقی اشاره خواهد شد.

کشاورزی و علوم پایه

تأثیر پرایمینگ هورمونی و وزن بنه بر عملکرد گل و خصوصیات بنه‌های دختری زعفران در سال اول

مرجان سادات حسینی فرد؛ مجید قربانی جاوید؛ ایرج اله دادی؛ الیاس سلطانی

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 3-15

https://doi.org/10.22048/jsat.2017.62317.1196

چکیده

زعفران یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی و دارویی ایران است که نقش مهمی در صادرات غیرنفتی دارد. با وجود این‌که ایران بیش‌ترین سطح زیر کشت را دارا می‌باشد ولی میزان عملکرد آن در مقایسه با تولید جهانی اندک است. این پژوهش به‌منظور بررسی عملکرد گل و خصوصیات کمّی بنههای دختری زعفران تحت تأثیر پرایمینگ تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی و دو ... بیشتر زعفران یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی و دارویی ایران است که نقش مهمی در صادرات غیرنفتی دارد. با وجود این‌که ایران بیش‌ترین سطح زیر کشت را دارا می‌باشد ولی میزان عملکرد آن در مقایسه با تولید جهانی اندک است. این پژوهش به‌منظور بررسی عملکرد گل و خصوصیات کمّی بنههای دختری زعفران تحت تأثیر پرایمینگ تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی و دو اندازه مختلف بنه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار، تحت شرایط گلدانی در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران اجرا شد. بنه‌های بزرگ (10-8 گرم) و کوچک (5-3 گرم) مادری زعفران با اسیدجیبرلیک‌ (GA3)، سایتوکینین (BA) و اکسین (IBA) با غلظت ppm250 به صورت مجزا و قبل از کاشت پرایمینگ هورمونی شدند. صفاتی از قبیل زمان شروع گلدهی، تعداد و عملکرد گل، وزن‌تر گل، وزن‌تر و خشک کلاله، تعداد و وزن بنه‌های دختری حاصل از بنههای مادری اندازه‌گیری شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد بنه بزرگ با وزن 8 الی 10 گرم در مقایسه با بنه کوچک در تمام صفات به‌جز شروع گلدهی در سطح احتمال 1% تفاوت معنی‌دار دارد. کاربرد هورمون سایتوکینین در مقایسه با شاهد برای تمام صفات به‌جز آغاز گلدهی و وزن بنه‌های دختری در سطح احتمال 1% تفاوت معنی‌دار نشان داد. کاربرد هورمون جیبرلین نیز گلدهی را تسریع نمود و در کورم مادری بزرگ وزن بنه‌های دختری را 56% نسبت به شاهد افزایش داد و با شاهد در سطح احتمال 1% اختلاف معنی‌دار داشت. اکسین (IBA) در صفت تعداد گل با شاهد اختلاف معنیدار نداشت و برای سایر صفات نیز باوجود اینکه از شاهد بهتر بود، با دو تیمار BA و GA3 دارای اختلاف معنیدار بود. بطورکلی نتایج نشان داد که کاربرد بنه مادری بزرگ به‌همراه پرایمینگ هورمونی آنها با استفاده از BA و GA3 عملکرد گل و بنه زعفران را در سال اول بهبود خواهد بخشید.

کشاورزی و علوم پایه

مقایسه و بررسی اثر تراکم و وزن بنه بر عملکرد و اجزاء عملکرد زعفران در بسترهای خاکی و هیدروپونیک در تونل پلاستیکی

عبداله ملافیلابی؛ علیرضا کوچکی؛ پرویز رضوانی مقدم؛ مهدی نصیری محلاتی

دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 14-28

https://doi.org/10.22048/jsat.2014.4815

چکیده

زعفران گران‌بهاترین ادویه جهاناست که امروزه کاربردهای وسیعی درصنایع غذایی، دارویی، صنعتی و رنگرزی دارد. متوسط عملکرد در ایران 83/4 کیلوگرم در هکتار می‌باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر وزن و تراکم بنه برعملکرد و اجزاء عملکردگیاه زعفران تحت شرایط کشت خاکی و هیدروپونیک انجام گرفت. برای این منظور، سه اندازه مختلف بنه (8-6 ،10-8 و 10 گرم به ... بیشتر زعفران گران‌بهاترین ادویه جهاناست که امروزه کاربردهای وسیعی درصنایع غذایی، دارویی، صنعتی و رنگرزی دارد. متوسط عملکرد در ایران 83/4 کیلوگرم در هکتار می‌باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر وزن و تراکم بنه برعملکرد و اجزاء عملکردگیاه زعفران تحت شرایط کشت خاکی و هیدروپونیک انجام گرفت. برای این منظور، سه اندازه مختلف بنه (8-6 ،10-8 و 10 گرم به بالا) و سه تراکم بنه (50،100و 150 بنه در مترمربع) در آزمایش فاکتوریل درقالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار درداخل تونل پلاستیکی پیش‌بینی شد. صفات مورد بررسی در این طرح عبارتند از تعداد گل ، وزن تر و خشک گل، وزن تر و خشک کلاله ، وزن تر و خشک خامه و وزن تر و خشک کلاله و خامه. نتایج نشان داد که اثرات اصلی نوع بستر، اندازه و تراکم بنه در تمامی صفات معنی‌داربود. اثرات متقابل نوع بسترو اندازه بنه درتمامی صفات درسطح 5 در صد معنی‌دار بوده به جزء وزن خشک گل، وزن خشک کلاله وخامه که تفاوت معنی‌دار دیده نشده است. همچنین اثرات متقابل بین نوع بستر و تراکم بنه، اندازه و تراکم بنه و اثرات متقابل بین نوع بستر، اندازه و تراکم بنه درهیچ کدام از صفات موردمطالعه معنی‌دار نشده است. بیشترین عملکرد زعفران در بنه‌های 10 گرم به بالا به‌دست آمد که باکاهش اندازه بنه، تمامی صفات کاهش معنی داری پیدا کرد، همچنین نتایج نشان داد که کمترین عملکرد (وزن خشک کلاله) در بستر کشت هیدروپونیک با تراکم 50 بنه در مترمربع به میزان 14/4 کیلو گرم در هکتار و بیشترین عملکرد در بستر کشت خاکی و با تراکم 150 بنه در مترمربع معادل 36/7 کیلوگرم در هکتار و در سال اول حاصل شد.

فرآوری، صنایع غذایی و بیوشیمی

بررسی اثر جایگزینی قند گیاه استویا (Stevia rebaudiana) با ساکارز بر روی خصوصیات فیزیکوشیمیایی، رئولوژیکی و حسی شربت رژیمی زعفران

ندا هاشمی؛ حدیثه ربیعی؛ حمید توکلی پور؛ سمانه گازرانی

دوره 2، شماره 4 ، دی 1393، ، صفحه 303-310

https://doi.org/10.22048/jsat.2015.8623

چکیده

امروزه تولید و استفاده از مواد غذایی و نوشیدنی های رژیمی و فراسودمند رو به فزونی گذاشته است.با توجه به اینکه کربوهیدراتها یکی از مهمترین منابع افزایش دهنده کالری می باشند، بسیاری از توجهات در صنعت غذا به کاهش استفاده از این منبع مهم و جایگزینی آن با شیرین کننده های بدون کالری یا کم کالری معطوف گردیده است. با توجه به اینکه، شیرین کننده ... بیشتر امروزه تولید و استفاده از مواد غذایی و نوشیدنی های رژیمی و فراسودمند رو به فزونی گذاشته است.با توجه به اینکه کربوهیدراتها یکی از مهمترین منابع افزایش دهنده کالری می باشند، بسیاری از توجهات در صنعت غذا به کاهش استفاده از این منبع مهم و جایگزینی آن با شیرین کننده های بدون کالری یا کم کالری معطوف گردیده است. با توجه به اینکه، شیرین کننده های طبیعی و سنتزی بسیاری برای جایگزینی ساکارز در مواد غذایی استفاده می شود، اثرات شیرین کننده های مصنوعی و جایگزین بر روی ویژگیهای محصول نهایی قابل توجه می باشد.استویا یک شیرین کننده گیاهی مناسب است که در بسیاری از مواد غذایی رژیمی به عنوان جایگزین شکر مورد استفاده قرار می گیرد. در تحقیق پیش رو اثر مصرف قند استویا در جایگزینی با ساکارز در تهیه نوشیدنی زعفرانی به عنوان یک نوشیدنی فراسودمند بررسی شده است. بر این اساس در تهیه شربت زعفرانی 5 تیمار 100%، 75%، 50%، 25%، 0% از قند استویا جایگزین ساکارزگردید. سپس خصوصیات فیزیکوشیمیایی، رئولوژیکی و حسی آن بررسی شد. بر اساس نتایج حاصله، با افزایش استویا میزان بریکس، دانسیته، ویسکوزیته و pH شربتها کاهش یافت وهمچنین از نظر حسی نیزبا افزایش قند استویا امتیاز کمتری کسب گردید. بهترین تیمار در بین تمامی تیمارها، نمونه حاوی 25% استویا و 75% ساکارز می باشد که در مقایسه با دیگر نمونه ها از نظر خصوصیات حسی از پذیرش بالاتری برخوردار بود واز لحاظ خصوصیات فیزیکوشیمیایی مشابهت بیشتری با نمونه شاهد داشت.

مقاله علمی پژوهشی کشاورزی و علوم پایه

تحلیل و توصیف مهم‌ترین عوامل زراعی مؤثر بر خلاء عملکرد مزارع زعفران

حمید رضا فلاحی؛ علیجان سالاریان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1401

https://doi.org/10.22048/jsat.2022.359357.1468

چکیده

این پژوهش توصیفی به‌صورت مصاحبه و تکمیل پرسشنامه (125 عدد) در بین کشاورزان زعفران‌کار شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1399-1400 انجام گرفت. هدف از اجرای این تحقیق توصیف مهم‌ترین دلایل بالا بودن خلاء عملکرد مزارع زعفران از طریق مقایسه مهم‌ترین عملیات زراعی مرتبط با زراعت این گیاه در بین سه گروه از کشاورزان (معمولی، ماهر و پیشرو یا خبره) و نیز ... بیشتر این پژوهش توصیفی به‌صورت مصاحبه و تکمیل پرسشنامه (125 عدد) در بین کشاورزان زعفران‌کار شهرستان تربت‌حیدریه در سال 1399-1400 انجام گرفت. هدف از اجرای این تحقیق توصیف مهم‌ترین دلایل بالا بودن خلاء عملکرد مزارع زعفران از طریق مقایسه مهم‌ترین عملیات زراعی مرتبط با زراعت این گیاه در بین سه گروه از کشاورزان (معمولی، ماهر و پیشرو یا خبره) و نیز مقایسه روش‌های بکارگیری شده توسط کشاورزان با توصیه‌های کارشناسان علم زعفران بود. تقسیم‌بندی کشاورزان در هر یک از سه گروه، بر اساس عملکرد کلاله در ارتباط با سن مزرعه بود. قبل از تحقیق روایی پرسشنامه تأیید شد و پایایی آن نیز با استفاده از روش بازآزمایی تعیین گردید. نتایج نشان داد، هیچکدام از کشاورزان معمولی و ماهر تحصیلات کشاورزی نداشتند، در حالی‌که 15 درصد از کشاورزان پیشرو دارای تحصیلات کشاورزی بودند. میانگین سال‌های تحصیلات کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به-ترتیب 1/7، 5/7 و 9/10 سال بود. بیشترین تعداد کشاورزان معمولی و ماهر (به‌ترتیب 2/46 و 7/35 درصد) در شهریور و بیشترین تعداد کشاورزان پیشرو (5/37 درصد) در خردادماه کشت زعفران را انجام می‌دهند. میانگین مصرف بنه توسط کشاورزان معمولی، ماهر و پیشرو به‌ترتیب 9/8، 9/8 و 5/10 تن در هکتار و میانگین مقدار توصیه شده توسط کارشناسان 4/10 تن در هکتار بود. تمامی کارشناسان زراعت زعفران روش کشت دانه‌تسبیحی را توصیه نمودند که به‌ترتیب با رویة 30، 1/43 و 4/44 کشاورزان معمولی، ماهرو پیشرو هماهنگی داشت. حداقل وزن بنه توصیه شده توسط کارشناسان کشاورزی 8 گرم بود، که از این نظر 7/18 درصد کشاورزان معمولی، 25 درصد کشاورزان ماهر و 100 درصد کشاورزان پیشرو با این توصیه هماهنگی داشتند. وجین دستی رایج-ترین روش کنترل علف‌های هرز در بین کشاورزان بود و توصیة اکثر کارشناسان مبنی بر حفظ بقایای برگ زعفران به‌عنوان مالچ، توسط بیشتر کشاورزان اعمال نمی‌شود. بیشتر کارشناسان بهره‌برداری از مزرعه به مدت 5 تا 6 سال و بیشتر کشاورزان بهره‌برداری به مدت 7 تا 8 سال را مناسب دانستند. در مجموع، پایین بودن سطح دانش عمومی و زراعی، روش کاشت کپه‌ای، کاشت بنه‌های مادری با وزن کم، تاریخ کاشت نامناسب و بهره‌برداری طولانی‌مدت از مزرعه از جمله مهم‌ترین موارد مدیریت ناصحیح مزارع زعفران خصوصاً توسط کشاورزان معمولی بود.

مقاله علمی پژوهشی اقتصاد و بازاریابی

برآورد شاخص توسعه صادرات زعفران و عوامل مؤثر برآن مطالعه موردی: خراسان رضوی

سید حسین محمدزاده؛ علیرضا کرباسی؛ حسین محمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 اسفند 1401

https://doi.org/10.22048/jsat.2023.371104.1476

چکیده

تجارب چندساله اخیر ایران نشان می‌دهد که تکیه اقتصاد به درآمد حاصل از فروش نفت خام، بی‌ثباتی درآمد صادراتی را به‌دنبال دارد.زعفران یکی از اقلام مهم صادراتی بخش کشاورزی و گیاهان دارویی است که در سال‌های اخیر علی‌رغم افزایش سطح زیرکشت و تولید ، صادرات هم‌پای آن رشد نداشته است. استان خراسان‌رضوی یکی از استان‌های پیش‌رو در تولید ... بیشتر تجارب چندساله اخیر ایران نشان می‌دهد که تکیه اقتصاد به درآمد حاصل از فروش نفت خام، بی‌ثباتی درآمد صادراتی را به‌دنبال دارد.زعفران یکی از اقلام مهم صادراتی بخش کشاورزی و گیاهان دارویی است که در سال‌های اخیر علی‌رغم افزایش سطح زیرکشت و تولید ، صادرات هم‌پای آن رشد نداشته است. استان خراسان‌رضوی یکی از استان‌های پیش‌رو در تولید و تجارت این محصول به‌حساب می‌آید. این مطالعه بر آن است تا ضمن ارائه شاخص چندبعدی توسعه صادرات به بررسی عامل های مؤثر بر این شاخص در مورد محصول زعفران در خراسان رضوی و کشورهای طرف تجارت آن در دوره زمانی 2020- 2011 بپردازد. آمار و اطلاعات لازم از طریق تکمیل پرسشنامه از 24 شرکت صادرکننده فعال در این حوزه در استان خراسان رضوی و 14 شرکت صادرکننده در کشورهای آلمان، ایتالیا، هند و چین جمع آوری گردید. به منظور بررسی شبکه تجارت خارجی زعفران و عوامل مؤثر بر شاخص توسعه صادرات از الگوی پانل سه بعدی استفاده گردید. اندازه گیری شاخص توسعه صادرات با استفاده از زیرشاخص های عملکرد صادرات، مدیریت صادرات و راهبرد صادراتی انجام گردید. نتایج نشان داد که سابقه فعالیتی شرکت، اندازه شرکت، استراتژی های بازاریابی، استانداردهای صادراتی، هزینه های تحقیق و توسعه، شاخص سیاست حمایتی دولت، دیپلماسی خارجی دولت، ارزش تولیدات داخلی، توسعه برند و آمیخته های بازاریابی از عوامل اثر گذار بر شاخص توسعه صادرات گیاهان دارویی می باشد.

مقاله علمی پژوهشی کشاورزی و علوم پایه

بررسی رقابت درون گیاهی در تخصیص مواد فتوسنتزی بین بنه‌های زعفران (Crocus sativus L.)تحت تاثیر سطوح مختلف آبیاری و کودهای آلی

محمود غلامی؛ محمد کافی؛ حمید رضا خزایی؛ حسین ابرقوئی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 اردیبهشت 1402

https://doi.org/10.22048/jsat.2023.155794.1323

چکیده

به منظور بررسی رفتار رقابتی بین بنه‌های زعفران، آزمایشی به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در یک مزرعه تحقیقاتی واقع در بخش چرخاب از توابع استان یزد طی سه سال به اجرا درآمد. کرت‌های اصلی شامل سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی) و کرت‌های فرعی شامل شاهد، 10 تن در هکتار کود دامی و یا 10 تن ورمی‌کمپوست ... بیشتر به منظور بررسی رفتار رقابتی بین بنه‌های زعفران، آزمایشی به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در یک مزرعه تحقیقاتی واقع در بخش چرخاب از توابع استان یزد طی سه سال به اجرا درآمد. کرت‌های اصلی شامل سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی) و کرت‌های فرعی شامل شاهد، 10 تن در هکتار کود دامی و یا 10 تن ورمی‌کمپوست به صورت توزیع روی سطح خاک، 5 ویا 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست در زیر ردیف‌های کاشت، 10 لیتر در هکتار هیومستر سفرون در یک نوبت و در دو نوبت پس از گلدهی بود. نتایج نشان داد که تحت شرایط تنش ملایم، تعداد کل بنه و وزن کل بنه‌ها در هر بوته نسبت به تیمار شاهد، به ترتیب بیش از 30% و 17% کاهش یافت. اما متوسط وزن کل بنه 12% افزایش یافت. در تنش شدید خشکی، وزن کل بنه موثر و تعداد بنه موثر بیش از 50% نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. طی سه سال آزمایش، تعداد کل بنه موثر، وزن کل بنه موثر، تعداد کل بنه و وزن کل بنه به ترتیب 189%، 205%، 470% و 263% افزایش یافت. درحالیکه متوسط وزن کل بنه و نسبت وزنی و عددی بنه‌های موثر به کل بنه‌ها به ترتیب 38%، 17% و 48% کاهش یافت. در مجموع، افزایش مطلق وزن بنه‌ها در هر سال، ناشی از افزایش تعداد بنه بود ولی نسبت بنه‌های درشت به بنه‌های ریز، به دلیل رقابت بین بنه‌ها، هر ساله کاهش یافت. زعفران در شرایط تنش ملایم سعی در افزایش وزن بنه در مقایسه با تعداد بنه دارد و در شرایط تنش شدید خشکی، گیاه زعفران، بیشتر سعی می‌کند مواد فتوسنتزی بین تعداد بنه بیشتری توزیع شده و تعداد بنه را افزایش می‌دهد.

مقاله علمی پژوهشی علوم و صنایع دارویی و پزشکی

اثر عصاره آبی کورم زعفران بر سطح گلوکز خون وآنزیم‌های کبدی موش‌های صحرایی دیابتی شده با استربتوزوتوسین

محبوبه ناصری؛ علیرضا رامندی؛ فرحناز محمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 اردیبهشت 1402

https://doi.org/10.22048/jsat.2023.365486.1471

چکیده

بررسی خواص فارماکولوژیک زعفران ومواد موثره آن باتوجه به کاربردهای بالینی و بهداشتی که در انسان می‌تواند داشته باشد،‌ حائزاهمیت است. دیابت بیماری مزمنی است که با کاهش ترشح انسولین ناشی از اختلال در عملکرد سلول‌های بتا در پانکراس یا افـزایش مقاومـتبه انسولین مشخص می‌شود. گرایش به درمان دیابت توسط داروهای گیاهی که دارای عوارض جانبی ... بیشتر بررسی خواص فارماکولوژیک زعفران ومواد موثره آن باتوجه به کاربردهای بالینی و بهداشتی که در انسان می‌تواند داشته باشد،‌ حائزاهمیت است. دیابت بیماری مزمنی است که با کاهش ترشح انسولین ناشی از اختلال در عملکرد سلول‌های بتا در پانکراس یا افـزایش مقاومـتبه انسولین مشخص می‌شود. گرایش به درمان دیابت توسط داروهای گیاهی که دارای عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای شیمیایی هستند،روز به روز گسترش می یابد. این مطالعه برای اولین بار با هدف بررسی تاثیرعصاره آبی بنه زعفران بر میزان گلوکز خون و آنزیم‌های کبدی در موش‌های صـحرایی دیـابتیانجام شد. موش‌های صحرایی نر به‌طور تصادفی به گروه‌های سالم و بیمار بدون درمان و تحتدرمان با دوز‌های 100، 200 و 300 میلی‌گرم بر کیلو‌گرمعصاره آبی بنه زعفران تقسیم شدند. برای القای دیابت از استرپتوزوتوسین استفاده شد. به دنبال تزریق عصاره بنه زعفران میزان مرگ و میر به صورت چشمگیری کاهش یافت. دوزهای 200 و 300 میلی‌گرم برکیلو‌گرماز عصاره آبی بنه زعفران سبب کنترل کاهش وزن موش‌های دیابتی گردیدند به گونه‌ای که دوز 300 میلی‌گرم بر کیلوگرم نسبت به تیمار کنترل بدون دیابت معنی‌دار نبود. نتایج نشان داد که تزریق عصاره آبی بنه زعفران سبب کاهش معنی‌دار گلوکز ناشتا خون شد. دوز 300 میلی گرم در روز 15 بعد از القا دیابت، سبب کاهش چشمگیری در سطح گلوکز خون گردید به نظر می‌رسد یکی از مکانیسم‌های اثرهیپوگلیسمیک عصاره زعفران که موجب افزایش ترشح انسولین از سلول‌هایبتای پانکراس می‌شودباعث این اتفاق بوده است. دوز 300 میلی‌گرم بر کیلوگرم سبب کاهش آنزیم‌های کبدی AST و ALT درسرم خونی گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که عصاره آبی بنه زعفران علاوه بر بر کاهش قند خون و کنترل بیماری دیابت باعث تنظیم فعالیت آنزیم‌های کبدی می‌شود.

مقاله علمی پژوهشی کشاورزی و علوم پایه

بهبود برنامه‌ریزی آبیاری زعفران با استفاده از اندازه‌گیری‏‌های میدانی و مدل سازی گیاهی

امیر اکبری؛ علی نقی ضیائی؛ سید محمدرضا ناقدی فر؛ پرویز رضوانی مقدم؛ مهدی غلامی شرفخانه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 اردیبهشت 1402

https://doi.org/10.22048/jsat.2023.386578.1481

چکیده

زعفران یکی از ارزشمندترین ادویه‌های جهان به شمار می‌آید و باتوجه به ارزش اقتصادی بالا و نیاز آبی پایین، کشت آن در شرق ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این پژوهش که در سال زراعی 1401-1400در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد صورت گرفت، مدل اکواکراپ جهت شبیه‌سازی عملکرد گیاه زعفران با استفاده از اندازه‌گیری‌های میدانی واسنجی ... بیشتر زعفران یکی از ارزشمندترین ادویه‌های جهان به شمار می‌آید و باتوجه به ارزش اقتصادی بالا و نیاز آبی پایین، کشت آن در شرق ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این پژوهش که در سال زراعی 1401-1400در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد صورت گرفت، مدل اکواکراپ جهت شبیه‌سازی عملکرد گیاه زعفران با استفاده از اندازه‌گیری‌های میدانی واسنجی و صحت‌سنجی شد. بدین منظور رطوبت خاک، زیست‌توده و سطح سایه‌انداز گیاه با تفکیک زمانی نسبتا بالا در طول فصل رشد اندازه‌گیری گردید. مقدار ضریب همبستگی پیرسون، میانگین ریشه مربعات خطا، شاخص توافق ویلموت و ضریب کارایی نش - ساتکلیف برای شبیه‌سازی رطوبت به ترتیب 87/0، 8/7 میلی‌متر،92/0 و 62/0 ، برای زیست‌توده گیاه 99/0، 3/0 تن برهکتار، 99/0 و 98/0 و همچنین برای سطح سایه‌انداز گیاه 98/0 ،5 درصد، 98/0 و 93/0 به دست آمد. بازه‌های حساس گیاه زعفران از طریق بررسی تغییرات وزن بنه دختری ، زیست‌توده و بهره‌وری آب در طول مراحل مختلف رشد نسبت به تنش آبی تعیین و یک سناریوی اصلاح‌شده جهت بهبود وضعیت آبیاری مزرعه پیشنهاد گردید. با اعمال این سناریو و اجرای مدل، مقدار وزن بنه دختری از 550/5 به 693/7 تن بر هکتار و زیست توده از 204/7 به 395/9 تن بر هکتار افزایش یافت. مقدار بهره‌وری آب نیز از 50/3 به 69/3 کیلوگرم بر مترمکعب رسید و 85 میلی‌متر آب صرفه‌جویی شد.

تعداد دوره‌ها	10
تعداد شماره‌ها	39
تعداد مقالات	281
تعداد نویسندگان	640
تعداد مشاهده مقاله	438,048
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	358,696
نسبت مشاهده بر مقاله	1558.89
نسبت دریافت فایل بر مقاله	1276.5
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	491
تعداد مقالات رد شده	172
درصد عدم پذیرش	35
تعداد مقالات پذیرفته شده	252
درصد پذیرش	51
زمان پذیرش (روز)	150
تعداد پایگاه های نمایه شده	14
تعداد داوران	775

دوره 10 (1401)

دوره 9 (1400)

دوره 8 (1399)

دوره 7 (1398)

دوره 6 (1397)

دوره 5 (1396)

دوره 4 (1395)

دوره 3 (1394)

دوره 2 (1393)

دوره 1 (1392)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان